Xuất khẩu nhôm thép sang EU đối mặt thách thức mới

Các doanh nghiệp Việt Nam đang rà soát hoạt động xuất khẩu nhôm, thép sang EU trước những thay đổi lớn từ Ủy ban Châu Âu (EC), đặt ra nhiều thách thức trong năm 2025.

EU công bố kế hoạch bảo vệ ngành kim loại

Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, EC vừa công bố Kế hoạch Hành động về thép và kim loại, nhằm tăng cường năng lực công nghiệp và cạnh tranh của châu Âu. Kế hoạch này dựa trên sáu trụ cột: cung cấp năng lượng sạch giá rẻ, ngăn rò rỉ carbon, bảo vệ ngành công nghiệp, thúc đẩy tính tuần hoàn, duy trì việc làm chất lượng cao, và giảm rủi ro qua các thị trường trọng điểm.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, vấn đề đáng lo ngại là các biện pháp phòng vệ thương mại mới từ EU, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu nhôm và thép. EU là thị trường quan trọng, từng ghi nhận kim ngạch xuất khẩu thép từ Việt Nam lên tới 2 tỉ USD trong năm cao điểm. Những động thái này buộc doanh nghiệp phải chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh rủi ro trong tương lai gần.

EC nhấn mạnh việc củng cố cơ chế theo dõi thương mại và sẵn sàng điều tra dựa trên “đe dọa thiệt hại”, thay vì chờ thiệt hại thực tế xảy ra. Điều này cho thấy cách tiếp cận chủ động hơn, có thể làm phức tạp thêm hoạt động xuất khẩu của các quốc gia ngoài EU, bao gồm Việt Nam.

Thay đổi cơ chế phòng vệ thương mại

Một trong những thay đổi lớn là EC dự kiến thắt chặt biện pháp tự vệ thép hiện hành, giảm 15% lượng thép nhập khẩu thuộc diện áp dụng. Biện pháp này sẽ được thay thế bằng chính sách dài hạn từ ngày 1/7/2026, sau khi biện pháp hiện tại hết hiệu lực vào 30/6/2026. Dù chi tiết chưa được công bố, thông tin cụ thể sẽ có vào quý III/2025, đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu thép cần theo dõi sát sao để điều chỉnh kế hoạch.

Ngoài ra, EC đang xem xét áp dụng biện pháp tự vệ tương tự cho nhôm, sau khi nhận thấy ngành này suy giảm. Để chống lẩn tránh, EC đề xuất quy tắc “nấu chảy và đúc”, ngăn chặn việc thay đổi xuất xứ sản phẩm qua các công đoạn tối thiểu. Quy tắc này giúp truy xuất nguồn gốc rõ ràng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất khẩu nhôm sang EU từ các nước thứ ba, trong đó có Việt Nam.

Các biện pháp này nhằm đối phó với tình trạng dư thừa năng lực toàn cầu, vốn được EU xem là mối đe dọa lớn đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của ngành kim loại nội địa. Doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị phương án ứng phó để duy trì hoạt động xuất khẩu trong bối cảnh thị trường ngày càng siết chặt.

Cơ chế CBAM mở rộng gây áp lực cho doanh nghiệp

EC cũng công bố mở rộng Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) sang các sản phẩm nhôm, thép hạ nguồn từ quý IV/2025. Mục tiêu là ngăn rò rỉ carbon trong chuỗi giá trị, khi hàng hóa từ các nước có chính sách khí hậu yếu hơn có thể được sửa đổi để lẩn tránh thuế carbon. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường EU.

Để ứng phó, EC sẽ tiến hành đánh giá toàn diện CBAM, kèm theo chiến lược chống lẩn tránh và đề xuất lập pháp mới. Các sản phẩm hạ nguồn sử dụng nhiều thép, nhôm sẽ nằm trong phạm vi điều chỉnh, buộc doanh nghiệp xuất khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe hơn về phát thải carbon. Đây là yếu tố quan trọng cần cân nhắc khi lập kế hoạch đưa hàng sang EU trong tương lai.

Doanh nghiệp Việt cần đầu tư vào công nghệ xanh và cải thiện quy trình sản xuất để đáp ứng yêu cầu mới, tránh nguy cơ bị loại khỏi thị trường. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến chi phí cao hơn hoặc mất cơ hội cạnh tranh trong hoạt động xuất khẩu sang khu vực này.

Khuyến nghị cho ngành nhôm thép Việt Nam

Trước những thay đổi từ EU, Cục Phòng vệ Thương mại khuyến nghị các hiệp hội và doanh nghiệp sản xuất nhôm, thép rà soát kỹ lưỡng hoạt động xuất khẩu. Việc theo dõi sát các động thái từ EC là cần thiết để xây dựng chiến lược ứng phó kịp thời, đặc biệt khi các biện pháp mới bắt đầu có hiệu lực từ năm 2025 và 2026.

Doanh nghiệp cần chú ý đến quy trình sản xuất, đảm bảo không vi phạm các tiêu chuẩn về carbon và nguồn gốc hàng hóa. Đồng thời, việc cập nhật thông tin từ thị trường EU sẽ giúp các nhà xuất khẩu điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, tránh bị ảnh hưởng bởi các chính sách bảo hộ ngày càng nghiêm ngặt.

Ngoài ra, việc đầu tư vào công nghệ tái chế và sản xuất bền vững có thể là giải pháp dài hạn, vừa đáp ứng yêu cầu của EU vừa nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế. Ngành nhôm, thép Việt Nam cần hành động nhanh để bảo vệ kim ngạch xuất khẩu, vốn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn