Tổng cầu giảm mạnh, doanh thu bán lẻ chỉ tăng 5,9% trong năm 2024

Dù kinh tế vĩ mô ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, tổng cầu vẫn suy yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức mua, doanh thu bán lẻ và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Tổng cầu suy giảm bất chấp tăng trưởng GDP ấn tượng

Năm 2024, kinh tế Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng GDP 7,09%, thuộc nhóm cao nhất trong 14 năm qua. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc nền kinh tế đang vận hành thuận lợi, bởi tổng cầu – một trong những chỉ số quan trọng phản ánh sức mua và nhu cầu tiêu dùng – đang ở mức thấp chưa từng thấy.

Theo dữ liệu từ Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành trong năm 2024 đạt khoảng 6.391 nghìn tỷ đồng, tăng 9,0% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mức tăng này vẫn thấp hơn mức 9,4% của năm 2023.

Nếu loại trừ yếu tố giá, mức tăng chỉ còn 5,9%, thấp hơn hẳn mức 6,8% của năm 2023 và kém xa giai đoạn trước đại dịch, khi tổng cầu trong nước luôn đạt mức tăng trưởng hai con số.

Tâm lý “thắt lưng buộc bụng” vẫn đang bao trùm lên nền kinh tế. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều bất định, người dân ưu tiên tích lũy tài chính thay vì chi tiêu. Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp gặp khó trong việc tiêu thụ sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng mở rộng sản xuất.

Doanh nghiệp gặp khó khi tổng cầu tiếp tục giảm

Việc tổng cầu suy yếu kéo theo hàng loạt hệ lụy cho cộng đồng doanh nghiệp. Tỷ lệ thành lập doanh nghiệp mới trong năm 2024 giảm 1,4% so với năm trước, trong khi số lượng doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh đã vượt ngưỡng 100.000. Đây là những con số phản ánh rõ nét tình trạng khó khăn của nền kinh tế.

Trong lĩnh vực xây dựng – một ngành có liên kết chặt chẽ với tổng cầu – các doanh nghiệp đang phải đối mặt với tình trạng thiếu đơn hàng nghiêm trọng.

Một số doanh nghiệp đã buộc phải cắt giảm nhân sự, thậm chí có đơn vị giảm đến một nửa số lượng lao động. Không chỉ vậy, việc thanh toán giữa các đối tác bị trì hoãn cũng khiến dòng tiền của doanh nghiệp bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng chậm lương cho công nhân.

Tương tự, ngành bất động sản tiếp tục gặp thách thức lớn khi thị trường giao dịch trầm lắng, ảnh hưởng đến hàng loạt lĩnh vực liên quan như vật liệu xây dựng, nội thất, dịch vụ môi giới. Theo các chuyên gia, bất động sản có mối liên kết với khoảng 40 ngành nghề khác, do đó khi tổng cầu sụt giảm, hàng loạt doanh nghiệp trong lĩnh vực này cũng lao đao.

Dù vậy, vẫn có những tín hiệu tích cực được ghi nhận trong quý IV/2024. Một số doanh nghiệp đánh giá rằng khó khăn về vốn và nguồn cung nguyên vật liệu đã phần nào được cải thiện. Cụ thể, chỉ còn 18,5% doanh nghiệp cho rằng vốn vẫn là rào cản lớn, giảm so với các quý trước. Tương tự, tỷ lệ doanh nghiệp lo ngại về lãi suất vay vốn cũng giảm xuống 17,2% khi mặt bằng lãi suất dần được điều chỉnh.

Giải pháp khôi phục tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng

Trước thực trạng tổng cầu suy giảm, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng cần có những giải pháp đồng bộ để hỗ trợ doanh nghiệp và kích thích tiêu dùng. Trong đó, việc tiếp tục giảm lãi suất vay vốn, bình ổn giá nguyên vật liệu và cải cách thủ tục hành chính là những giải pháp được nhấn mạnh.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng kiến nghị Chính phủ có thêm các chính sách hỗ trợ về thuê đất, đặc biệt là đối với ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, chế biến gỗ, xi măng – những lĩnh vực đang gặp khó khăn lớn do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Đối với các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp nặng, nhu cầu cải cách thủ tục hành chính và đơn giản hóa quy trình vẫn là vấn đề được quan tâm hàng đầu.

Một điểm sáng có thể giúp tổng cầu phục hồi trong năm 2025 là sự phát triển của thị trường bất động sản, đặc biệt với các dự án nhà ở xã hội. Nếu thị trường này có sự khởi sắc, nhu cầu tiêu dùng và đầu tư vào các ngành liên quan có thể gia tăng, kéo theo sự phục hồi của tổng cầu trong nước.

Bên cạnh đó, xu hướng số hóa và thương mại điện tử cũng đang thay đổi cách doanh nghiệp vận hành. Ngày càng nhiều cá nhân và doanh nghiệp lựa chọn nền tảng trực tuyến để kinh doanh, thay vì thành lập doanh nghiệp truyền thống. Điều này có thể giúp tiết kiệm chi phí, tối ưu hóa lợi nhuận, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới về chính sách và quản lý thị trường.

Dù nền kinh tế Việt Nam vẫn đang trong quá trình phục hồi sau những cú sốc kinh tế gần đây, tổng cầu thấp vẫn là bài toán cần được giải quyết để đảm bảo sự phát triển bền vững. Trong thời gian tới, những chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ cùng với sự điều chỉnh chiến lược của doanh nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn