Thị trường chứng khoán Việt Nam cần IPO lớn để cân đối cơ cấu và hút vốn ngoại

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết về gia tăng hàng hóa chất lượng cao thông qua các đợt IPO lớn. Đây là giải pháp quan trọng để cân đối cơ cấu, giảm mất cân đối hiện tại và tạo sức hút mạnh mẽ hơn với vốn ngoại.

Làn sóng IPO mới khởi động

Ngày 15/12/2025, Công ty cổ phần Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát (HPA) hoàn tất đợt IPO với hơn 35,7 triệu cổ phiếu đăng ký mua, vượt 19% kế hoạch chào bán 30 triệu cổ phiếu.

Đáng chú ý, nhà đầu tư tổ chức chiếm 57% tổng lượng đăng ký, bao gồm các quỹ đầu tư quốc tế và công ty chứng khoán trong nước. HPA chào bán giá 41.900 đồng/cp, kỳ vọng tỷ suất cổ tức 9,2% trong 12 tháng tới và duy trì khoảng 7,2%/năm giai đoạn 2026-2030. HPA dự kiến niêm yết trên sàn chứng khoán đầu năm 2026.

Bên cạnh HPA, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đón thêm các kế hoạch IPO lớn từ Hạ tầng Gelex và Điện Máy Xanh (thuộc Thế Giới Di động). Sau giai đoạn nhóm chứng khoán dẫn dắt niêm yết, nguồn cung cổ phiếu mới đang lan sang lĩnh vực sản xuất, hạ tầng và tiêu dùng.

Thị trường chứng khoán Việt Nam thiếu hàng hóa chất lượng

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, nhận định 3 năm qua quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và IPO doanh nghiệp FDI gần như chững lại. Nguồn hàng chất lượng cao vì thế không tăng thêm, trong khi các tên tuổi lớn như FPT hay Vinamilk đã là câu chuyện cũ.

Hiện tại, thị trường chứng khoán Việt Nam bị mất cân đối nghiêm trọng khi nhóm ngân hàng và cổ phiếu hệ sinh thái Vingroup chiếm tỷ trọng lớn trong các chỉ số. Nhóm doanh nghiệp sản xuất – trụ cột kinh tế thực – lại chưa hiện diện tương xứng.

Việc gia tăng IPO lớn từ các doanh nghiệp sản xuất quy mô sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam cân đối cơ cấu, tăng tính đại diện và hấp dẫn hơn với vốn ngoại.

Cánh cửa mở rộng cho doanh nghiệp FDI niêm yết

Cơ chế tháo gỡ dần được thực hiện, cùng sự đồng thuận từ cơ quan quản lý, đang mở rộng cửa cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài lên sàn chứng khoán Việt Nam.

Sau khi được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (hiệu lực tháng 9/2026), yêu cầu về quy mô, chiều sâu và tính đại diện của hàng hóa trên thị trường chứng khoán Việt Nam trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Tái cấu trúc cơ cấu nhà đầu tư

Bên cạnh bài toán hàng hóa, cơ cấu nhà đầu tư cũng là vấn đề lớn của thị trường chứng khoán Việt Nam. Với hơn 11,59 triệu tài khoản chứng khoán tính đến 30/11/2025, nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm tới 99,4%.

Nhà đầu tư cá nhân còn chiếm 85-95% tổng giá trị giao dịch, khiến thị trường chứng khoán Việt Nam biến động cao hơn nhiều thị trường khác và tăng cảm nhận rủi ro, đẩy chi phí huy động vốn của doanh nghiệp lên cao.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đặt ưu tiên tái cấu trúc cơ cấu nhà đầu tư, gia tăng vai trò định chế chuyên nghiệp và tổ chức.

Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán (Quyết định 3168/QĐ-BTC tháng 9/2025) đặt mục tiêu đến năm 2030 nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 70% giá trị giao dịch, nhà đầu tư tổ chức và nước ngoài chiếm 30%, sau đó tiến tới tỷ lệ 60-40%.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhấn mạnh thu hút nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt nước ngoài, sẽ cải thiện thanh khoản và nâng chất lượng sản phẩm tài chính.

Để hỗ trợ quỹ đầu tư, cơ quan quản lý điều chỉnh cơ chế ban hành chỉ số, cho phép công ty quản lý quỹ tự xây dựng chỉ số riêng và phối hợp sở giao dịch phát triển quỹ dựa trên đó. Cách tiếp cận mới tăng tính linh hoạt, đa dạng sản phẩm và khả năng hút vốn ngoại vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thị trường chứng khoán Việt Nam cần IPO lớn để cân đối cơ cấu và hút vốn ngoại hiệu quả hơn. Làn sóng IPO từ HPA, Gelex Hạ tầng và các doanh nghiệp khác cùng nỗ lực tái cấu trúc nhà đầu tư sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tăng chiều sâu, giảm biến động và trở thành kênh huy động vốn hấp dẫn cho nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn