Tổ hợp công nghiệp đường sắt 17.500 tỷ thúc đẩy đột phá Hà Nội

VNR đề xuất xây tổ hợp công nghiệp đường sắt 17.500 tỷ đồng, nâng tầm công nghệ và xuất khẩu Hà Nội.

Tầm nhìn nội địa hóa ngành đường sắt

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) vừa trình Bộ Tài chính phê duyệt dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt trị giá hơn 17.500 tỷ đồng, đặt tại các xã Chuyên Mỹ và Ứng Hòa, phía nam Hà Nội. Với diện tích 250 ha, dự án được UBND TP Hà Nội thống nhất đề xuất, trình Thủ tướng phê duyệt địa điểm và cập nhật vào quy hoạch. Mục tiêu là sản xuất, lắp ráp đầu máy, toa xe, và làm chủ công nghệ ngành đường sắt, giảm phụ thuộc nhập khẩu và đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa hạ tầng giao thông.

Dự án chia thành hai giai đoạn: Giai đoạn 1 (2029-2031) tập trung lắp ráp đầu máy, toa xe khách tốc độ dưới 160 km/h, tàu điện đô thị, và toa xe hàng tốc độ 120 km/h. Giai đoạn 2 (2032-2035) mở rộng sản xuất linh kiện, phụ tùng, nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 30%. Đến năm 2035, VNR đặt mục tiêu làm chủ công nghệ lắp ráp tàu EMU cho đường sắt tốc độ cao, đạt nội địa hóa 20%, và đến 2040-2050, sản xuất 80% đoàn tàu tốc độ cao cùng vật tư, linh kiện cho tuyến Bắc – Nam.

Tiềm năng kinh tế và hiệu quả đầu tư

Tổ hợp dự kiến mang lại doanh thu 228.000 tỷ đồng từ 2030-2050, với lợi nhuận trung bình 1.141 tỷ đồng/năm, hoàn vốn sau 16 năm. Nguồn vốn kết hợp ngân sách nhà nước (tăng vốn điều lệ cho VNR) và xã hội hóa từ doanh nghiệp tư nhân. Vốn công đầu tư hạ tầng kỹ thuật, trung tâm nghiên cứu, và kết nối mạng lưới đường sắt quốc gia; vốn tư nhân chi cho nhà máy lắp ráp và công nghệ.

Dự án sẽ đáp ứng nhu cầu thiết bị cho các tuyến đường sắt trọng điểm, như Bắc – Nam tốc độ cao, Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái, và hệ thống metro Hà Nội, TP.HCM. Với tổng vốn đầu tư hạ tầng đường sách quốc gia ước tính 275 tỷ USD đến năm 2050, tổ hợp là “cú hích” để Việt Nam tự chủ công nghệ, giảm chi phí nhập khẩu, và tạo nền tảng xuất khẩu sản phẩm đường sắt.

Cơ chế đặc thù và quy hoạch quốc gia

VNR đề xuất các cơ chế đặc thù: đưa sản phẩm đường sắt vào danh mục cơ khí trọng điểm, ưu đãi đầu tư cho doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, khuyến khích chuyển giao công nghệ, và bổ sung ngành đường sắt vào danh mục công nghệ cao ưu tiên. Các chính sách này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho triển khai dự án, thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế.

Theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt 2021-2030, tầm nhìn 2050, Việt Nam sẽ xây mới 9 tuyến đường sắt dài 2.362 km, bao gồm Bắc – Nam tốc độ cao, vành đai phía Đông Hà Nội, Thủ Thiêm – Long Thành, TP.HCM – Cần Thơ, và Biên Hòa – Vũng Tàu. Tổ hợp công nghiệp đường sắt không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn đặt nền móng cho xuất khẩu, nâng tầm vị thế Việt Nam trong ngành công nghiệp đường sắt khu vực.

Bước đi chiến lược cho tương lai

Dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt là bước đi chiến lược, giúp Việt Nam chuyển từ nhập khẩu sang tự chủ công nghệ, đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa giao thông. Với sự kết hợp giữa vốn công và tư, cùng cơ chế ưu đãi, tổ hợp hứa hẹn thúc đẩy ngành công nghiệp đường sắt, tạo việc làm, và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế Hà Nội và cả nước. Đây cũng là tiền đề để Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, khẳng định năng lực sản xuất và xuất khẩu trong ngành đường sắt hiện đại.

Thùy Linh