Tín dụng hạ tầng khơi dậy tăng trưởng 2025

Ngân hàng đẩy mạnh tín dụng hạ tầng với hợp đồng ngàn tỷ đồng, nhưng rủi ro dài hạn đòi hỏi cơ chế rõ ràng để đảm bảo an toàn tài chính.

Hàng loạt hợp đồng tín dụng khủng cho hạ tầng

Ngành ngân hàng đang chứng kiến làn sóng tín dụng mạnh mẽ chảy vào lĩnh vực hạ tầng. Từ đầu năm đến nay, nhiều hợp đồng tín dụng quy mô lớn đã được ký kết, đánh dấu sự trở lại đầy tham vọng của các tổ chức tài chính trong việc tài trợ các dự án giao thông, cảng hàng không và đô thị.

Đơn cử, Agribank vừa ký hợp đồng tín dụng lớn với Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV). Vietcombank cũng không đứng ngoài cuộc chơi khi cấp 5.472 tỷ đồng cho Dự án đường dây 500 kV Lào Cai – Vĩnh Yên. Trong khi đó, TPBank góp mặt với khoản tín dụng 2.500 tỷ đồng cho Dự án BOT cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng.

Theo thông tin từ Báo Đầu tư, ngành ngân hàng đang chuẩn bị triển khai một gói tín dụng khổng lồ, lên tới hàng trăm ngàn tỷ đồng, dành riêng cho hạ tầng. Đây được xem là gói tín dụng lớn nhất từ trước đến nay, nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư mạnh mẽ vào các dự án trọng điểm quốc gia. Động lực chính là mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên trong năm 2025, trong bối cảnh xuất khẩu có thể gặp khó khăn do chính sách thuế quan mới từ Mỹ.

Năm nay, cả nước dự kiến hoàn thành hơn 3.300 km đường cao tốc, vượt 10% mục tiêu đề ra. Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo mở rộng các tuyến cao tốc từ 2 làn lên 4 hoặc 6 làn, đồng thời đảm bảo các nhà thầu không thiếu vốn để đẩy nhanh tiến độ. Các dự án hạ tầng không chỉ dừng ở giao thông mà còn mở rộng sang sân bay, nhà ga và các đô thị vệ tinh, tạo cơ hội lớn cho các ngân hàng tham gia tài trợ vốn.

Tuy nhiên, đặc thù của tín dụng hạ tầng là thời gian hoàn vốn dài, thường kéo dài hàng chục năm, trong khi nguồn vốn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn, chiếm 80-90% tổng vốn. Điều này đặt ra bài toán cân đối nguồn lực và kiểm soát rủi ro cho các tổ chức tín dụng.

Bài học quá khứ và thực tế mới

Việc ngân hàng dồn vốn vào hạ tầng không phải câu chuyện mới. Giai đoạn 2011-2015, hàng chục ngàn tỷ đồng đã được rót vào các dự án BT (xây dựng – chuyển giao) và BOT (xây dựng – kinh doanh – chuyển giao) giao thông. Tuy nhiên, nhiều dự án thời kỳ này rơi vào cảnh thua lỗ hoặc đội vốn nghiêm trọng, chủ yếu do cơ chế vận hành thiếu minh bạch và quản lý yếu kém. Kết quả, dư nợ tín dụng cho các dự án BT, BOT giao thông hiện chỉ còn dưới 1% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, phản ánh sự thận trọng của ngân hàng sau những bài học đắt giá.

Theo một lãnh đạo ngân hàng thương mại nhà nước chia sẻ với Báo Đầu tư, trước đây, các dự án BT, BOT chủ yếu dựa vào vốn ngân hàng, thời gian thu hồi vốn dài, trong khi cơ chế quản lý tồn tại nhiều bất cập. “Ngân hàng sợ cho vay dự án BT, BOT và thực tế, hầu hết dự án thua lỗ, đội vốn,” vị này nhấn mạnh.

Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã thay đổi. Các dự án hạ tầng mới được triển khai theo mô hình đối tác công – tư (PPP), với sự tham gia vốn từ cả Nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp. Cụ thể, Nhà nước đóng góp 50% vốn, ngân hàng cho vay khoảng 35%, và chủ đầu tư chỉ cần bỏ 15%. Cơ chế này giúp giảm áp lực tài chính lên ngân hàng và tăng niềm tin cho các bên tham gia. Hơn nữa, thủ tục quyết toán hợp đồng xây dựng sử dụng vốn đầu tư công đã được cải thiện, giúp ngân hàng quay vòng vốn nhanh hơn.

Dù vậy, rủi ro vẫn hiện hữu. Các dự án BOT thường yêu cầu vốn lớn, lên tới hàng ngàn tỷ đồng, trong khi hạn mức tín dụng (room tín dụng) của ngân hàng bị giới hạn. Điều này khiến nhiều ngân hàng khó giải ngân thêm nếu đã chạm trần. Ông Nguyễn Thanh Tùng, Chủ tịch HĐQT Vietcombank, cho biết các tập đoàn và tổng công ty nhà nước triển khai dự án lớn thường đã đạt giới hạn vay tối đa với một khách hàng, gây khó khăn cho việc cấp vốn.

Để giải quyết, ông Đỗ Minh Phú, Chủ tịch HĐQT DOJI, đề xuất Ngân hàng Nhà nước xem xét miễn áp dụng giới hạn tín dụng cho các khoản vay BOT, tạo dư địa cho các ngân hàng tài trợ dự án trọng điểm. Phía Ngân hàng Nhà nước cũng khẳng định sẽ trình Thủ tướng Chính phủ cho phép vượt hạn mức tín dụng đối với các dự án BOT, đồng thời yêu cầu các ngân hàng thẩm định kỹ lưỡng hiệu quả dự án và khả năng trả nợ của khách hàng trước khi giải ngân.

Tương lai tín dụng hạ tầng và lời khuyên cho nhà đầu tư

Nhìn về tương lai, tín dụng hạ tầng được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh, đặc biệt từ cuối năm 2025, khi hàng loạt đại dự án khởi công. TS. Lê Xuân Nghĩa dự đoán, từ năm 2026, mỗi năm sẽ có khoảng 8-10 tỷ USD được rót vào nền kinh tế thông qua các dự án hạ tầng. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xây dựng, giao thông và bất động sản, nhưng cũng đặt ra thách thức về khả năng huy động vốn và kiểm soát rủi ro.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi nhận định rằng làn sóng tín dụng hạ tầng sẽ có tác động lan tỏa đến thị trường chứng khoán, đặc biệt là cổ phiếu ngành xây dựng và vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần thận trọng với các doanh nghiệp phụ thuộc quá nhiều vào vốn vay ngân hàng, bởi rủi ro thanh khoản có thể gia tăng nếu dự án chậm tiến độ hoặc gặp vướng mắc về cơ chế.

Doanh nghiệp tham gia các dự án PPP nên tập trung vào quản lý dòng tiền và đảm bảo tính minh bạch trong báo cáo tài chính, tránh lặp lại những sai lầm của giai đoạn trước. Đồng thời, các nhà đầu tư bất động sản cần theo dõi sát các dự án hạ tầng lớn, bởi chúng có thể thúc đẩy giá trị bất động sản tại các khu vực lân cận, như đô thị vệ tinh hoặc các tuyến giao thông mới.

Để giảm rủi ro, Bộ Xây dựng đang đề xuất Quốc hội ban hành nghị quyết giải quyết bất cập tại các dự án BOT trước năm 2015, với kế hoạch bố trí gần 14.800 tỷ đồng để mua lại hoặc hỗ trợ các dự án vỡ phương án tài chính. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy sự quyết tâm của Nhà nước trong việc hoàn thiện cơ chế, tạo môi trường thuận lợi hơn cho các bên tham gia.

Làn sóng tín dụng hạ tầng mở ra cơ hội lớn cho tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng đi kèm thách thức về rủi ro tài chính. Với cơ chế rõ ràng hơn và sự tham gia của nhiều bên, các ngân hàng đang dần lấy lại niềm tin khi rót vốn vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, sự thận trọng và minh bạch vẫn là yếu tố sống còn để đảm bảo thành công bền vững.

Minh Duy

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn