Nhà Ở Xã Hội Chậm: Mục Tiêu Cao, Nguồn Lực Ít, Ưu Đãi Thiếu Hấp Dẫn

Tình hình phát triển NOXH từ 2015 đến nay

Theo báo cáo của Chính phủ, từ năm 2015 đến nay, cả nước đã triển khai khoảng 800 dự án NOXH, với tổng số căn hộ đạt 567.042 căn. Tuy nhiên, trong số đó, mới có 373 dự án hoàn thành với 193.920 căn nhà. Đây là con số chưa đạt yêu cầu so với mục tiêu đề ra, cho thấy một sự chênh lệch lớn giữa kế hoạch và thực tế triển khai.

Điều này một phần xuất phát từ việc nguồn lực dành cho việc phát triển NOXH chưa đáp ứng đủ. Các chính sách hỗ trợ có nhưng thực tế lại gặp rất nhiều khó khăn khi triển khai. Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi, trong đó bao gồm các khoản miễn giảm thuế, hỗ trợ vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), nhưng thực tế, các doanh nghiệp và người dân lại gặp phải rất nhiều rào cản trong việc tiếp cận những ưu đãi này.

Vướng mắc trong quy trình và thủ tục

Một trong những vấn đề lớn trong phát triển NOXH hiện nay là thủ tục vay vốn hỗ trợ. Dù đã có các gói tín dụng ưu đãi như gói tín dụng 120.000 tỷ đồng để hỗ trợ cho vay mua, thuê mua NOXH, nhưng việc thực hiện các thủ tục này lại gặp phải nhiều khó khăn.

Theo phản ánh từ các chủ đầu tư và ngân hàng, việc giải ngân từ các gói tín dụng này vẫn còn rất hạn chế. Nhiều địa phương cho rằng, quy trình vay vốn đối với các dự án NOXH hiện nay vẫn giống như các dự án kinh doanh thương mại thông thường, không có sự ưu tiên, dẫn đến việc tiếp cận vốn gặp nhiều trở ngại.

Đặc biệt, một số chủ đầu tư cho rằng thủ tục công bố danh mục dự án NOXH đủ điều kiện vay vốn theo quy định của Chính phủ là không cần thiết và thêm bước trung gian, gây mất thời gian và làm chậm quá trình thực hiện. Họ đề xuất thay thế thủ tục này bằng các văn bản hướng dẫn rõ ràng từ Bộ Xây dựng để các ngân hàng thương mại có thể trực tiếp kiểm tra và thẩm định hồ sơ vay vốn, giúp chủ đầu tư nhanh chóng tiếp cận nguồn vốn cần thiết.

Ưu đãi thiếu khả thi

Bên cạnh vấn đề thủ tục vay vốn, các chính sách ưu đãi dành cho chủ đầu tư NOXH cũng gặp phải nhiều hạn chế. Theo quy định hiện hành, chủ đầu tư các dự án NOXH được hưởng một số ưu đãi như miễn tiền sử dụng đất, miễn thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), và hỗ trợ vay vốn từ các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các ưu đãi này khó thực hiện do thủ tục hành chính phức tạp.

Chẳng hạn, chủ đầu tư phải thực hiện các thủ tục xác định số tiền được miễn giảm đối với diện tích đất xây dựng NOXH, điều này làm tăng thời gian triển khai dự án.

Bên cạnh đó, quy trình tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ NHCSXH cũng gặp phải những trở ngại. Các tổ chức tín dụng thường yêu cầu mức lãi suất cao, khiến giá bán NOXH trở nên đắt đỏ hơn so với dự định ban đầu. Điều này đã khiến cho không ít chủ đầu tư tỏ ra thiếu mặn mà với việc tham gia vào các dự án NOXH.

Ngoài ra, quy định về lợi nhuận tối đa mà chủ đầu tư được hưởng từ dự án NOXH là 10% trên tổng giá trị dự án, bao gồm cả diện tích nhà ở thương mại trong dự án, cũng không thực sự hợp lý.

Do diện tích nhà ở thương mại trong dự án NOXH được coi là một ưu đãi của Nhà nước, vậy nên, phần diện tích này cần được hạch toán riêng và không nên tính vào lợi nhuận của chủ đầu tư. Điều này sẽ giúp tăng tính khả thi của các dự án NOXH và thu hút thêm nhà đầu tư tham gia.

Vấn đề quỹ đất phát triển NOXH

Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc triển khai NOXH chưa đạt được kết quả như mong đợi chính là quỹ đất dành cho phát triển NOXH còn hạn chế.

Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, từ năm 2015 đến 2023, chỉ có 18/63 tỉnh, thành phố bố trí quỹ đất độc lập để phát triển NOXH, trong khi 35 tỉnh, thành phố khác chỉ dành 20% diện tích đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NOXH. Sự thiếu hụt quỹ đất độc lập cho NOXH khiến cho việc phát triển nhà ở xã hội gặp nhiều khó khăn, do việc triển khai các dự án nhà ở xã hội phải phụ thuộc vào đất trong các khu đất thương mại.

Giải pháp cần thiết

Để tháo gỡ những vướng mắc trên, cần phải có một chiến lược tổng thể nhằm cải thiện thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình vay vốn và ưu đãi cho các nhà đầu tư. Chính phủ cần chủ động tháo gỡ những khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn và đất đai, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp và người dân dễ dàng tiếp cận các chính sách hỗ trợ.

Thứ hai, cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận quỹ đất phát triển NOXH. Các địa phương cần có chính sách phân bổ quỹ đất riêng biệt để phát triển NOXH, thay vì phụ thuộc vào đất trong các dự án nhà ở thương mại. Điều này sẽ giúp tạo ra nguồn cung nhà ở xã hội ổn định và bền vững.

Cuối cùng, việc xây dựng các cơ chế hỗ trợ và các chính sách khuyến khích đầu tư vào NOXH cần được thực hiện một cách hiệu quả và khả thi hơn. Các ưu đãi nên được thiết kế sao cho dễ tiếp cận, tạo động lực mạnh mẽ cho các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này, từ đó giúp thực hiện mục tiêu phát triển NOXH của Việt Nam trong thời gian tới.

Chí Toàn

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn