Fintech và giấc mơ dẫn đầu tài chính số 2025

Các công ty Fintech non-bank tại Việt Nam đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành ngân hàng số độc lập từ năm 2026, nhờ chính sách cấp phép mới. Fintech có thể vươn mình dẫn đầu tài chính số hoặc đóng vai trò đối tác công nghệ, trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam ngày càng mở rộng và số hóa.

Cơ hội lịch sử cho công nghệ tài chính

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về trung tâm tài chính tại Việt Nam, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo, đề xuất cho phép thành lập ngân hàng số từ ngày 1/1/2026. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước kiến nghị lùi thời điểm này đến 2027, các công ty Fintech non-bank đang háo hức trước viễn cảnh được cấp phép hoạt động độc lập, không phụ thuộc vào ngân hàng mẹ.

Fintech non-bank, hiện hoạt động dưới vai trò trung gian, có thể chuyển đổi thành ngân hàng thuần số, vận hành hoàn toàn trên nền tảng kỹ thuật số mà không cần chi nhánh vật lý. Điều này mở ra cơ hội để Fintech tự cung cấp các sản phẩm tài chính như vay tiêu dùng, thanh toán xuyên biên giới, và quản lý tài sản, thay vì chỉ hỗ trợ các ngân hàng thương mại.

Chính sách này hứa hẹn đưa Fintech vào trung tâm của hệ sinh thái tài chính số, thúc đẩy sự phát triển bền vững và cạnh tranh.

Thách thức và tiềm năng của mô hình ngân hàng số

Hiện nay, nhiều ngân hàng số tại Việt Nam hoạt động dưới sự bảo trợ của ngân hàng mẹ, tận dụng uy tín và nguồn lực để xây dựng lòng tin với khách hàng. Tuy nhiên, Fintech non-bank lại mang lợi thế khác: khả năng ứng dụng công nghệ linh hoạt, triển khai dịch vụ nhanh chóng, và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng.

Các dịch vụ như “Mua trước, trả sau” (BNPL) của Fintech hiện phụ thuộc vào ngân hàng để cung cấp khoản vay, khiến họ chỉ đóng vai trò trung gian xử lý giao dịch. Nếu được cấp phép ngân hàng số, Fintech có thể trực tiếp quản lý dòng tiền, cung cấp tín dụng, và hưởng toàn bộ lợi nhuận từ các sản phẩm tài chính.

Tệp khách hàng trẻ, quen thuộc với nền tảng số, là lợi thế lớn để Fintech bứt phá trong kỷ nguyên tài chính số, đáp ứng nhu cầu về dịch vụ tiện lợi và chi phí thấp.

Ngã rẽ chiến lược cho Fintech non-bank

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, nhận định rằng việc cho phép thành lập ngân hàng số từ năm 2026 là bước đi quan trọng, tạo hành lang pháp lý minh bạch cho Fintech non-bank. Những công ty này sẽ đứng trước hai lựa chọn: nâng cấp mô hình để trở thành ngân hàng số chính thức hoặc tiếp tục là đối tác cung cấp công nghệ cho các tổ chức được cấp phép.

Nếu chọn con đường ngân hàng số, Fintech phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn điều lệ, quản trị rủi ro, và an toàn thông tin. Tuy nhiên, đổi lại, họ có thể mở rộng sang các lĩnh vực như vay ngang hàng, quản lý tài sản, và thanh toán xuyên biên giới, tạo ra giá trị vượt trội.

Fintech non-bank có cơ hội “làm tất ăn cả,” nhưng cần chuẩn bị kỹ lưỡng để đáp ứng tiêu chuẩn của một tổ chức tín dụng chính thức.

Vai trò đối tác công nghệ vẫn hấp dẫn

Không phải Fintech nào cũng sẵn sàng trở thành ngân hàng số. Những công ty không đáp ứng được yêu cầu pháp lý vẫn có thể đóng vai trò đối tác chiến lược, cung cấp công nghệ như tích hợp API, vận hành ví điện tử, định danh khách hàng (eKYC), hoặc phân tích dữ liệu.

Các ngân hàng số được cấp phép sẽ cần đến Fintech để tận dụng công nghệ tiên tiến và dữ liệu khách hàng. Ví dụ, Fintech có thể hỗ trợ chấm điểm tín dụng hoặc cá nhân hóa dịch vụ, giúp ngân hàng số tối ưu hóa trải nghiệm người dùng.

Vai trò này không chỉ giúp Fintech duy trì vị thế mà còn củng cố hệ sinh thái tài chính số, tạo ra sự cộng sinh giữa công nghệ và tài chính truyền thống.

Thay đổi hành vi tiêu dùng thúc đẩy Fintech

Sau đại dịch, người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các dịch vụ tài chính minh bạch, tức thời, và chi phí thấp. Fintech non-bank, với khả năng đáp ứng nhanh chóng nhu cầu này, đang trở thành lựa chọn lý tưởng cho khách hàng trẻ, đặc biệt trong các sản phẩm như BNPL và thanh toán số.

Sự thay đổi hành vi tiêu dùng là động lực lớn để Fintech bứt phá. Nếu rào cản pháp lý được gỡ bỏ, Fintech có thể mở rộng thị phần, thu hút dòng vốn đầu tư nhờ tiềm năng sinh lời cao.

Xu hướng này không chỉ thúc đẩy Fintech mà còn định hình lại thị trường tài chính Việt Nam, hướng tới số hóa toàn diện và cạnh tranh quốc tế.

Yêu cầu khắt khe để trở thành ngân hàng số

Để trở thành ngân hàng số, Fintech non-bank phải vượt qua nhiều thách thức, bao gồm đáp ứng vốn điều lệ tối thiểu, xây dựng hệ thống quản trị rủi ro, và tuân thủ các quy định an toàn thông tin. Sự giám sát từ Ngân hàng Nhà nước sẽ chặt chẽ hơn, khác với sự linh hoạt hiện tại khi Fintech chỉ đóng vai trò trung gian.

Tuy nhiên, những Fintech vượt qua được thách thức này sẽ có cơ hội dẫn đầu thị trường tài chính số. Họ không chỉ cung cấp dịch vụ mà còn định hình xu hướng, từ tín dụng cá nhân đến các sản phẩm tài chính tích hợp.

Fintech cần chuẩn bị kỹ lưỡng để tận dụng cơ hội lịch sử này, đảm bảo vị thế trong hệ sinh thái tài chính số đang phát triển.

Tầm nhìn cho hệ sinh thái tài chính số

Chính sách cấp phép ngân hàng số từ năm 2026, nếu được triển khai nhất quán, sẽ tạo ra một thị trường tài chính số minh bạch và cạnh tranh. Fintech non-bank, với lợi thế công nghệ và dữ liệu, có thể đóng vai trò trung tâm trong việc định hình tương lai tài chính Việt Nam.

Dù chọn trở thành ngân hàng số hay đối tác công nghệ, Fintech đều có cơ hội góp phần xây dựng hệ sinh thái tài chính hiện đại. Sự phân hóa trong thị trường sẽ thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, sàng lọc các công ty có năng lực thực sự.

Năm 2025 là thời điểm bản lề để Fintech Việt Nam vươn mình, dẫn đầu xu hướng tài chính số và khẳng định vị thế trong khu vực.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn