Đà Nẵng chuyển đổi xanh khu công nghiệp

Chuyển đổi khu công nghiệp sang mô hình sinh thái tại Đà Nẵng đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ để đạt chuẩn quốc gia vào năm 2030.

Đà Nẵng tiên phong phát triển khu công nghiệp sinh thái

Đà Nẵng, với vị thế trung tâm kinh tế miền Trung, đang tiên phong trong hành trình xây dựng mô hình tăng trưởng xanh thông qua việc chuyển đổi các khu công nghiệp (KCN) truyền thống sang mô hình KCN sinh thái.

Thành phố hiện sở hữu 6 KCN với tổng diện tích khoảng 1.100 ha, 1 khu công nghệ cao rộng 1.128 ha và 1 khu công nghệ thông tin tập trung 130 ha. Ngoài ra, Đà Nẵng đang triển khai kế hoạch xây dựng và mở rộng 3 KCN mới, gồm Hòa Ninh, Hòa Cầm giai đoạn 2 và Hòa Nhơn, với tổng diện tích gần 700 ha. Mục tiêu đến năm 2030, thành phố sẽ có 2-3 KCN sinh thái đạt chuẩn quốc gia.

KCN sinh thái (mô hình sản xuất bền vững, giảm thiểu ô nhiễm và tối ưu tài nguyên) không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để đảm bảo phát triển bền vững.

Tại KCN Hòa Khánh, một trong những khu được chọn thí điểm dự án “Triển khai KCN sinh thái tại Việt Nam” giai đoạn 2020-2024, việc áp dụng phương pháp RECP (Sản xuất sạch hơn và Hiệu quả tài nguyên) đã mang lại kết quả tích cực.

Các doanh nghiệp tại đây cải thiện môi trường sản xuất, giảm lượng chất thải và gia tăng lợi nhuận nhờ tối ưu hóa quy trình. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động đổi mới công nghệ, cải tiến quản lý và thực hiện cộng sinh công nghiệp.

Tuy nhiên, hành trình chuyển đổi không hề dễ dàng. Theo Nghị định 35/2022/NĐ-CP, cơ chế quản lý KCN sinh thái vẫn tương tự KCN thông thường, thiếu các tiêu chuẩn riêng biệt về hạ tầng, dịch vụ và liên kết. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu khắt khe của mô hình sinh thái, từ đầu tư công nghệ hiện đại đến xử lý chất thải hiệu quả.

Rào cản tài chính và công nghệ đối với doanh nghiệp

Phân tích dữ liệu từ quá trình chuyển đổi tại Đà Nẵng cho thấy, rào cản lớn nhất nằm ở nguồn lực tài chính và công nghệ. Phần lớn doanh nghiệp trong các KCN là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ, vốn hạn chế, khó đầu tư vào thiết bị hiện đại hay hệ thống xử lý chất thải tiên tiến.

Nhiều doanh nghiệp lâu năm vẫn sử dụng máy móc lạc hậu, tiêu tốn năng lượng và phát sinh lượng lớn chất thải, gây áp lực lớn lên môi trường. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ tuy có thể tận dụng dịch vụ môi trường chung nhưng lại khó tiếp cận công nghệ mới để cải thiện hiệu quả.

TS. Đặng Quang Hải, Chủ nhiệm đề tài “Chuyển đổi xanh các KCN Đà Nẵng”, nhấn mạnh rằng chuyển đổi KCN sinh thái đòi hỏi doanh nghiệp phải có năng lực quản trị và dự báo tốt, đồng thời sở hữu nguồn vốn đủ mạnh. 

So với các KCN truyền thống, KCN sinh thái yêu cầu đầu tư lớn vào hạ tầng xanh, công nghệ sạch và giải pháp bền vững, nhưng lợi ích kinh tế thường chỉ thấy rõ trong dài hạn. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn thay vì đầu tư chiến lược vào mô hình sinh thái.

Dữ liệu từ dự án thí điểm tại KCN Hòa Khánh cho thấy, dù RECP mang lại hiệu quả, chỉ một số ít doanh nghiệp có đủ nguồn lực để triển khai toàn diện.

Các doanh nghiệp còn lại cần hỗ trợ về vốn, công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi. Nếu không có sự can thiệp kịp thời từ chính sách, quá trình chuyển đổi có nguy cơ chững lại, làm chậm tiến độ đạt mục tiêu 2-3 KCN sinh thái vào năm 2030.

Thúc đẩy phát triển khu công nghiệp sinh thái tại Đà Nẵng

Để vượt qua thách thức và đạt mục tiêu đề ra, Đà Nẵng cần hội tụ các yếu tố: tài chính, công nghệ, hợp tác và liên kết. Trước hết, cần cụ thể hóa khung pháp lý quốc gia về KCN sinh thái, giúp doanh nghiệp hiểu rõ tiêu chuẩn và định hướng phát triển.

Các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á và Tổ chức Tài chính Quốc tế đang tích cực hỗ trợ phát triển KCN sinh thái tại Việt Nam. Nguồn lực từ khối tư nhân cũng đóng vai trò quan trọng, khi nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư đã sẵn sàng vốn để đón đầu xu hướng công nghiệp xanh.

Theo quan sát của 60s Hôm Nay, thị trường KCN sinh thái tại Đà Nẵng có tiềm năng tăng trưởng mạnh trong 5-10 năm tới. Dự báo xu hướng, mô hình kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn sẽ tiếp tục là tâm điểm của các KCN tại Đà Nẵng. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế hỗ trợ cụ thể, các doanh nghiệp nhỏ có thể bị tụt hậu, làm giảm sức cạnh tranh của toàn thành phố.

Với vai trò là trung tâm kinh tế, Đà Nẵng có cơ hội trở thành hình mẫu KCN sinh thái, nhưng thành công phụ thuộc vào khả năng tháo gỡ các rào cản hiện tại.

 Thanh Duy

Nguồn tham khảo: Thời Báo Ngân Hàng