Thủy sản Việt Nam thách thức từ xuất khẩu đến nội địa

Sau nhiều năm tập trung xuất khẩu, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang quay về chinh phục thị trường nội địa. Hành trình này hứa hẹn nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức.

Thủy sản Việt Nam chuyển hướng tập trung thị trường nội địa

Ngành thủy sản Việt Nam, vốn được biết đến với thế mạnh xuất khẩu, đang trải qua một bước chuyển dịch chiến lược đáng chú ý. Nhiều “ông lớn” trong ngành, sau thời gian dài tập trung vào thị trường quốc tế, đang dần chuyển hướng, tìm kiếm cơ hội tăng trưởng tại thị trường nội địa.

Động thái này được xem là một nỗ lực tất yếu để đa dạng hóa thị trường, giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào xuất khẩu, đồng thời khai thác tiềm năng tiêu thụ khổng lồ của gần 100 triệu dân. Tuy nhiên, thị trường nội địa cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam.

Thủy sản Việt Nam từ “vua xuất khẩu” đến “khai phá sân nhà”

Minh Phú, tập đoàn được mệnh danh là “vua tôm” của Việt Nam, là một minh chứng rõ nét cho xu hướng này. Mặc dù xuất khẩu hàng chục ngàn tấn tôm mỗi năm, thị trường nội địa trước đây chỉ đóng góp khoảng 1% doanh thu của Minh Phú. Nhận thấy tiềm năng to lớn chưa được khai thác, Minh Phú đã bắt tay hợp tác với chuỗi bán lẻ Bách Hóa Xanh để phân phối sản phẩm tôm tươi.

Kết quả bước đầu rất đáng khích lệ, với doanh số tăng trưởng ấn tượng 20%/tháng kể từ tháng 10/2023. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy người tiêu dùng nội địa đang dần đón nhận sản phẩm thủy sản Việt Nam chất lượng cao.

Không chỉ Minh Phú, Công ty Cổ phần Nam Việt (Navico), một tên tuổi lớn trong lĩnh vực xuất khẩu cá tra, cũng đã tham gia cuộc đua chinh phục thị trường nội địa. Hợp tác với Bách Hóa Xanh từ tháng 3/2023, Navico cho thấy quyết tâm mở rộng thị phần trong nước, bên cạnh việc duy trì hoạt động xuất khẩu. Xu hướng này cũng được ghi nhận ở nhiều doanh nghiệp thủy sản khác.

Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2024 cho thấy doanh thu nội địa của nhiều công ty tăng trưởng mạnh, điển hình như Camimex tăng gấp 12 lần so với cùng kỳ năm 2023. Tỷ trọng doanh thu nội địa của Vĩnh Hoàn cũng tăng đều qua các năm, đạt 40,6% trong nửa đầu năm 2024.

Thủy sản Việt Nam vượt khó để chinh phục thị trường nội địa

Dù tiềm năng là rất lớn, con đường chinh phục thị trường nội địa của thủy sản Việt Nam không hề trải đầy hoa hồng. Thị trường này đã quen thuộc với sản phẩm nhập khẩu, với kim ngạch hàng năm lên tới 2,5 – 2,7 tỷ USD. Sức mua của người tiêu dùng trong nước còn hạn chế, thị phần tiêu thụ nội địa chỉ chiếm khoảng 5% tổng sản lượng cá tra.

Ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam, nhận xét rằng thị trường nội địa “khó chiều” hơn xuất khẩu, do sở thích tiêu dùng đa dạng giữa các vùng miền. Hệ thống kho lạnh, chế biến và phân phối cũng chưa đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh đó, tâm lý chuộng hàng ngoại của một bộ phận người tiêu dùng cũng là một rào cản đối với thủy sản Việt.

Để vượt qua những thách thức này, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần có chiến lược bài bản và dài hạn. Đầu tiên, cần nghiên cứu kỹ lưỡng thị hiếu người tiêu dùng, từ đó phát triển sản phẩm phù hợp. Ví dụ, người tiêu dùng Việt Nam thường ưa chuộng sản phẩm tươi sống, trong khi sản phẩm đông lạnh lại phổ biến ở thị trường xuất khẩu.

Do đó, doanh nghiệp cần đầu tư mạnh vào hệ thống bảo quản, vận chuyển để đảm bảo chất lượng sản phẩm tươi sống đến tay người tiêu dùng. Đồng thời, cần xây dựng thương hiệu mạnh, quảng bá sản phẩm rộng rãi để tạo dựng niềm tin và thu hút người tiêu dùng. Việc hợp tác với các hệ thống bán lẻ lớn là một bước đi đúng hướng, nhưng cần song song phát triển mạng lưới phân phối riêng, bao gồm cả kênh bán hàng online, để tối ưu hóa khả năng tiếp cận thị trường.

Đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng cũng là yếu tố then chốt. Sản phẩm chế biến sẵn, đóng gói đẹp mắt, tiện dụng sẽ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về chất lượng, an toàn thực phẩm và sự tiện lợi. Cuối cùng, cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ thống kho lạnh, logistics… để giảm chi phí vận chuyển, phân phối, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển thị trường nội địa.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tin tưởng rằng người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng thủy sản, và chìa khóa thành công nằm ở việc đáp ứng thị hiếu của họ. Các doanh nghiệp cần thời gian để tìm hiểu thị trường, điều chỉnh sản phẩm và chiến lược kinh doanh cho phù hợp. Với tiềm năng to lớn của thị trường nội địa, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể “khai phá sân nhà” thành công, bên cạnh việc duy trì vị thế “vua xuất khẩu” trên trường quốc tế.

Kim Khanh

Nguồn tham khảo: Nhịp cầu đầu tư