Việt Nam đón sóng đầu tư công nghiệp giá trị cao: cơ hội và thách thức

FDI vào Việt Nam tăng trưởng mạnh, chất lượng dự án cải thiện đáng kể, đưa Việt Nam vươn lên thành trung tâm công nghiệp công nghệ cao tại Đông Nam Á.

Trong 10 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận một bước tiến tích cực trong thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Theo Tổng cục Thống kê, tổng vốn FDI ước đạt 19,58 tỷ USD, tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước. Không chỉ tăng trưởng về lượng, chất lượng các dự án đầu tư cũng có sự cải thiện rõ rệt, hướng tới các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như bán dẫn, năng lượng, linh kiện điện tử và công nghệ cao.

Xu hướng mới trong dòng vốn FDI

Nhìn lại, FDI luôn là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, điểm sáng trong năm 2024 nằm ở sự chuyển dịch mạnh mẽ của dòng vốn này sang các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Những dự án mới trong ngành bán dẫn, năng lượng tái tạo, và sản xuất thiết bị điện tử đã góp phần định hình Việt Nam như một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế.

Báo cáo Tiêu điểm ngành công nghiệp Việt Nam 2024 của Savills Việt Nam nhận định, Việt Nam đang chuyển mình từ một quốc gia sản xuất chi phí thấp sang trung tâm công nghiệp kỹ thuật số và logistics. Ông Troy Griffiths, Phó Giám đốc Savills Việt Nam, chia sẻ rằng lực lượng lao động năng động, vị trí chiến lược và cơ sở hạ tầng ngày càng cải thiện đã giúp Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Những yếu tố thúc đẩy làn sóng đầu tư

Sự bùng nổ đầu tư công nghiệp giá trị cao không phải là ngẫu nhiên. Các yếu tố đóng vai trò then chốt, bao gồm chính sách ưu đãi, môi trường kinh doanh thuận lợi, nâng cấp cơ sở hạ tầng và chuyển đổi sang công nghệ cao. Cụ thể, chính phủ Việt Nam liên tục cải cách, đưa ra các chính sách ưu đãi để thu hút các tập đoàn lớn. Đặc biệt, cơ chế hợp tác thương mại cởi mở và các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tiếp cận thị trường quốc tế. Sự phát triển vượt bậc của hệ thống cảng biển, sân bay, và khu công nghiệp tại các địa phương đã nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam. Bên cạnh đó, với sự chuyển đổi công nghệ cũng giúp các doanh nghiệp không chỉ tận dụng nguồn nhân lực giá rẻ mà còn khai thác triệt để các công nghệ hiện đại, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Thách thức trên hành trình chinh phục công nghiệp giá trị cao

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách kinh tế (VEPR), nhấn mạnh rằng các ngành như bán dẫn và điện tử tại Việt Nam hiện chủ yếu tập trung vào gia công, lắp ráp. Để thực sự bứt phá, cần có sự tham gia của những tập đoàn lớn và đầu tư mạnh mẽ hơn vào nghiên cứu và phát triển (R&D).

Thêm vào đó, chính sách thuế tối thiểu toàn cầu sắp có hiệu lực sẽ khiến các ưu đãi thuế không còn là lợi thế cạnh tranh. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải tìm kiếm các yếu tố hấp dẫn khác để giữ chân các nhà đầu tư.

Giải pháp thúc đẩy đầu tư bền vững

Để tận dụng tối đa cơ hội từ làn sóng đầu tư công nghiệp giá trị cao, các chuyên gia đưa ra một số giải pháp quan trọng về cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường kết nối doanh nghiệp. Việt Nam cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và giảm thiểu các rào cản pháp lý. Thêm nữa, các doanh nghiệp trong nước cần được hỗ trợ để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, tạo mối liên kết chặt chẽ với các tập đoàn FDI. Việc đẩy mạnh đầu tư vào R&D cũng là yếu tố then chốt để nâng cấp năng lực sản xuất và phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Ngoài ra, chiến lược phát triển bền vững của các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng xây dựng chiến lược dài hạn, tận dụng hiệu quả tài nguyên và nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả FDI: Động lực mới cho các địa phương

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả FDI gồm 36 chỉ tiêu, từ đó giúp các địa phương định hướng chiến lược thu hút đầu tư hiệu quả hơn. Các chuyên gia nhận định rằng bộ tiêu chí này có tính khả thi cao, giúp nâng cao chất lượng hợp tác đầu tư và tạo động lực phát triển cho các khu vực kinh tế trọng điểm.

Làn sóng đầu tư công nghiệp giá trị cao mang lại cơ hội lớn cho Việt Nam vươn lên thành trung tâm sản xuất và kỹ thuật số của Đông Nam Á. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng này, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xây dựng nền tảng phát triển bền vững. Các doanh nghiệp trong nước cũng cần nắm bắt thời cơ, nâng cao năng lực để hòa mình vào sân chơi toàn cầu.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng