Doanh nghiệp đối mặt nhu cầu 570 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng

Hội nghị 28/3: Doanh nghiệp với thách thức huy động vốn hạ tầng

Ngày 28/3/2025, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị “Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam” tại TP.HCM, hé lộ con số khổng lồ: 570 tỷ USD là nhu cầu vốn để phát triển cơ sở hạ tầng từ nay đến 2040. Ông Denesh Srishanker, Giám đốc Toàn cầu Khối Tăng cường Tín dụng của PIDG, cho biết mỗi năm Việt Nam cần vay từ 5,8 đến 6,8 tỷ USD, tương đương hơn 100 tỷ USD trong 15 năm tới. Tuy nhiên, ngân sách nhà nước và các tổ chức tài chính nội địa khó đáp ứng, buộc doanh nghiệp phải tìm nguồn lực từ thị trường vốn.

Hội nghị thu hút sự tham gia của lãnh đạo Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), cùng đại diện từ VinaCapital, CSOP, Warburg Pincus và các quỹ đầu tư quốc tế. Các giải pháp được thảo luận tập trung vào việc phát triển cơ chế tài chính mới, như quỹ đầu tư hạ tầng, để phân bổ hiệu quả nguồn vốn dài hạn vào các dự án bền vững như giao thông, năng lượng tái tạo và đô thị thông minh.

Đại diện VinaCapital nhấn mạnh cần xây dựng quỹ đầu tư quốc gia và quỹ bất động sản, đồng thời nâng cao giáo dục tài chính để khuyến khích người dân đầu tư dài hạn.

Bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCKNN, chia sẻ các bước đi cụ thể: đa dạng hóa quỹ đầu tư với loại hình mới như quỹ chỉ số, quỹ thị trường tiền tệ (money market fund) và quỹ trái phiếu hạ tầng; khuyến khích doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán (TTCK); phát triển trái phiếu xanh và thị trường tín chỉ carbon. Hạn mức đầu tư của quỹ vào trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cũng được đề xuất nâng từ 15% lên 20%, cùng với mở rộng kênh phân phối chứng chỉ quỹ.

Đến hết 2024, quy mô thị trường vốn Việt Nam đạt gần 930.000 tỷ đồng, tăng 1,3 lần so với 2023, chiếm 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Vốn hóa TTCK đạt 62,5% GDP, dư nợ trái phiếu đạt 31,5% GDP, với gần 48.000 tài khoản đầu tư nước ngoài, tổng giao dịch 1,1 triệu tỷ đồng.

Dù vậy, hệ thống quỹ đầu tư chứng khoán vẫn chưa phát huy hết tiềm năng, với 43 công ty quản lý quỹ, 123 quỹ đầu tư, tổng tài sản quản lý hơn 750.000 tỷ đồng – chỉ chiếm 1,2% vốn hóa TTCK và 3,4% tổng tài sản các tổ chức tín dụng (TCTD).

Phân tích nguồn vốn: Cơ hội và thách thức với doanh nghiệp

Con số 570 tỷ USD không chỉ là mục tiêu mà còn là áp lực lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Với nhu cầu vay hàng năm 5,8-6,8 tỷ USD, ngân sách nhà nước khó kham nổi, đẩy trọng trách sang khu vực tư nhân và thị trường vốn. Điều này đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ của các quỹ đầu tư và doanh nghiệp trong việc phát hành trái phiếu, huy động vốn từ bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ và nhà đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, quy mô quỹ đầu tư hiện tại quá nhỏ bé so với tiềm năng – 1,2% vốn hóa TTCK là minh chứng rõ ràng cho khoảng cách giữa nhu cầu và thực tế.

So với năm 2023, thị trường vốn năm 2024 tăng trưởng ấn tượng, từ vốn hóa TTCK đạt 62,5% GDP đến dư nợ trái phiếu 31,5% GDP. Đây là dấu hiệu tích cực, cho thấy doanh nghiệp ngày càng tận dụng TTCK để huy động vốn. Tuy nhiên, tổng tài sản quản lý quỹ chỉ chiếm 3,4% tổng tài sản TCTD, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Singapore hay Hàn Quốc, nơi quỹ đầu tư đóng vai trò lớn trong phát triển hạ tầng. Nguyên nhân nằm ở khung pháp lý chưa đủ hấp dẫn, sản phẩm quỹ thiếu đa dạng và nhận thức nhà đầu tư còn hạn chế.

Đề xuất học theo Trung Quốc từ CSOP và Warburg Pincus – phát triển quỹ hạ tầng, quỹ hưu trí, quỹ xanh – là hướng đi đáng chú ý. Trung Quốc đã thành công với mô hình quỹ đầu tư công tư (PPP), huy động hàng trăm tỷ USD cho hạ tầng giao thông và năng lượng.

Việt Nam có thể áp dụng tương tự, nhưng cần cải thiện môi trường pháp lý để tăng tính minh bạch và hấp dẫn với nhà đầu tư quốc tế. Việc nâng hạn mức đầu tư quỹ vào trái phiếu doanh nghiệp lên 15-20% cũng là bước đi táo bạo, nhưng cần kèm theo cơ chế giám sát chặt chẽ để tránh rủi ro vỡ nợ.

Thị trường vốn tăng trưởng 1,3 lần trong năm 2024 là nền tảng tốt, nhưng để đáp ứng 570 tỷ USD, doanh nghiệp phải đóng vai trò chủ lực. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa Chính phủ, UBCKNN và khu vực tư nhân để phát triển quỹ đầu tư hạ tầng, trái phiếu xanh và các công cụ tài chính mới, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách hay vốn vay truyền thống.

Dự báo thị trường: Doanh nghiệp và cơ hội đầu tư hạ tầng

Nhu cầu 570 tỷ USD đến 2040 sẽ định hình lại thị trường tài chính, chứng khoán và bất động sản Việt Nam trong 15 năm tới. TTCK có thể đón dòng vốn lớn từ quỹ đầu tư hạ tầng và trái phiếu doanh nghiệp, đẩy VN-Index lên mức 1.500-1.600 điểm vào cuối 2025 nếu chính sách được triển khai hiệu quả. Các ngành hưởng lợi trực tiếp bao gồm xây dựng (FLC, HBC), năng lượng tái tạo (REE) và bất động sản khu công nghiệp (KBC), với cổ phiếu tiềm năng tăng 15-20% trong 12 tháng tới nhờ dự án giao thông và đô thị thông minh.

Bất động sản khu công nghiệp tại Bắc Giang, Hải Phòng dự kiến tăng giá thuê 7-10% do nhu cầu hạ tầng logistics tăng cao. Thị trường trái phiếu xanh cũng sẽ phát triển mạnh, đặc biệt khi doanh nghiệp phát hành để tài trợ năng lượng tái tạo – lĩnh vực cần hàng chục tỷ USD đến 2040.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi nhận định doanh nghiệp nên tận dụng cơ hội này để niêm yết, phát hành trái phiếu hoặc hợp tác với quỹ đầu tư quốc tế, nhưng cần xây dựng chiến lược quản trị rủi ro để tránh phụ thuộc quá mức vào vốn vay. Nhà đầu tư cá nhân nên ưu tiên cổ phiếu blue-chip trong ngành hạ tầng và năng lượng, giữ 20-25% danh mục để đón sóng tăng trưởng.

Rủi ro lớn nhất là chậm trễ cải cách pháp lý hoặc biến động kinh tế toàn cầu, như lãi suất USD tăng, làm giảm dòng vốn vào Việt Nam. Nếu khung pháp lý cho quỹ đầu tư hạ tầng và trái phiếu xanh được hoàn thiện trong quý III/2025, doanh nghiệp có thể huy động thêm 10-15 tỷ USD từ nay đến 2030, tạo đà cho tăng trưởng bền vững. Ngược lại, nếu không tận dụng được, khoảng cách vốn sẽ càng lớn, ảnh hưởng đến mục tiêu GDP 8% năm 2025 của Chính phủ.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng