Ngân hàng số độc lập và 5,2 tỷ giao dịch số mở ra ngưỡng cửa mới

Ngân hàng số độc lập đứng trước cơ hội lớn khi giao dịch số đạt 5,2 tỷ lượt quý I/2025, Nghị định 94/2025/NĐ-CP tạo bệ phóng pháp lý mới.

Ngân hàng số độc lập bước vào giai đoạn thuận lợi hơn

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối quý I/2025, toàn ngành đã ghi nhận hơn 5,2 tỷ giao dịch số, tăng 44,4% so với cùng kỳ. Giá trị giao dịch đạt hơn 80 triệu tỉ đồng, tăng 24,3%. Ở nhiều ngân hàng, giao dịch trực tuyến chiếm trên 90% tổng số giao dịch. Cùng với đó, hơn 87% người trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng.

Những con số này cho thấy hệ sinh thái tài chính số đang phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, thực tế Việt Nam hiện vẫn chưa có một ngân hàng số độc lập đúng nghĩa. Các nền tảng như Cake by VPBank, Timo hay Liobank đều hoạt động dựa trên giấy phép và hạ tầng của ngân hàng mẹ. Chúng chỉ đảm nhiệm phần giao diện công nghệ, trong khi dữ liệu và các giao dịch cốt lõi vẫn phải xử lý tại hệ thống ngân hàng truyền thống.

Điều này phản ánh rằng cụm từ “ngân hàng số” lâu nay chủ yếu mang tính tiếp thị. Khái niệm ngân hàng số độc lập chưa được pháp luật công nhận, chưa có hành lang pháp lý riêng. Chính vì vậy, các mô hình này phải “núp bóng” ngân hàng truyền thống để hoạt động.

Song bối cảnh 2025 đang khác trước. Việc chuyển giao ngân hàng 0 đồng theo mô hình công ty TNHH một thành viên, có pháp nhân riêng và giấy phép riêng, mở ra khả năng hình thành ngân hàng số độc lập thế hệ mới. Đồng thời, Nghị định 94/2025/NĐ-CP về sandbox (cơ chế thử nghiệm có kiểm soát) trong tài chính – ngân hàng, hiệu lực từ 1/7/2025, đang tạo hành lang thể chế quan trọng để thử nghiệm các mô hình ngân hàng số sáng tạo.

Giá trị chiến lược của ngân hàng số độc lập

Theo ông Vũ Thành Trung – Phó Chủ tịch Ngân hàng Quân đội (MB), sự khác biệt lớn của ngân hàng số độc lập là khả năng mang đến trải nghiệm khách hàng đồng nhất và được tối ưu số từ gốc. Không bị ràng buộc bởi hệ thống cũ, ngân hàng số độc lập có thể vận hành tinh gọn, chi phí thấp và linh hoạt trước biến động. Nhờ đó, dịch vụ có thể cạnh tranh hơn về phí hoặc lãi suất.

Một điểm đáng chú ý là ngân hàng số độc lập có thể định vị vào những phân khúc khách hàng ngách mà ngân hàng truyền thống ít khai thác, như Gen Z, freelancer, chủ doanh nghiệp siêu nhỏ hay lao động tự do. Việc tập trung vào nhóm khách hàng này vừa mở rộng tài chính toàn diện, vừa làm dày thêm cấu trúc thị trường.

Ngoài ra, sự xuất hiện của các ngân hàng số độc lập sẽ tạo sức ép cạnh tranh mạnh lên khối ngân hàng truyền thống. Họ buộc phải đổi mới nhanh hơn, giảm chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ để giữ khách hàng. Đây là lợi ích không chỉ cho hệ thống tài chính mà còn cho người tiêu dùng.

Sandbox theo Nghị định 94/2025/NĐ-CP cho phép thử nghiệm mô hình kinh doanh mới trong môi trường kiểm soát. Điều này giúp các nhà làm luật có dữ liệu thực tế để xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh cho ngân hàng số độc lập trong tương lai. Đối với các ngân hàng như MB, đây là cơ hội củng cố vị thế chuyển đổi số, đa dạng hóa sản phẩm tài chính và nâng cao quản trị rủi ro.

Dự báo xu hướng ngân hàng số và cơ hội cho thị trường

Trong ngắn hạn, sandbox sẽ là “bệ phóng” để ngân hàng số độc lập khẳng định chỗ đứng. Nếu vận hành hiệu quả, mô hình này có thể nhanh chóng được hợp pháp hóa bằng khung pháp lý riêng. Khi đó, Việt Nam sẽ chứng kiến sự xuất hiện của những ngân hàng số đúng nghĩa, có pháp nhân riêng và hoạt động hoàn toàn trên nền tảng số.

Với các nhóm khách hàng trẻ và doanh nghiệp siêu nhỏ, ngân hàng số độc lập có thể trở thành lựa chọn hấp dẫn nhờ mức phí thấp, trải nghiệm cá nhân hóa và dịch vụ linh hoạt. Sự cạnh tranh này cũng có thể thúc đẩy các ngân hàng truyền thống đầu tư mạnh hơn vào công nghệ, gia tăng liên minh với fintech.

Ở tầm rộng hơn, sự hình thành ngân hàng số độc lập sẽ góp phần hoàn thiện hệ sinh thái tài chính số, tạo điều kiện cho các sản phẩm mới như tài chính xanh, Open API hay P2P lending được thử nghiệm và phát triển. Như vậy, không chỉ người dùng cuối mà cả nền kinh tế số đều hưởng lợi từ quá trình này.

Theo nhận định, từ nay đến 2030, Việt Nam có thể chứng kiến làn sóng ngân hàng số độc lập đầu tiên. Đây sẽ là dấu mốc quan trọng, vừa thể hiện năng lực đổi mới của ngành ngân hàng, vừa khẳng định quyết tâm hội nhập công nghệ tài chính toàn cầu. Với nhà đầu tư và doanh nghiệp, sự xuất hiện của ngân hàng số độc lập mở ra cơ hội tiếp cận dịch vụ rẻ hơn, minh bạch hơn và thuận tiện hơn. Đúng như tinh thần của 60s Hôm Nay, đây là bước tiến không thể bỏ qua khi nhìn về tương lai tài chính Việt Nam.

Ngân hàng số độc lập đang bước vào thời điểm thuận lợi với nền tảng pháp lý mới và nhu cầu thị trường gia tăng. Cơ hội đi kèm thách thức, nhưng nếu tận dụng tốt, đây có thể là cú hích giúp Việt Nam hình thành hệ sinh thái ngân hàng số đúng nghĩa, mang lại giá trị thiết thực cho cả khách hàng và nền kinh tế.

Bảo Long

Nguồn tham khảo: Vietnam Finance