Vốn FDI Nhật Bản thúc đẩy công nghiệp điện tử và khu công nghiệp thế hệ mới tại Việt Nam

Việt Nam hút FDI Nhật Bản vào điện tử và bất động sản công nghiệp, với các tập đoàn như Canon, Panasonic, Nidec.

Dấu ấn Nhật Bản trong công nghiệp điện tử

Ngành công nghiệp điện tử Việt Nam đang mang đậm dấu ấn Nhật Bản với sự góp mặt của hàng loạt tập đoàn lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chuỗi cung ứng và phát triển công nghiệp hỗ trợ. Tính đến cuối năm 2024, Nhật Bản là một trong những nhà đầu tư FDI lớn nhất vào lĩnh vực điện tử, với hàng trăm dự án trải rộng tại các tỉnh như Bắc Ninh, Thái Nguyên, Hải Phòng, Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai. Các khoản đầu tư này không chỉ mang lại nguồn vốn mà còn chuyển giao công nghệ tiên tiến, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Các doanh nghiệp Nhật Bản tham gia nhiều phân ngành điện tử, từ dân dụng, điện lạnh, linh kiện, đến thiết bị công nghiệp và điện tử ô tô. Sony, Panasonic, Canon, Toshiba là những thương hiệu nổi bật tại Việt Nam. Canon đầu tư hơn 300 triệu USD, với ba nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên, Hà Nội, tuyển dụng hàng chục nghìn lao động, sản xuất máy in và linh kiện. Panasonic chuyển trung tâm R&D từ Indonesia sang Hà Nội từ năm 2021, khẳng định tầm nhìn chiến lược.

Phân ngành linh kiện điện tử thu hút vốn FDI Nhật Bản, với Murata, Kyocera, và Nidec sản xuất linh kiện cho điện thoại, ô tô, phục vụ Apple, Samsung, Tesla. Nidec đầu tư hơn 1 tỷ USD tại TP.HCM, nâng cao chuỗi cung ứng xe điện và công nghiệp tự động, tạo việc làm và chuyển giao công nghệ.

Khu công nghiệp thế hệ mới đón đầu xu hướng

Sự gia tăng dòng vốn FDI, đặc biệt từ Nhật Bản, đang thúc đẩy sự phát triển của các khu công nghiệp thế hệ mới tại Việt Nam. Theo báo cáo của Savills, trong quý I/2025, tổng vốn FDI đăng ký đạt 10,98 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm 2024, với Singapore dẫn đầu và Nhật Bản cũng góp phần đáng kể. Các khu công nghiệp mới, như Nam Tràng Cát tại Hải Phòng, được thiết kế hiện đại, tích hợp công nghệ cao và bền vững, phù hợp với xu hướng công nghiệp 4.0.

Các khu công nghiệp thế hệ mới tích hợp IoT, 5G và trung tâm R&D, với nhà xưởng cao tầng tiết kiệm 40% diện tích, áp dụng tại TP.HCM, Bình Dương, Bắc Ninh. Chính phủ đặt mục tiêu 30% khu công nghiệp đạt chứng chỉ xanh LEED vào 2030. Khu liên hợp công nghiệp Hàn Quốc tại Hưng Yên, vốn 6.000 tỷ đồng, là ví dụ điển hình.

Nhu cầu về hạ tầng công nghiệp chất lượng cao đang tăng mạnh, đặc biệt trong các lĩnh vực như điện tử, bán dẫn và năng lượng tái tạo. TP.HCM đang nổi lên như trung tâm công nghệ với nhà máy bán dẫn đầu tiên và các dự án trị giá hơn 1 tỷ USD tại Khu công nghệ cao. Hà Nội, với tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp đạt 93%, cũng đang mở rộng các khu công nghiệp sạch và công nghệ cao tại Thường Tín và Sóc Sơn, tạo điều kiện thu hút thêm vốn FDI.

Tác động lan tỏa và tầm nhìn phát triển

Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam tạo hiệu ứng lan tỏa, nâng cao chất lượng sản xuất. Mô hình “kaizen”, tiêu chuẩn 5S, TPM được doanh nghiệp nội học hỏi, với 70% nhà cung ứng cấp 1 là doanh nghiệp Việt. Trung tâm R&D của Panasonic, Fujitsu tại Hà Nội phát triển phần mềm, phần cứng, nâng tầm công nghệ Việt Nam.

Việt Nam tận dụng cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Các ngành công nghệ cao như điện tử, bán dẫn và trung tâm dữ liệu dự kiến thu hút mạnh vốn FDI. Theo JETRO, hơn 60% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng kinh doanh trong 2024-2025, với vốn FDI vào bất động sản công nghiệp đạt 6,3 tỷ USD năm 2024, tăng 35% so với 2023.

Tuy nhiên, thị trường đối mặt với thách thức từ thuế quan và cạnh tranh khu vực. Các khu công nghiệp truyền thống có thể chững lại, trong khi khu công nghiệp công nghệ cao và logistics tăng trưởng mạnh. Các tập đoàn như Denso và Mitsubishi Electric đưa Việt Nam vào chiến lược “Smart Factory”, tích hợp IoT và số hóa, phù hợp xu hướng công nghiệp 4.0.

Chính phủ Việt Nam thúc đẩy chính sách hỗ trợ công nghệ cao và R&D, giúp chuyển từ lắp ráp sang thiết kế và sáng tạo trong các lĩnh vực như thiết bị y tế, trí tuệ nhân tạo và xe điện. Với chiến lược linh hoạt và đầu tư hạ tầng bài bản, Việt Nam có tiềm năng củng cố vị thế trung tâm sản xuất và logistics Đông Nam Á, biến thách thức thành đòn bẩy phát triển.

Thùy Linh