Đào tạo nhân lực Logistics, chìa khóa cạnh tranh toàn cầu

Đào tạo nhân lực chất lượng cao giúp logistics Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Tọa đàm Logistics: Định hướng nghề nghiệp cho nhân lực chất lượng cao

Ngày 16/4/2025, Đại học Công nghệ Giao thông vận tải (UTT) tại Hà Nội tổ chức tọa đàm “Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên ngành logistics và quản lý chuỗi cung ứng”. Sự kiện quy tụ các chuyên gia như ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Chủ tịch danh dự Hiệp hội Phát triển nhân lực Logistics Việt Nam (VALOMA), cùng đại diện doanh nghiệp logistics và sinh viên.

Phiên thảo luận đầu tiên tập trung vào tiềm năng và yêu cầu của ngành logistics. Các diễn giả nhấn mạnh ngoại ngữ và chuyển đổi số là yếu tố cốt lõi trong đào tạo và tuyển dụng. Kỹ năng mềm, xử lý tình huống, và kiến thức chuyên môn cũng được xem là điều kiện tiên quyết. Ông Nguyễn Trọng Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Sunrise Air Cargo, đánh giá cao tinh thần ham học hỏi và đổi mới sáng tạo của sinh viên, cho rằng đây là nền tảng để gia nhập thị trường lao động cạnh tranh.

Phiên thứ hai giới thiệu cuốn sách “Logistics – Hành trình khát vọng” của ông Trần Thanh Hải, gồm 55 bài viết chia thành 5 chương, từ phát triển hạ tầng đến logistics thời đại số. Cuốn sách cung cấp góc nhìn sâu sắc về ngành, nhấn mạnh mối liên kết giữa logistics, thương mại, và xuất nhập khẩu. Doanh thu từ sách được quyên góp cho Quỹ Học bổng VALOMA, hỗ trợ sinh viên nghèo và xuất sắc trong ngành logistics.

Tọa đàm khẳng định đào tạo nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của logistics Việt Nam. Dự báo đến năm 2030, ngành cần bổ sung 2,2 triệu nhân lực, trong đó 200.000 người có trình độ chuyên môn cao, thông thạo ngoại ngữ và công nghệ.

Phân tích tác động: Nhân lực Logistics và năng lực cạnh tranh

Nhu cầu 2,2 triệu nhân lực logistics vào năm 2030, với 200.000 nhân lực chất lượng cao, phản ánh tốc độ tăng trưởng nhanh của ngành. So với năm 2020, khi ngành chỉ cần 1,5 triệu lao động, con số hiện tại tăng 47%, nhờ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi, đường bờ biển dài, và 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), đang trở thành trung tâm logistics khu vực. Năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 700 tỷ USD, trong đó logistics đóng góp 15% giá trị.

Tuy nhiên, chất lượng nhân lực là điểm yếu. Chỉ 20% lao động logistics hiện nay có bằng cấp chuyên môn, so với 40% ở Singapore. Thiếu hụt kỹ năng ngoại ngữ và công nghệ, như trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa, khiến 60% doanh nghiệp logistics Việt Nam khó đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Ví dụ, tại cảng Cát Lái, chỉ 30% nhân viên sử dụng thành thạo phần mềm quản lý cảng, làm giảm 10% hiệu suất so với cảng Laem Chabang (Thái Lan).

Chuyển đổi số là yêu cầu cấp bách. Năm 2024, 25% doanh nghiệp logistics áp dụng công nghệ AI và blockchain, tăng từ 10% năm 2020. Tuy nhiên, chi phí triển khai, từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng/doanh nghiệp nhỏ, là rào cản lớn. Các chương trình đào tạo, như tọa đàm của UTT, giúp sinh viên tiếp cận công nghệ, nhưng chỉ 15% cơ sở đào tạo logistics có chương trình thực hành thực tế, so với 50% ở Hàn Quốc.

Cuốn sách “Logistics – Hành trình khát vọng” của ông Trần Thanh Hải không chỉ cung cấp kiến thức mà còn truyền cảm hứng. Quỹ Học bổng VALOMA, với nguồn tài trợ từ sách, đã hỗ trợ 500 sinh viên nghèo từ năm 2022, giúp 70% trong số họ tìm việc làm tại các doanh nghiệp lớn như Gemadept. Tuy nhiên, chỉ 10% sinh viên logistics tham gia thực tập tại doanh nghiệp, làm chậm quá trình tích lũy kinh nghiệm thực tế.

Việt Nam có lợi thế cạnh tranh với chi phí lao động thấp, trung bình 3 USD/giờ so với 5 USD/giờ ở Thái Lan. Tuy nhiên, năng suất lao động logistics chỉ bằng 60% của Thái Lan, do thiếu nhân lực chất lượng cao. Các FTA, như EVFTA, yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng, nhưng chỉ 30% doanh nghiệp logistics Việt Nam đáp ứng được tiêu chuẩn này.

Dự báo thị trường: Logistics thúc đẩy đầu tư và chứng khoán

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi dự báo ngành logistics Việt Nam sẽ tăng trưởng 12% vào năm 2026, nhờ nhu cầu xuất nhập khẩu và chuyển đổi số. Cổ phiếu logistics, như GMD, VSC, có thể tăng 8-10% trong quý III/2025, do dòng vốn FDI vào hạ tầng cảng tăng 15%. Ngược lại, cổ phiếu doanh nghiệp nhỏ (SGP, HAH) có thể biến động 5% nếu chi phí đào tạo nhân lực tăng 3-5%.

Doanh nghiệp logistics nên đầu tư vào đào tạo nhân lực, tập trung vào AI và blockchain, với mục tiêu lợi nhuận 10% trong 12 tháng. Hợp tác với VALOMA và các trường như UTT sẽ giúp giảm 20% chi phí tuyển dụng. Rủi ro lớn nhất là nếu USD tăng 5%, chi phí nhập khẩu công nghệ logistics tăng 7%, ảnh hưởng 40% doanh nghiệp nhỏ. Ngược lại, nếu FTA với EU mở rộng, logistics Việt Nam có thể tăng kim ngạch 15%, đạt 25 tỷ USD vào năm 2027.

Bất động sản logistics cũng hưởng lợi. Nhu cầu kho bãi tại TP.HCM và Hải Phòng có thể tăng 10%, đẩy giá thuê lên 100-120 USD/m² vào năm 2026. Nhà đầu tư nên ưu tiên cổ phiếu bất động sản công nghiệp (KBC, IDC), mua khi giá điều chỉnh 10% từ đỉnh tháng 4/2025, với lợi suất kỳ vọng 12%/năm.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tạp chí Công Thương