Thị trường M&A toàn cầu chững lại vì thuế quan Mỹ

Thị trường M&A toàn cầu đang trải qua giai đoạn sụt giảm nghiêm trọng trong năm 2025, với số thương vụ thấp nhất trong hai thập kỷ. Chính sách thuế quan mới của Mỹ, cùng với các rào cản pháp lý, đã làm gia tăng sự bất định, khiến thị trường M&A chững lại, trong khi doanh nghiệp chuyển hướng sang mua lại cổ phiếu.

Sụt giảm thương vụ toàn cầu

Thị trường M&A toàn cầu ghi nhận mức thấp kỷ lục trong năm 2025, theo dữ liệu từ Dealogic. Tháng 3/2025, chỉ có 2.482 thương vụ được thực hiện, mức thấp nhất kể từ tháng 5/2005. Sang tháng 4, con số này nhích lên 2.513, nhưng vẫn kém xa mức trung bình 3.457 thương vụ mỗi tháng của năm 2024.

Tại Mỹ, thị trường M&A chịu ảnh hưởng nặng nề, với số thương vụ trong tháng 3 và 4 đều dưới 600, mức thấp nhất trong 15 năm. Sự sụt giảm này phản ánh tâm lý thận trọng của doanh nghiệp trước những biến động kinh tế và chính sách mới, làm chậm lại các giao dịch mua bán và sáp nhập.

Sự chững lại của thị trường M&A không chỉ giới hạn ở Mỹ mà còn lan rộng sang các khu vực khác, khi các công ty nước ngoài đối mặt với rủi ro pháp lý và bất ổn kinh tế khi đầu tư vào thị trường Mỹ.

Tác động từ chính sách thuế quan

Chính sách thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố vào đầu tháng 4/2025 là nguyên nhân chính khiến thị trường M&A rơi vào tình trạng trì trệ. Các biện pháp thuế quan này, dù được tạm hoãn 90 ngày, đã tạo ra sự bất định dài hạn, ảnh hưởng đến kế hoạch chiến lược của doanh nghiệp.

Các thương vụ M&A, vốn đòi hỏi tầm nhìn từ 5 đến 10 năm, trở nên rủi ro hơn khi triển vọng kinh tế không rõ ràng. Thị trường M&A toàn cầu, đặc biệt tại Mỹ, chịu tác động mạnh bởi chính sách bảo hộ, làm giảm sự hấp dẫn của các giao dịch xuyên biên giới.

Một ví dụ điển hình là thương vụ Nippon Steel mua lại U.S. Steel, hiện đang bị Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) xem xét kỹ lưỡng, với nguy cơ bị phủ quyết cao. Sự không chắc chắn này khiến nhiều công ty nước ngoài, đặc biệt từ Nhật Bản, ngần ngại tham gia thị trường M&A tại Mỹ.

Rào cản pháp lý gia tăng

Chính sách bảo hộ của Mỹ đã tạo ra những rào cản pháp lý mới cho thị trường M&A. Các công ty nước ngoài muốn mua lại doanh nghiệp Mỹ trong các ngành chiến lược phải đối mặt với quy trình kiểm tra nghiêm ngặt từ CFIUS. Điều này làm giảm sức hút của Mỹ như một điểm đến cho các giao dịch M&A quốc tế.

Mặc dù Mỹ khuyến khích đầu tư mới, như xây dựng nhà máy, các thương vụ mua lại trong những lĩnh vực nhạy cảm lại bị hạn chế. Thị trường M&A tại Mỹ vì thế mất đi động lực từ dòng vốn ngoại, vốn đóng vai trò quan trọng trong những năm trước.

Các công ty Nhật Bản, vốn là đối tác tích cực trong thị trường M&A tại Mỹ, đang tỏ ra thận trọng hơn. Sự e ngại này có thể làm chậm quá trình phục hồi của các giao dịch xuyên biên giới trong thời gian tới.

Xu hướng mua lại cổ phiếu

Trong bối cảnh thị trường M&A gặp khó khăn, nhiều công ty Mỹ chuyển hướng sang mua lại cổ phiếu của chính mình. Theo Deutsche Bank, các công ty thuộc chỉ số S&P 500 đã công bố các chương trình mua lại cổ phiếu trị giá 500 tỉ USD trong ba tháng qua, mức cao kỷ lục.

Các công ty công nghệ dẫn đầu xu hướng này, với ví dụ điển hình là Advanced Micro Devices (AMD) công bố kế hoạch mua lại cổ phiếu trị giá 6 tỉ USD. Việc mua lại cổ phiếu được xem là lựa chọn an toàn khi giá cổ phiếu điều chỉnh, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vốn trong giai đoạn thị trường M&A trầm lắng.

JPMorgan nhận định rằng các công ty thường chọn mua lại cổ phiếu khi các cơ hội M&A bị hạn chế. Xu hướng này đã góp phần hỗ trợ sự phục hồi gần đây của thị trường chứng khoán Mỹ, bất chấp sự suy giảm của thị trường M&A.

Hiệu quả kinh doanh hỗ trợ thị trường

Dù thị trường M&A gặp khó, nhiều doanh nghiệp Mỹ vẫn duy trì kết quả kinh doanh tích cực. Theo FactSet, 78% công ty thuộc S&P 500 công bố kết quả quý 1/2025 vượt dự báo về lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, cao hơn mức trung bình 5 năm và 10 năm qua.

Hiệu quả kinh doanh khả quan này là động lực quan trọng cho sự phục hồi của thị trường chứng khoán, đồng thời tạo nền tảng cho các hoạt động tài chính khác, như mua lại cổ phiếu, trong khi chờ thị trường M&A khởi sắc.

Tuy nhiên, sự bất định từ chính sách thuế quan tiếp tục là rào cản lớn, khiến doanh nghiệp ưu tiên các chiến lược an toàn hơn là tham gia vào các thương vụ M&A rủi ro cao.

Triển vọng vốn cổ phần tư nhân

Mặc dù thị trường M&A truyền thống sụt giảm, lĩnh vực vốn cổ phần tư nhân vẫn duy trì sự ổn định. Theo EY-Parthenon, các thương vụ vốn cổ phần tư nhân trị giá trên 100 triệu USD trong năm 2025 dự kiến tương đương năm 2024.

Xu hướng tư nhân hóa các công ty niêm yết cũng gia tăng, đặc biệt khi giá cổ phiếu biến động. Các thương vụ lớn như quỹ đầu tư tư nhân mua lại Walgreens Boots Alliance và Skechers, mỗi thương vụ trị giá khoảng 10 tỉ USD, cho thấy sức hút của lĩnh vực này trong bối cảnh thị trường M&A truyền thống suy yếu.

Vốn cổ phần tư nhân đang trở thành điểm sáng, mang lại cơ hội cho các giao dịch M&A trong những lĩnh vực ít chịu ảnh hưởng từ chính sách bảo hộ.

Tương lai bất định của giao dịch M&A

Trong vài tháng tới, thị trường M&A toàn cầu được dự báo sẽ tiếp tục trầm lắng, ít nhất cho đến khi chính sách thuế quan của Mỹ trở nên rõ ràng hơn. Các thỏa thuận giảm thuế gần đây giữa Mỹ, Bắc Kinh, và London là tín hiệu tích cực, nhưng chưa đủ để xóa bỏ sự bất định.

Giới chuyên gia cho rằng thị trường M&A cần các thỏa thuận thương mại dài hạn và minh bạch để phục hồi. Nếu không có sự chắc chắn về chính sách, doanh nghiệp sẽ tiếp tục ưu tiên các chiến lược an toàn, như mua lại cổ phiếu hoặc đầu tư trong nước, thay vì tham gia vào các thương vụ M&A quốc tế.

Với chính sách bảo hộ và rào cản pháp lý hiện tại, thị trường M&A toàn cầu, đặc biệt tại Mỹ, sẽ cần thời gian để lấy lại đà tăng trưởng. Tuy nhiên, các lĩnh vực như vốn cổ phần tư nhân và tư nhân hóa vẫn mang lại hy vọng cho sự phục hồi từng phần trong năm 2025.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn