Cơn sốt giá cau và ngành công nghiệp tỷ đô

Đằng sau cơn sốt giá cau gần đây là một ngành kinh tế cau trị giá hàng tỷ USD của Trung Quốc, từ trồng trọt, chế biến đến tiêu thụ và xuất khẩu.

Giá cau tại Trung Quốc tăng mạnh thời gian qua khiến ngành công nghiệp cau của quốc gia này được chú ý. Ít ai biết rằng, đằng sau những biến động giá cả này là một ngành kinh tế cau trị giá hàng tỷ USD, bao gồm từ trồng trọt, chế biến, tiêu thụ nội địa đến xuất khẩu. Sự phát triển của ngành kinh tế này không chỉ ảnh hưởng đến thị trường Trung Quốc mà còn lan sang các nước láng giềng, bao gồm cả Việt Nam.

Giá cau và thị trường tỷ dân

Cau đã được sử dụng trong các nghi lễ truyền thống của Trung Quốc từ lâu đời. Tuy nhiên, phải đến thế kỷ XX, việc tiêu thụ cau mới trở nên phổ biến rộng rãi. Sau những năm 1990, ngành công nghiệp cau của Trung Quốc bước vào giai đoạn công nghiệp hóa, với sự ra đời của hàng loạt sản phẩm chế biến từ cau. Ngày nay, cau đã trở thành một ngành kinh tế quan trọng của Trung Quốc.

Theo ông Cát Kiến Bang, nhà khoa học trưởng của hệ thống công nghệ ngành công nghiệp cau ở tỉnh Hải Nam, tổng giá trị của toàn chuỗi sản phẩm cau tại Trung Quốc đã đạt 17 – 18 tỷ USD, cho thấy tiềm năng to lớn của ngành này. Cau được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, từ y học cổ truyền (chống lão hóa, hỗ trợ tiêu hóa) đến thực phẩm (kẹo, nước tăng lực, đồ ăn vặt). Một trong những thương hiệu nổi tiếng nhất là Khẩu Vị Vương, với doanh số bán kẹo cau đạt con số ấn tượng.

Giá cau và ngành công nghiệp chế biến

Trung Quốc chủ yếu trồng cau ở Hải Nam, nhưng các hoạt động chế biến và tiêu thụ lại tập trung ở Hồ Nam. Kẹo cau, ban đầu chỉ là đặc sản địa phương của Tương Đàm (Hồ Nam), nay đã phổ biến ở 23 tỉnh thành trên khắp Trung Quốc. Theo thống kê, doanh số bán các sản phẩm liên quan đến cau tại Trung Quốc tăng trưởng 20% mỗi năm. Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm Quốc gia Trung Quốc (CNFIA) cũng ghi nhận sản lượng hạt cau tăng 12% trong năm nay.

CNFIA dự báo ngành sản xuất cau sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ 10%/năm trong 3 năm tới, đạt quy mô thị trường 4 triệu tấn vào năm 2027. Thị trường xuất khẩu cau cũng được dự báo sẽ mở rộng, với mức tăng trưởng 15% trong nửa đầu năm 2024.

Giá cau và thị trường Việt Nam

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu cau chính của Việt Nam. Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu cau sang Trung Quốc đạt 5,13 triệu USD. Ngược lại, Việt Nam cũng là đối tác nhập khẩu các sản phẩm từ cau lớn thứ hai của Trung Quốc. Chính vì mối quan hệ thương mại chặt chẽ này, biến động giá cau tại Trung Quốc ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường Việt Nam.

Cơn sốt giá cau tại Hải Nam đã đẩy giá cau tại Việt Nam lên mức 85.000 – 100.000 đồng/kg vào tháng 9/2024, do thương lái Trung Quốc tăng cường thu mua. Tuy nhiên, khi giá cau tại Hải Nam giảm, giá cau tại Việt Nam cũng giảm theo. Hiện nay, các sản phẩm từ cau của Trung Quốc, đặc biệt là kẹo cau, cũng được bày bán rộng rãi tại thị trường Việt Nam.

Thách thức cho ngành công nghiệp cau

Bên cạnh tiềm năng phát triển, ngành công nghiệp cau cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm bệnh vàng lá, biến đổi khí hậu, diện tích trồng tăng nhưng năng suất giảm và lo ngại về tác động của cau đến sức khỏe. Bệnh vàng lá cau đang là vấn đề nghiêm trọng tại Hải Nam, ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng cau. Mặc dù các chuyên gia cho rằng sản lượng cau vẫn có thể tăng trưởng nếu áp dụng các biện pháp canh tác khoa học, nhưng việc tìm ra giải pháp cho bệnh vàng lá là rất cần thiết.

Ngoài ra, việc WHO liệt kê arecoline, một thành phần trong quả cau, vào danh sách chất gây ung thư cũng gây lo ngại cho người tiêu dùng và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành công nghiệp cau. Để ngành công nghiệp cau phát triển bền vững, cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp và chính phủ trong việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và giải quyết các vấn đề về sức khỏe và môi trường.

Minh Duy

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance