Việt Nam tung ưu đãi chưa từng có, quyết tâm hút đầu tư bán dẫn

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ, Việt Nam đang mở rộng cánh cửa rộng nhất từ trước đến nay để đón dòng vốn và công nghệ cao vào lĩnh vực bán dẫn – ngành được coi là xương sống của kinh tế số.

Cơ hội lịch sử cho ngành bán dẫn Việt Nam

Ngành bán dẫn toàn cầu đang chịu tác động từ đại dịch và cạnh tranh công nghệ Mỹ – Trung. Đây chính là “cửa sổ cơ hội” để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị chip thế giới.

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ KH&CN), nhấn mạnh bán dẫn là công nghệ chiến lược, quyết định năng lực cạnh tranh kinh tế và tốc độ chuyển đổi số. Mục tiêu đã được đặt ra rõ ràng: kinh tế số đạt 20% GDP vào 2025 và 30% vào 2030.

Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến 2030, tầm nhìn 2050 xác định bốn trụ cột:

• Phát triển bán dẫn song hành với công nghiệp điện tử và chuyển đổi số
• Ưu tiên nguồn nhân lực chất lượng cao
• Tận dụng vị thế địa chính trị để trở thành điểm cộng một trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng
• Tập trung chính sách đặc biệt cho chip chuyên dụng như AI, IoT và công nghiệp

Nhân lực – lợi thế cạnh tranh lớn nhất

Nhân lực được xem là yếu tố cốt lõi của ngành bán dẫn Việt Nam. Toàn cầu đang thiếu hụt nghiêm trọng kỹ sư bán dẫn, ngay cả Đài Loan – quê hương TSMC – cũng cần thêm hàng chục nghìn người.

Lãnh đạo Intel từng đánh giá năng lực lao động tại nhà máy Intel Việt Nam thuộc nhóm tốt nhất hệ thống toàn cầu. Hiện Intel đang vận hành nhà máy đóng gói và kiểm thử chip lớn nhất thế giới tại Việt Nam. Samsung có hai nhà máy sản xuất điện thoại lớn nhất toàn cầu đặt tại đây, Qualcomm và Marvell cũng mở rộng thiết kế chip và trung tâm IoT tại Việt Nam.

Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) đặt mục tiêu đến 2030 đào tạo 15.000 kỹ sư bán dẫn, 35.000 kỹ sư điện tử liên quan và 5.000 kỹ thuật viên. Chỉ sau hơn một năm, đã có 6.300 sinh viên học chuyên ngành bán dẫn, hơn 12.000 sinh viên học ngành liên quan, gần 1.600 học viên hoàn thành khóa thực hành ngắn hạn và hơn 30 trường đại học triển khai chương trình đào tạo bán dẫn.

Chính sách ưu đãi mạnh nhất lịch sử cho bán dẫn

Việt Nam đã xây dựng khung pháp lý và cơ chế ưu đãi chưa từng có tiền lệ dành riêng cho lĩnh vực bán dẫn:

Thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ 10% trong 15 năm, miễn 100% thuế 4 năm đầu, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Với dự án trên 6.000 tỉ đồng, thời gian ưu đãi có thể kéo dài tới 27 năm. Khấu trừ gấp đôi chi phí R&D – chi 1 đồng được tính 2 đồng khi tính thuế. Miễn toàn bộ tiền sử dụng đất trong suốt vòng đời dự án.

Áp dụng cơ chế “doanh nghiệp ưu tiên hải quan”, miễn điều kiện kim ngạch xuất khẩu và giảm tối đa thủ tục kiểm soát. Hỗ trợ tài chính trực tiếp bằng tiền mặt cho doanh nghiệp công nghệ cao và R&D đạt tiêu chuẩn – điều hiếm thấy trước đây.

Ưu đãi đặc biệt cho chuyên gia bán dẫn

Lần đầu tiên Việt Nam sửa luật để tạo điều kiện tối đa cho nhân tài bán dẫn:

• Miễn giấy phép lao động cho chuyên gia chất lượng cao (sửa Điều 154 Bộ luật Lao động)
• Cấp visa 5 năm cho chuyên gia và gia đình (sửa Điều 19 Luật Công nghiệp Công nghệ số)
• Miễn thuế thu nhập cá nhân 5 năm đầu
• Cho phép luân chuyển linh hoạt giữa khu vực nhà nước và doanh nghiệp công nghệ

Hệ sinh thái bán dẫn đang hình thành

Hiện Việt Nam có gần 60 doanh nghiệp thiết kế bán dẫn (13 doanh nghiệp Việt Nam và 45 doanh nghiệp nước ngoài), cùng khoảng 16 doanh nghiệp sản xuất vật liệu – thiết bị bán dẫn.

Trong khâu đóng gói và kiểm thử chip (ATP), Việt Nam có 8 dự án lớn, gồm 1 dự án nội địa và 7 dự án quốc tế. Mục tiêu đến 2030 là có nhà máy sản xuất chip hoàn chỉnh đầu tiên của Việt Nam.

Về đào tạo quốc tế, mô hình 2+2 hoặc 3+1 với Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản đang được triển khai mạnh. Sinh viên học 2-3 năm trong nước, sau đó sang các trung tâm bán dẫn hàng đầu như TSMC, MediaTek, Samsung. Dự kiến gần 1.000 sinh viên nhận học bổng toàn phần đến 2026.

Với chiến lược quốc gia rõ ràng, nguồn nhân lực đang được đào tạo bài bản và hệ thống ưu đãi mạnh chưa từng có, Việt Nam đang thực sự “trải thảm đỏ” mời gọi đầu tư bán dẫn. Đây không chỉ là cơ hội để gia công mà còn là bước đệm để Việt Nam tiến tới tự chủ thiết kế và sản xuất chip – tham vọng đưa đất nước trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu trong thập kỷ tới.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn