Bao giờ nhà ở xã hội mới thực sự về tay người dân

Nhà ở xã hội vẫn là bài toán nan giải khi vướng mắc chồng chất từ khâu quỹ đất, pháp lý đến khâu tiếp cận nguồn vốn vay, khiến giấc mơ an cư của người thu nhập thấp vẫn còn xa vời.

Thách thức bủa vây giấc mơ nhà ở xã hội

Dù Chính phủ đã nỗ lực tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản nói chung và nhà ở xã hội nói riêng, giấc mơ sở hữu một căn nhà vẫn còn quá xa vời đối với đại bộ phận người lao động thu nhập thấp. Từ câu chuyện của những doanh nghiệp lớn như Kim Oanh Group đến dự án nhỏ lẻ, vướng mắc dường như vẫn bủa vây khắp nơi.

Kim Oanh Group, với tham vọng phát triển 40.000 căn hộ nhà ở xã hội, đã chia sẻ những khó khăn điển hình.

Bà Đặng Thị Kim Oanh, Chủ tịch HĐQT Kim Oanh Group, cho biết quỹ đất vẫn là rào cản lớn nhất. Quy định dành 20% quỹ đất thương mại cho nhà ở xã hội chưa rõ ràng về cơ chế thực hiện, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Sự chênh lệch định giá đất giữa quỹ đất Nhà nước giao và đất doanh nghiệp tự mua cũng là một bất cập lớn.

Ví dụ, dự án nhà ở xã hội 26,69 ha của Kim Oanh Group tại Bình Dương, nếu tính theo giá đất khu công nghiệp sẽ có giá trị hơn 1.000 tỷ đồng, nhưng theo giá đất thương mại sẽ lên đến hơn 3.000 tỷ đồng.

Thủ tục pháp lý, dù đã có quy định riêng cho nhà ở xã hội, vẫn còn phức tạp và kéo dài thời gian triển khai dự án. Bên cạnh đó, lợi nhuận tối đa 10% cho doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội cũng bị ảnh hưởng do chi phí thực tế cao hơn so với quy định.

Việc hoán đổi quỹ đất theo luật mới cũng khó khả thi khi yêu cầu quỹ đất phải nằm trong cùng đô thị hoặc cùng công ty. Vốn vay ưu đãi chỉ chiếm khoảng 15% tổng vốn đầu tư, không đủ đáp ứng nhu cầu, trong khi lãi suất vay thương mại vẫn ở mức cao (8,2-9%/năm), gây áp lực lên doanh nghiệp.

Khó khăn tiếp cận nguồn vốn vay mua nhà ở xã hội

Không chỉ chủ đầu tư, người mua nhà cũng đối mặt với không ít trở ngại. Dự án New Lavida tại Bình Dương là một ví dụ điển hình.

Dù nằm trong danh mục được vay ưu đãi và có sự hỗ trợ của Ngân hàng Chính sách Xã hội, lãi suất cho vay mua nhà tại đây đã tăng từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm sau ngày 1/8/2024. Mức lãi suất này bị đánh giá là quá cao, gần bằng lãi suất vay thương mại, khiến nhiều người lao động thu nhập thấp e ngại.

Một công nhân tại Bình Dương chia sẻ, với mức lãi suất 6,6%/năm, mỗi tháng phải trả khoảng 10 triệu đồng tiền vay, là gánh nặng lớn đối với người lao động phổ thông.

Nhà ở xã hội: Khi nào mới hết “khát”?

Thực tế cho thấy, bài toán nhà ở xã hội vẫn chưa có lời giải thỏa đáng. Tại TP.HCM, mục tiêu hoàn thành 6 dự án nhà ở xã hội với hơn 4.300 căn hộ trong năm 2025 vẫn còn dang dở.

Tính đến cuối tháng 8/2024, mới chỉ có 4 dự án hoàn thành với hơn 1.200 căn hộ, đạt khoảng 4,7% mục tiêu đề ra. Dự án nhà ở xã hội Lê Thành Tân Kiên là dự án duy nhất được khởi công trong năm 2024 sau 5 năm vướng mắc pháp lý.

Những khó khăn từ quỹ đất, thủ tục, vốn vay đến lãi suất cho thấy, cần có sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt hơn nữa từ các cơ quan chức năng để tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho cả chủ đầu tư và người mua nhà. Chỉ khi đó, giấc mơ nhà ở xã hội mới thực sự đến gần hơn với người dân.