Thuế quan Mỹ đánh mạnh xuất khẩu Việt Nam doanh nghiệp lao đao

Ngày 3/4/2025, Mỹ áp thuế 46% lên Việt Nam, gây áp lực lớn cho xuất khẩu khi Mỹ chiếm gần 30% kim ngạch 2024, đẩy doanh nghiệp vào thế khó.

Thuế quan Mỹ siết chặt tác động xuất khẩu Việt Nam

Ngày 3/4/2025, Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế 46% lên hàng hóa Việt Nam, nằm trong chính sách thuế đối ứng với 180 thị trường. Trước đó, ngày 26/3/2025, Việt Nam giảm thuế nhập khẩu ô tô, ethanol, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ, áp dụng từ cuối tháng 3/2025, nhằm giảm thặng dư thương mại trước thông báo thuế quan dự kiến của Mỹ vào 2/4/2025. Tuy nhiên, nỗ lực này chưa đủ để tránh mức thuế cao từ chính sách “Nước Mỹ trên hết”.

Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2024, tương đương 85% GDP. Các ngành chủ lực chịu ảnh hưởng gồm đồ điện tử, thiết bị máy móc, dệt may, giày dép, đồ gỗ, thủy sản, cà phê. Kim ngạch nông lâm thủy sản 2024 đạt 62,5 tỷ USD, trong đó Mỹ chiếm 21,7%, với gỗ 16,2 tỷ USD (Mỹ chiếm 55,5%) và thủy sản 1,83 tỷ USD (18,5%).

Doanh nghiệp phụ thuộc nặng vào Mỹ như May Sông Hồng (80% doanh thu), TNG (46%), VGT (35%), TCM (25%), Savimex (50%), Vina T&T (62 triệu USD, 50% xuất khẩu), Intimex (100 triệu USD trong 1,4 tỷ USD) đối mặt với nguy cơ giảm đơn hàng, chi phí tăng. Đàm phán Việt – Mỹ gần đây, bao gồm việc phê duyệt thử nghiệm Starlink của SpaceX tại Việt Nam, cho thấy nỗ lực giảm căng thẳng thương mại, nhưng kết quả còn phụ thuộc vào các cuộc gặp sắp tới giữa hai bên.

Phân tích dữ liệu thuế quan ảnh hưởng doanh nghiệp

Mức thuế 46% đánh mạnh vào các ngành xuất siêu như dệt may, đồ gỗ, thủy sản (cá tra, tôm), cà phê – những mặt hàng cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa Mỹ. Với 30% lực lượng lao động làm việc trong lĩnh vực xuất khẩu, tác động không chỉ dừng ở doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng tiêu dùng nội địa, khi sức mua giảm do mất việc làm hay thu nhập lao động giảm sút tại các nhà máy xuất khẩu.

Doanh nghiệp đa quốc gia ngành điện tử, máy móc có thể chuyển sản xuất sang nước khác như Thái Lan, Ấn Độ để tránh thuế, tận dụng chi phí thấp hơn tại đó. Nhưng các nhà sản xuất nội địa như May Sông Hồng (80% doanh thu từ Mỹ) hay Savimex (50%) khó tìm thị trường thay thế ngay lập tức, buộc phải giảm giá bán hoặc cắt lợi nhuận để giữ khách hàng.

Ngành thủy sản, với 1,83 tỷ USD sang Mỹ, lo ngại mất thị phần nếu giá tôm, cá tra tăng cao, ảnh hưởng đến hàng ngàn lao động tại Đồng bằng sông Cửu Long. Intimex (100 triệu USD từ Mỹ trong 1,4 tỷ USD) nhận định mức thuế 46% “quá cao”, không thể gồng gánh lâu dài nếu không có hỗ trợ từ chính sách.

Thặng dư thương mại Việt – Mỹ tăng mạnh thập kỷ qua nhờ dòng vốn đầu tư nước ngoài và chuyển dịch chuỗi cung ứng, biến Việt Nam thành trung tâm sản xuất. Nhưng nay, điều này khiến Việt Nam bị nhắm đến, tương tự Canada, Trung Quốc trước đây.

Chính phủ Việt Nam tăng nhập khẩu từ Mỹ và phê duyệt dự án như Starlink để cân bằng cán cân thương mại, nhưng các chuyên gia cho rằng đàm phán song phương mới quyết định mức độ và thời gian áp thuế. Lãnh đạo ngành thủy sản đề xuất làm rõ nguồn gốc nguyên liệu để tránh bị Mỹ nghi ngờ gian lận thương mại, một yếu tố có thể giảm mức độ áp thuế.

Dự báo thị trường đầu tư trước thuế quan Mỹ

Thuế quan 46% gây áp lực ngắn hạn lên cổ phiếu ngành xuất khẩu như MSH, TNG, SAV do lợi nhuận giảm, đặc biệt khi giá hàng hóa đội lên, người tiêu dùng Mỹ giảm mua. Kim ngạch xuất khẩu mục tiêu 2025 là 64-70 tỷ USD, tăng trưởng 4%, đòi hỏi chuyển hướng sang EU, Nhật Bản, Trung Đông, Ấn Độ, châu Phi. Nhà đầu tư nên thận trọng với cổ phiếu phụ thuộc Mỹ, nhưng đây cũng là cơ hội mua khi giá điều chỉnh, đặc biệt với doanh nghiệp có chiến lược đa dạng hóa tốt.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi khuyến nghị doanh nghiệp tối ưu chi phí logistics, tận dụng hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP để giảm rủi ro. Bất động sản công nghiệp có thể chững lại nếu đầu tư nước ngoài giảm, nhất là khu công nghiệp phục vụ xuất khẩu. Doanh nghiệp nhỏ cần đẩy mạnh thị trường mới, giảm phụ thuộc Mỹ. Chính phủ nên đàm phán nhanh với Mỹ, đồng thời xây dựng chuỗi cung ứng nội địa để giảm rủi ro lâu dài.

Thuế quan Mỹ 46% thách thức xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt doanh nghiệp phụ thuộc Mỹ như dệt may, đồ gỗ, thủy sản. Cơ hội vẫn có nếu điều chỉnh chiến lược, mở rộng thị trường, giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp vượt khó, đón đầu xu hướng thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.

Bảo Long