Thuế quan leo thang trong thương chiến Mỹ Trung Quốc

Mỹ công bố áp thuế quan lên tới 245% đối với hàng hóa Trung Quốc từ ngày 15/4/2025, đánh dấu bước leo thang căng thẳng trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, sau khi Bắc Kinh đáp trả bằng các biện pháp tương tự.

Bước ngoặt trong xung đột thương mại

Ngày 15/4/2025, Nhà Trắng thông báo tăng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc lên mức kỷ lục 245%, đẩy xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vào giai đoạn mới đầy căng thẳng. Động thái này được đưa ra ngay sau khi Trung Quốc triển khai các biện pháp trả đũa, làm nóng thêm cuộc chiến kinh tế kéo dài nhiều năm giữa hai siêu cường.

Thông báo của Mỹ trùng khớp với sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Donald Trump ký, yêu cầu điều tra các rủi ro an ninh quốc gia liên quan đến sự phụ thuộc của Mỹ vào khoáng sản và sản phẩm chiến lược từ Trung Quốc. Điều này cho thấy thuế quan không chỉ là công cụ thương mại mà còn mang ý nghĩa chiến lược, nhằm giảm sự phụ thuộc kinh tế của Mỹ vào đối thủ lớn nhất.

Bà Karoline Leavitt, Thư ký báo chí Nhà Trắng, nhấn mạnh rằng Tổng thống Trump sẵn sàng đàm phán để đạt thỏa thuận thương mại với Trung Quốc. Tuy nhiên, bà khẳng định Bắc Kinh cần chủ động đưa ra đề xuất, bởi Mỹ nắm lợi thế với thị trường tiêu dùng khổng lồ. “Trung Quốc cần người tiêu dùng Mỹ, tức là tiền của chúng ta. Bóng giờ nằm ở phía họ,” bà Leavitt nói, nhấn mạnh rằng mức thuế quan hiện tại là phản ứng trước các hành động của Bắc Kinh.

Phản ứng mạnh mẽ từ Trung Quốc

Ngay sau thông báo của Mỹ, ông Lâm Kiến, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã lên tiếng phản hồi vào chiều 16/4/2025. Ông khẳng định Trung Quốc luôn giữ lập trường nghiêm túc về vấn đề thuế quan và không phải là bên khởi xướng xung đột. “Cuộc chiến thuế quan bắt đầu từ Mỹ. Trung Quốc chỉ đáp trả để bảo vệ quyền lợi hợp pháp và công lý quốc tế,” ông Lâm nhấn mạnh, cho rằng các biện pháp của Bắc Kinh là hoàn toàn hợp lý.

Ông Lâm chỉ trích cách tiếp cận của Mỹ, cho rằng Washington nên từ bỏ chiến thuật gây áp lực và chuyển sang đối thoại bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. “Nếu Mỹ thực sự muốn giải quyết vấn đề, họ cần chấm dứt các hành vi đe dọa và cưỡng ép,” ông nói, kêu gọi một hướng đi mang lại lợi ích chung thay vì leo thang thuế quan.

Phản ứng của Trung Quốc không chỉ dừng ở lời nói. Trong hai tháng đầu năm 2025, Bắc Kinh đã triển khai các biện pháp trả đũa khi Mỹ liên tục tăng thuế quan từ 10% lên 125%, rồi 145%, trước khi đạt mức 245% hiện tại. Những động thái này cho thấy cả hai bên đều không sẵn sàng nhượng bộ, đẩy cuộc chiến thương mại vào vòng xoáy căng thẳng mới.

Diễn biến lịch sử của cuộc chiến thuế

Cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc không phải là câu chuyện mới. Từ năm 2018, Mỹ đã áp mức thuế 25% lên 34 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc, khởi đầu cho chuỗi xung đột thương mại kéo dài. Tuy nhiên, mức thuế quan 245% hiện tại là bước nhảy vọt chưa từng có, vượt xa các giai đoạn trước về quy mô và tác động.

Trong giai đoạn từ tháng 2 đến tháng 4/2025, Mỹ đã liên tục điều chỉnh mức thuế, từ 10% lên 125%, rồi 145%, và cuối cùng là 245%. Mỗi lần tăng thuế, Trung Quốc đều đáp trả bằng các biện pháp tương ứng, tạo ra vòng xoáy leo thang khó kiểm soát. Các sản phẩm chịu ảnh hưởng bao gồm từ hàng tiêu dùng, linh kiện điện tử đến khoáng sản chiến lược, gây tác động lớn đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mức thuế quan mới không chỉ ảnh hưởng đến thương mại song phương mà còn làm rung chuyển thị trường quốc tế. Các nhà phân tích dự đoán rằng giá hàng hóa tại Mỹ có thể tăng, trong khi các công ty phụ thuộc vào nguồn cung Trung Quốc phải đối mặt với chi phí cao hơn. Đồng thời, Trung Quốc cũng chịu áp lực khi xuất khẩu sang Mỹ – thị trường lớn nhất của họ – bị cản trở nghiêm trọng.

Tác động và triển vọng thương mại

Việc áp thuế quan 245% là bước đi táo bạo của Mỹ, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đối với người tiêu dùng Mỹ, giá cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, từ đồ điện tử đến quần áo, có thể tăng vọt, làm gia tăng áp lực lạm phát. Các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nguyên liệu hoặc sản phẩm Trung Quốc cũng phải điều chỉnh chuỗi cung ứng, tìm kiếm nguồn thay thế từ các nước như Việt Nam, Ấn Độ hoặc Mexico.

Về phía Trung Quốc, thuế quan cao sẽ ảnh hưởng đến các ngành xuất khẩu chủ lực, từ công nghệ đến sản xuất. Tuy nhiên, Bắc Kinh có thể đáp trả bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ, như nông sản hoặc ô tô, hoặc hạn chế xuất khẩu khoáng sản hiếm mà Mỹ phụ thuộc. Điều này có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng, kéo dài cuộc chiến thương mại mà không bên nào dễ dàng nhượng bộ.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng giải pháp lâu dài nằm ở đàm phán. Tuy nhiên, với lập trường cứng rắn của cả hai phía, triển vọng đạt được thỏa thuận trong ngắn hạn là rất thấp. Bà Leavitt nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ không nhượng bộ trừ khi Trung Quốc đưa ra đề xuất “công bằng”. Trong khi đó, ông Lâm Kiến khẳng định Trung Quốc sẽ không chấp nhận đàm phán dưới áp lực.

Con đường phía trước

Cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là cuộc đối đầu chiến lược giữa hai siêu cường. Với mức thuế quan 245%, Mỹ đang gửi thông điệp mạnh mẽ về việc bảo vệ lợi ích quốc gia và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, động thái này cũng làm gia tăng rủi ro bất ổn kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến các đối tác thương mại khác, bao gồm Việt Nam và các nước ASEAN.

Để tiến tới giải pháp, cả hai bên cần chuyển từ đối đầu sang đối thoại. Một thỏa thuận thương mại công bằng, dựa trên tôn trọng lẫn nhau, có thể giúp giảm căng thẳng và mang lại lợi ích cho cả hai nền kinh tế. Tuy nhiên, với tình hình hiện tại, thuế quan vẫn là tâm điểm của cuộc chiến, và thế giới đang chờ xem bước đi tiếp theo của hai gã khổng lồ kinh tế này vào năm 2025.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn