Thuế 46% và chính sách ưu tiên tàu hàng đi Mỹ đối phó

Thuế 46% đối ứng Hoa Kỳ ảnh hưởng xuất nhập khẩu: Tàu hàng đi Mỹ được ưu tiên

Thị trường xuất nhập khẩu Việt Nam đang đối mặt với biến động lớn khi Hoa Kỳ chính thức áp mức thuế 46% lên hàng hóa xuất nhập khẩu từ Việt Nam, bắt đầu từ ngày 9/4/2025 (giờ Hoa Kỳ).

Thông tin này được thảo luận tại Hội nghị giao ban quý I/2025 của Bộ Xây dựng ngày 9/4, nơi ông Lê Đỗ Mười, Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thuỷ Việt Nam, cảnh báo về tác động trực tiếp đến vận tải hàng hóa. Hai khu vực cảng nước sâu chính kết nối Việt Nam với Hoa Kỳ – Lạch Huyện (Hải Phòng) và Cái Mép – Thị Vải (Bà Rịa – Vũng Tàu) – chịu ảnh hưởng rõ rệt, với tổng cộng 31 chuyến tàu mỗi tuần.

Tại Lạch Huyện, 7 tuyến tàu hàng tuần (5 đi bờ Tây, 2 đi bờ Đông Hoa Kỳ) vận chuyển chủ yếu điện tử, may mặc, giày da. Năm 2024, cảng này xử lý 1,6 triệu TEUs (đơn vị container 20 feet), tăng 26% so với 2023, trong đó hàng đi Hoa Kỳ chiếm 0,9 triệu TEUs – hơn 50% tổng sản lượng. Quý I/2025, sản lượng đạt 400.000 TEUs, tăng 3%, với 222.000 TEUs hướng đến Hoa Kỳ.

Trong khi đó, Cái Mép – Thị Vải, với 24 tuyến từ 5 bến cảng lớn như TCIT (8 tuyến), Gemalink (7 tuyến), và CMIT (3 tuyến), ghi nhận hàng đi Hoa Kỳ chiếm 50-55% tổng khối lượng. Năm 2024, khu vực này đạt gần 4 triệu TEUs đi Mỹ, và quý I/2025 là 1 triệu TEUs.

Để giảm thiểu tác động từ chính sách thuế 46%, Cục Hàng hải đã phối hợp với các doanh nghiệp cảng ưu tiên bốc xếp hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ trước thời điểm thuế có hiệu lực (00h01 ngày 9/4/2025, giờ Hoa Kỳ). Động thái này nhằm giúp doanh nghiệp tránh chi phí tăng cao và bảo vệ lợi nhuận. Đồng thời, Cục kiến nghị Bộ Xây dựng đề xuất chính quyền địa phương giảm phí sử dụng hạ tầng cảng biển cho tàu hàng đi Hoa Kỳ, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu.

Ông Mười nhận định, nếu thuế 46% áp dụng, sản lượng hàng hóa đi Hoa Kỳ có thể giảm ngắn hạn, kéo theo việc các hãng tàu cắt giảm hoặc gộp tuyến để tối ưu chi phí vận hành. Các cảng cũng được yêu cầu theo dõi sát lượng container đến và chuẩn bị ứng phó với nguy cơ tồn đọng hàng hóa sau ngày 9/4/2025.

Phân tích tác động thuế 46% đối ứng: Xuất nhập khẩu Việt Nam đối mặt thách thức

Mức thuế 46% từ Hoa Kỳ đánh trực tiếp vào các mặt hàng chủ lực của Việt Nam như điện tử, may mặc, giày da – vốn chiếm hơn nửa sản lượng xuất khẩu qua Lạch Huyện và Cái Mép. Dữ liệu cho thấy, năm 2024, hàng đi Hoa Kỳ qua hai cảng này đạt gần 4,9 triệu TEUs, tương đương hơn 50% tổng sản lượng container.

Quý I/2025, con số duy trì ở 1,222 triệu TEUs, nhưng xu hướng tăng trưởng 3% tại Lạch Huyện cho thấy nhu cầu vẫn cao trước khi thuế có hiệu lực. Tuy nhiên, khi thuế 46% được áp dụng, giá hàng hóa Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ sẽ tăng, giảm sức cạnh tranh so với đối thủ như Trung Quốc hay Ấn Độ.

Lịch sử cho thấy, các đợt thuế 46% đối ứng thường gây gián đoạn ngắn hạn. Năm 2018, khi Hoa Kỳ áp thuế 25% lên hàng Trung Quốc, xuất khẩu nước này sang Mỹ giảm 12% trong 6 tháng đầu, buộc hãng tàu điều chỉnh tuyến và doanh nghiệp chuyển hướng sang thị trường khác.

Với Việt Nam, tác động có thể tương tự, đặc biệt khi Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất (chiếm 29,5% kim ngạch năm 2024, đạt 119,6 tỉ USD). Sản lượng giảm không chỉ ảnh hưởng doanh nghiệp xuất khẩu mà còn kéo theo chi phí lưu kho tăng nếu container tồn đọng tại cảng.

Ưu tiên bốc xếp trước ngày 9/4/2025 là giải pháp tức thời, giúp hàng hóa kịp rời cảng trước khi thuế (có hiệu lực). Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp giảm đau tạm thời. Ông Lê Đỗ Mười dự báo, các hãng tàu có thể giảm từ 31 xuống 20-25 tuyến/tuần nếu nhu cầu sụt giảm kéo dài. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí vận chuyển trên mỗi TEU tăng, đè nặng lên doanh nghiệp vốn đã chịu áp lực từ thuế. Đề xuất giảm phí hạ tầng cảng là một hỗ trợ cần thiết, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào mức giảm và thời gian áp dụng.

So với năm 2020, khi đại dịch làm sản lượng container qua Lạch Huyện giảm 15%, tình hình hiện tại chưa nghiêm trọng bằng. Tuy nhiên, nếu không có chính sách dài hạn, nguy cơ tồn đọng hàng hóa và giảm doanh thu logistics sẽ gia tăng, đặc biệt tại Cái Mép – nơi xử lý gần 4 triệu TEUs đi Mỹ năm 2024.

Dự báo thị trường xuất nhập khẩu: Cơ hội và rủi ro từ chính sách thuế

Nhìn xa hơn, thuế 46% từ Hoa Kỳ có thể định hình lại thị trường xuất nhập khẩu Việt Nam trong nửa cuối 2025. Ngắn hạn, sản lượng container đi Mỹ qua Lạch Huyện và Cái

Mép dự kiến giảm 10-15% trong quý II/2025, khi doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược. Các hãng tàu lớn như Maersk hay MSC có thể gộp tuyến, tăng giá cước 20-30% để bù đắp chi phí vận hành. Tuy nhiên, nếu Việt Nam đàm phán được với Hoa Kỳ để hoãn hoặc giảm thuế (như đề xuất 45 ngày của Thủ tướng Phạm Minh Chính ngày 7/4/2025), tác động sẽ được hạn chế.

Về tài chính và chứng khoán, cổ phiếu logistics như GMD (Gemadept) hay VSC (Vinaship) có thể chịu áp lực giảm giá ngắn hạn do sản lượng container sụt giảm. Ngược lại, nếu chính sách ưu đãi phí cảng được áp dụng, các doanh nghiệp này có cơ hội cải thiện biên lợi nhuận.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi khuyến nghị nhà đầu tư theo dõi sát biến động giá cước và báo cáo tài chính quý II/2025 của các công ty cảng, đặt mức chốt lời 10-12% trong 3-6 tháng nếu thị trường phục hồi. Doanh nghiệp xuất khẩu nên đa dạng hóa thị trường sang EU, Nhật Bản (đã chiếm 12,8% kim ngạch 2024), tận dụng các hiệp định FTA để giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ.

Dài hạn, nếu thuế 46% được duy trì, Việt Nam có thể mất 5-7% kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ (tương đương 6-8 tỉ USD), đẩy mạnh xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Ấn Độ hoặc Thái Lan. Tuy nhiên, chính sách ưu tiên tàu hàng trước 9/4 và giảm phí hạ tầng có thể là bàn đạp để logistics Việt Nam giữ sức cạnh tranh.

Doanh nghiệp cần chuẩn bị kịch bản tồn kho, đàm phán với khách hàng Mỹ để chia sẻ chi phí thuế ở mức 46%, đồng thời theo dõi động thái ngoại giao song phương. Nếu giá dầu giảm (hiện 74,49 USD/thùng Brent tháng 4/2025), chi phí vận tải có thể được kiềm chế, tạo thêm dư địa cho xuất khẩu.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Báo Điện tử Chính phủ