Ngành xây dựng và thép Việt Nam bứt phá năm 2025-26

Ngành xây dựng bứt phá nhờ giải ngân đầu tư công tăng 24%, nhu cầu thép nội địa tăng mạnh.

Đầu tư công thúc đẩy ngành xây dựng hạ tầng

Năm 2025, ngành xây dựng hạ tầng bước vào chu kỳ tăng trưởng nhờ giải ngân đầu tư công đạt 743.300 tỉ đồng, tăng 24% so với cùng kỳ (svck), hoàn thành 90% kế hoạch Chính phủ. Khoảng 60% vốn tập trung vào giao thông, với các dự án chiến lược như đường sắt Hà Nội – Hải Phòng – Lào Cai, cao tốc Bắc – Nam mở rộng, và đường sắt cao tốc Bắc – Nam (khởi công 2027).

Tính đến tháng 5/2025, giải ngân đạt 221.000 tỉ đồng, tăng 24% svck, vượt mức 21,6% cùng kỳ 2024, theo Tổng cục Thống kê. Luật Đầu tư Công và Luật PPP (sửa đổi) đơn giản hóa thủ tục phê duyệt, phân quyền cho địa phương, rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng (GPMB). Nghị quyết 168/NQ-CP cho phép khai thác mỏ vật liệu dù chưa hoàn thiện thủ tục thuê đất, tăng nguồn cung cát, đá.

Các tỉnh phía Nam đẩy nhanh cấp phép mỏ mới, giúp nguồn cung vật liệu đáp ứng 50-60% nhu cầu 2025-26, cải thiện từ 35% năm 2024. Ngành xây dựng hạ tầng ghi nhận backlog (danh mục dự án chưa hoàn thành) tăng 8% svck vào 2025. Doanh nghiệp như Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Nhà và Đô thị (VCG) dẫn đầu với backlog 15.000 tỉ đồng, chiếm 70% từ các dự án đầu tư công.

Các công ty khác như Công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV), Công ty Cổ phần Licogi 16 (LCG), và Công ty Cổ phần Cienco4 (C4G) hưởng lợi từ các dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam và sân bay Long Thành. Công ty Cổ phần Xây dựng Coteccons (CTD) tham gia thi công sân bay Long Thành và dự án mở rộng sân bay Phú Quốc.

Nhu cầu vật liệu xây dựng, đặc biệt đá xây dựng, tăng mạnh, đạt 21,5 triệu m³ giai đoạn 2023-25, tăng 36% so với 2016-21. Các mỏ gần dự án trọng điểm như Tân Cang, Thạch Phú, Thiên Tân (Đồng Nai) của Công ty Cổ phần Khoáng sản và Xây dựng Bình Dương (KSB), Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Bắc (VLB), và Công ty Cổ phần Đầu tư DHA (DHA) có trữ lượng 4,5-23 triệu m³, sản lượng khai thác 0,8-1,5 triệu m³/năm, giúp giảm chi phí vận chuyển.

Phân tích tác động đến ngành thép và xây dựng

Ngành xây dựng hạ tầng dự báo tăng trưởng 13% svck năm 2025, nhờ giải ngân đầu tư công và nguồn cung bất động sản tăng 30% svck. Biên lợi nhuận gộp đạt 6,5%, tăng 1% svck, nhờ giá trúng thầu cao và chi phí vật liệu ổn định. So với năm 2022, khi biên lợi nhuận gộp chạm đáy 5,5% do lạm phát, mức cải thiện hiện tại cho thấy khả năng phục hồi.

Ngành thép nội địa tiêu thụ 23 triệu tấn năm 2025, tăng 10% svck, với thép xây dựng tăng 15% và HRC tăng 20%. Thị phần HRC nội địa đạt 40%, tăng từ 25% năm 2024, nhờ thuế chống bán phá giá giảm cạnh tranh từ thép Trung Quốc. Giá thép xây dựng đạt 594-635 USD/tấn (tăng 4-5% svck), HRC đạt 575-605 USD/tấn (tăng 3-4% svck) từ quý 2/2025.

Tuy nhiên, xuất khẩu thép giảm mạnh 27% svck trong 5 tháng đầu 2024, do Mỹ và EU áp thuế bảo hộ. Thép cuộn (HRC) và thép mạ giảm lần lượt 18% và 20% svck. Dự báo năm 2025-26, xuất khẩu thép giảm 5-15% svck, buộc doanh nghiệp như Công ty Cổ phần Tập đoàn Thép Nguyễn Kim (NKG) chuyển hướng sang thị trường nội địa. So với năm 2023, khi xuất khẩu thép đạt 12 triệu tấn, mức giảm hiện tại phản ánh thách thức từ chính sách bảo hộ toàn cầu.

Triển vọng dài hạn ngành thép đến từ nhu cầu thép ray cho đường sắt cao tốc Bắc – Nam (khởi công 2027), với 1,5-2 triệu tấn thép ray và 2-3 triệu tấn thép khác. Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (HPG) có lợi thế với nhà máy thép ray công suất 700.000 tấn/năm, đáp ứng 80% nhu cầu từ 2028. Biên lợi nhuận gộp ngành thép cải thiện nhờ giá nguyên liệu (than, quặng) hạ nhiệt và tiêu thụ nội địa tăng.

Doanh nghiệp như VCG dự kiến lợi nhuận ròng tăng 36% năm 2025 và 19% năm 2026, nhờ backlog lớn và thoái vốn dự án Cát Bà Amatina (ước tính 2.000 tỉ đồng lợi nhuận). Công ty Cổ phần Tập đoàn Thép Hoa Sen (HSG) tăng thị phần HRC lên 30-31%, lợi nhuận ròng tăng 32-52% svck, với P/E forward 9,1 (thấp hơn trung bình ngành 11). VLB dự báo lợi nhuận ròng tăng 20% svck, nhờ vị trí mỏ đá gần sân bay Long Thành và cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu.

Dự báo thị trường và lời khuyên cho nhà đầu tư

60s Hôm Nay nhận định, ngành xây dựng hạ tầng và thép Việt Nam sẽ duy trì đà tăng trưởng trong 2025-26, nhờ giải ngân đầu tư công và nhu cầu thép nội địa. VN-Index có thể vượt 1.500 điểm trong quý 3/2025, với các ngành xây dựng, thép, và bất động sản dẫn dắt. Tuy nhiên, rủi ro từ biến động giá thép toàn cầu và tiến độ GPMB cần được theo dõi chặt chẽ.

Nhà đầu tư nên ưu tiên cổ phiếu VCG (giá mục tiêu 30.000 đồng), HHV (15.000 đồng), HPG (32.000 đồng), HSG (20.700 đồng), và VLB, nhờ vị thế mạnh và định giá hấp dẫn. VCG và HHV hưởng lợi từ backlog lớn, HPG dẫn đầu thép nội địa và thép ray, HSG có P/E thấp, còn VLB tận dụng vị trí mỏ đá chiến lược. NKG cần thận trọng do xuất khẩu giảm, dù lợi nhuận có thể phục hồi năm 2026 (tăng 11% svck).

Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và quản trị rủi ro để đáp ứng yêu cầu dự án trọng điểm. Các công ty xây dựng nên tối ưu hóa quy trình đấu thầu, trong khi doanh nghiệp thép cần tập trung vào thị trường nội địa và sản phẩm chuyên dụng như thép ray. Nhà đầu tư nên đặt điểm cắt lỗ khi VN-Index chạm 1.500 điểm, theo dõi báo cáo tài chính quý 2/2025 và động thái khối ngoại để đánh giá triển vọng chính xác.

Ngành xây dựng hạ tầng và thép Việt Nam bứt phá nhờ giải ngân đầu tư công và nhu cầu nội địa tăng mạnh. Cơ hội lớn từ các dự án chiến lược mở ra triển vọng cho VCG, HHV, HPG, HSG, VLB. Nhà đầu tư và doanh nghiệp cần quản lý rủi ro chặt chẽ, tận dụng xu hướng thị trường để đạt lợi nhuận bền vững trong 2025-26.

Bảo Long