Xe điện Trung Quốc lao vào cuộc chiến giá khốc liệt

Ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đang chìm trong cuộc chiến giá khốc liệt, khiến giá cổ phiếu lao dốc và đẩy nhiều hãng xe vào tình thế khó khăn. Với dư thừa công suất và nhu cầu giảm, xe điện Trung Quốc đối mặt nguy cơ hợp nhất, buộc chính quyền phải can thiệp để giảm thiểu hậu quả.

Cạnh tranh giá trong ngành xe điện

Ngành xe điện Trung Quốc đang trải qua giai đoạn đầy thách thức khi cuộc chiến giá ngày càng gay gắt. Các hãng xe liên tục giảm giá bán, gây áp lực lớn lên lợi nhuận và làm sụt giảm giá trị cổ phiếu. BYD, một trong những thương hiệu dẫn đầu, đã mất 21,5 tỉ USD vốn hóa thị trường kể từ đỉnh cao vào cuối tháng 5/2024.

Chính quyền Trung Quốc đã nỗ lực ngăn chặn vòng xoáy giảm giá, triệu tập lãnh đạo các hãng xe lớn đến Bắc Kinh vào tuần trước. Tuy nhiên, những can thiệp trước đây chưa mang lại hiệu quả rõ rệt, khiến xe điện Trung Quốc tiếp tục đối mặt với nguy cơ bất ổn.

Nhu cầu thị trường yếu đi, kết hợp với dư thừa công suất sản xuất, đang đẩy ngành công nghiệp xe điện vào tình trạng khó khăn, với nhiều hãng xe nhỏ đứng trước nguy cơ đóng cửa.

Dư thừa công suất sản xuất

Một trong những nguyên nhân chính khiến xe điện Trung Quốc gặp khủng hoảng là dư thừa công suất. Theo Viện nghiên cứu ô tô Gasgoo (Thượng Hải), năm 2024, tỉ lệ sử dụng công suất sản xuất trung bình của ngành ô tô Trung Quốc chỉ đạt 49,5%. Điều này cho thấy gần một nửa năng lực sản xuất của các nhà máy xe điện không được khai thác.

Báo cáo từ AlixPartners vào tháng 4/2024 chỉ ra rằng sự cạnh tranh giữa các hãng xe năng lượng mới (NEV), bao gồm xe chạy pin và hybrid, ngày càng khốc liệt. Năm 2024, thị trường xe điện Trung Quốc chứng kiến đợt hợp nhất đầu tiên, với 16 công ty rời thị trường và 13 công ty mới gia nhập.

Dư thừa công suất không chỉ làm giảm hiệu quả kinh tế mà còn tạo áp lực buộc các hãng xe phải giảm giá để tiêu thụ hàng tồn kho, làm suy yếu vị thế của xe điện Trung Quốc trên thị trường.

Hậu quả của chiến tranh giá

Cuộc chiến giá đang gây ra nhiều hệ lụy cho ngành xe điện Trung Quốc. Đối với các hãng xe, việc giảm giá liên tục làm xói mòn biên lợi nhuận, suy yếu giá trị thương hiệu, và đẩy các công ty vào tình trạng tài chính không bền vững. Tờ Nhân dân Nhật báo cảnh báo rằng các sản phẩm giá rẻ, chất lượng thấp có thể làm tổn hại danh tiếng quốc tế của xe điện Trung Quốc, ngay khi các thương hiệu như BYD, Geely, Zeekr, và Xpeng đang được khen ngợi trên toàn cầu.

Đối với người tiêu dùng, giá giảm mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng lại tiềm ẩn rủi ro dài hạn. Giá cả biến động khiến niềm tin vào thị trường xe điện Trung Quốc giảm sút, trong khi các hãng xe có thể cắt giảm chi phí cho chất lượng, an toàn, và dịch vụ hậu mãi để duy trì hoạt động.

Chính quyền Trung Quốc đã yêu cầu các hãng xe tự điều chỉnh, tránh bán dưới giá thành hoặc giảm giá vô lý, nhưng việc thực thi vẫn là bài toán khó.

Can thiệp của chính quyền

Để giảm thiểu tác động của cuộc chiến giá, chính quyền Trung Quốc đã tổ chức các cuộc họp với lãnh đạo ngành ô tô, yêu cầu chấm dứt các chiến thuật giảm giá không lành mạnh. Một vấn đề khác được đề cập là việc thổi phồng doanh số bằng cách bán xe mới nhưng chưa sử dụng, nhằm giải phóng hàng tồn kho.

Tuy nhiên, những nỗ lực trước đây, như hiệp ước giữa 16 hãng xe lớn vào năm 2023 (bao gồm Tesla, BYD, Geely), đã thất bại. Hiệp ước này, được Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) chứng kiến, cam kết tránh “giá bất thường,” nhưng chỉ vài ngày sau, một cam kết đã bị xóa vì vi phạm luật chống độc quyền.

Những động thái này cho thấy thách thức trong việc kiểm soát thị trường xe điện Trung Quốc, khi các hãng xe lớn như BYD tiếp tục áp dụng chiến thuật giá để chiếm lĩnh thị phần.

Rủi ro tài chính và chuỗi cung ứng

Cuộc chiến giá không chỉ ảnh hưởng đến các hãng xe mà còn tác động đến chuỗi cung ứng của xe điện Trung Quốc. Yêu cầu giảm giá từ BYD đối với nhà cung cấp vào cuối năm 2024 đã gây lo ngại về rủi ro tài chính trong chuỗi cung ứng. Một số nhà phân tích cho rằng BYD đang sử dụng tài chính chuỗi cung ứng để che giấu khoản nợ ngày càng tăng.

Jochen Siebert, Giám đốc điều hành JSC Automotive, nhận định rằng chiến thuật của BYD gây lo ngại về khả năng bán phá giá, quản lý đại lý không minh bạch, và làm mất lòng các nhà cung cấp. Những vấn đề này có thể làm suy yếu hệ sinh thái của xe điện Trung Quốc trong dài hạn.

Ngành công nghiệp xe điện cần một mô hình kinh doanh bền vững hơn để tránh những rủi ro tài chính đang gia tăng.

Thách thức xuất khẩu và thị trường quốc tế

Trong bối cảnh dư thừa công suất, các hãng xe điện Trung Quốc đang tìm cách xuất khẩu để giảm áp lực nội địa. Tuy nhiên, thị trường quốc tế không phải là giải pháp dễ dàng. Thị trường Mỹ đã đóng cửa với xe điện Trung Quốc, trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc có thể sớm áp dụng các biện pháp hạn chế.

Nga, thị trường xuất khẩu lớn nhất của xe điện Trung Quốc năm 2024, đang trở nên khó khăn, và Đông Nam Á chưa đủ tiềm năng để hấp thụ lượng xe dư thừa. Theo chuyên gia Zhang Yichao từ AlixPartners, xuất khẩu chỉ là giải pháp tạm thời, không thể giải quyết triệt để vấn đề công suất dư thừa trong ngành xe điện Trung Quốc.

Hạn chế xuất khẩu càng làm tăng áp lực lên các hãng xe nhỏ, đẩy nhanh quá trình hợp nhất trong ngành.

Hướng đi cho ngành xe điện

Ngành xe điện Trung Quốc đứng trước ngã rẽ quan trọng. Theo John Murphy từ Bank of America, sự hợp nhất lớn là không thể tránh khỏi để hấp thụ công suất dư thừa và ổn định thị trường. Các hãng xe nhỏ, với nguồn lực hạn chế, có nguy cơ bị loại bỏ, trong khi các thương hiệu lớn như BYD phải tìm cách cân bằng giữa thị phần và lợi nhuận.

Chính quyền Trung Quốc cần thiết kế các chính sách hỗ trợ hợp lý, như khuyến khích đổi mới công nghệ và cải thiện chất lượng, thay vì chỉ tập trung vào kiểm soát giá. Xe điện Trung Quốc cần xây dựng danh tiếng lâu dài trên thị trường quốc tế, dựa trên chất lượng và độ tin cậy, để tránh rủi ro từ các sản phẩm giá rẻ.

Với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, năm 2025 sẽ là thời điểm quyết định tương lai của xe điện Trung Quốc, khi ngành công nghiệp phải tìm cách vượt qua khủng hoảng để phát triển bền vững.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn