Đầu tư luồng xanh rút ngắn hành trình gian nan 2025

Cơ chế đầu tư luồng xanh theo Luật Đầu tư sửa đổi 2025 đang mở ra cơ hội rút ngắn thời gian và giảm rào cản cho doanh nghiệp, giúp hành trình triển khai dự án đầu tư trở nên thuận lợi hơn trong bối cảnh pháp lý phức tạp.

Hành trình triển khai dự án

Hành trình thực hiện một dự án đầu tư tại Việt Nam thường đầy thách thức, với hàng loạt thủ tục pháp lý và thời gian kéo dài. Theo Báo cáo Dòng chảy pháp luật năm 2024 của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các doanh nghiệp phải đối mặt với hệ thống quy định phức tạp, đặc biệt là trong giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tư. Bà Nguyễn Thị Diệu Hồng, chuyên viên Ban Pháp chế VCCI, mô tả quá trình này như một hành trình gian nan, nơi doanh nghiệp phải vượt qua nhiều rào cản hành chính để đưa dự án đầu tư vào thực tế.

Để triển khai một dự án đầu tư có sử dụng đất, doanh nghiệp cần hoàn thành ít nhất 15 thủ tục liên quan đến các lĩnh vực như đất đai, môi trường, xây dựng, quy hoạch, và phòng cháy chữa cháy. Các thủ tục này chịu sự điều chỉnh của 12 luật, 20 nghị định, thông tư, và nhiều văn bản địa phương, khiến việc nắm bắt quy định trở nên khó khăn, đặc biệt với nhà đầu tư mới hoặc nước ngoài.

Thời gian trung bình để hoàn tất các thủ tục đầu tư dao động từ 18 đến 24 tháng nếu thuận lợi, nhưng thường kéo dài từ 2 đến 3 năm, thậm chí lâu hơn. Sự chồng chéo và thiếu rõ ràng trong các văn bản pháp luật là nguyên nhân chính khiến tiến độ các dự án đầu tư bị chậm trễ, gây áp lực lớn cho doanh nghiệp.

Cơ chế luồng xanh cải cách thủ tục

Điểm sáng trong bức tranh đầu tư năm 2025 là cơ chế luồng xanh, được giới thiệu theo Luật 57/2024/QH15 sửa đổi Luật Đầu tư, có hiệu lực từ đầu năm. Cơ chế này cho phép nhà đầu tư chỉ cần hoàn tất thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và giấy phép môi trường, trong khi các yêu cầu khác như xây dựng, phòng cháy chữa cháy, và thẩm định công nghệ được chuyển sang cơ chế hậu kiểm.

Theo đánh giá của Ban Soạn thảo, cơ chế luồng xanh giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục đầu tư xuống còn 15 ngày, tiết kiệm đến 260 ngày so với quy trình thông thường. Tuy nhiên, phạm vi áp dụng của cơ chế này còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực như khu công nghiệp và khu công nghệ cao. Bà Hồng bày tỏ mong muốn rằng cơ chế này cần được mở rộng để nhiều dự án đầu tư hơn có thể hưởng lợi, từ đó giảm bớt gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp.

Dù vậy, ngay cả với quy trình thông thường, việc xác định chính xác thời gian hoàn tất các thủ tục đầu tư vẫn là thách thức, do thiếu văn bản pháp luật quy định rõ ràng các giai đoạn và bước thực hiện. Nhà đầu tư phải tự tìm hiểu và đối mặt với sự thiếu minh bạch trong các thủ tục như đấu giá đất hoặc thẩm định báo cáo môi trường.

Thách thức từ quy định chồng chéo

Khảo sát từ Dự án Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2023 của VCCI cho thấy, 73% doanh nghiệp phải trì hoãn hoặc hủy kế hoạch kinh doanh do khó khăn trong thủ tục hành chính liên quan đến đất đai. Trong đó, 64% doanh nghiệp phàn nàn về thời gian xử lý thủ tục kéo dài, và 44% cho rằng xác định giá đất là quá trình tốn thời gian nhất khi triển khai dự án đầu tư.

Luật sư Phạm Thanh Tuấn, chuyên gia pháp lý bất động sản, chỉ ra rằng sự không thống nhất trong các quy định pháp luật là một rào cản lớn. Ví dụ, Điều 125 Luật Đất đai quy định đấu giá đất chỉ áp dụng cho trường hợp giao đất thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất trả tiền một lần, nhưng Nghị định 103/2024/NĐ-CP lại yêu cầu đấu giá cả trường hợp thuê đất trả tiền hàng năm. Sự mâu thuẫn này gây lúng túng cho địa phương và nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất.

Tương tự, quy định về thu hồi đất cho các dự án thể dục, thể thao, như sân golf, cũng thiếu rõ ràng. Một số địa phương như Thái Bình coi sân golf là dự án thể thao, cho phép Nhà nước thu hồi đất và đấu thầu chọn nhà đầu tư, trong khi Quảng Ninh yêu cầu doanh nghiệp tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng đất, dẫn đến cách tiếp cận không đồng bộ.

Những mâu thuẫn này không chỉ làm chậm tiến độ các dự án đầu tư mà còn tạo ra rủi ro pháp lý, khiến doanh nghiệp e ngại khi triển khai các kế hoạch kinh doanh.

Vai trò năng lực thực thi địa phương

Năng lực thực thi chính sách của các địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thuận lợi của các dự án đầu tư. Với xu hướng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, chính quyền địa phương chịu trách nhiệm xử lý hầu hết thủ tục liên quan đến dự án đầu tư, từ chấp thuận chủ trương đến giao đất và giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong cách áp dụng quy định giữa các địa phương thường gây ra trở ngại.

Bà Hồng chia sẻ một trường hợp điển hình: Một chủ đầu tư được chấp thuận chủ trương đầu tư cho hạ tầng khu công nghiệp và đã giải phóng hơn nửa diện tích đất. Tuy nhiên, địa phương từ chối giao đất vì quy hoạch 1/500 yêu cầu các công trình hạ tầng chung nằm trong khu vực chưa giải phóng. Nhà đầu tư buộc phải điều chỉnh quy hoạch và đăng ký lại, dẫn đến việc lặp lại nhiều thủ tục và kéo dài thời gian triển khai dự án đầu tư.

Những vấn đề này cho thấy năng lực thực thi của địa phương không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ mà còn tác động đến niềm tin của doanh nghiệp vào môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Đề xuất cải thiện môi trường kinh doanh

Để tháo gỡ các điểm nghẽn trong quá trình triển khai dự án đầu tư, VCCI đề xuất xây dựng một cẩm nang hướng dẫn tổng quát, liệt kê rõ ràng các thủ tục, trình tự, cơ quan liên quan, và thời hạn xử lý cho từng loại dự án đầu tư. Tài liệu này cần được công khai trên các cổng thông tin xúc tiến đầu tư, đảm bảo tính minh bạch và dễ tiếp cận cho doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Ngoài ra, VCCI khuyến nghị đơn giản hóa hệ thống pháp luật bằng cách gộp hoặc loại bỏ các văn bản chồng chéo, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số để cung cấp thông tin cập nhật về quy định và trạng thái thủ tục đầu tư qua các cổng thông tin trực tuyến. Việc mở rộng cơ chế luồng xanh cho nhiều lĩnh vực và địa bàn, kết hợp với cơ chế hậu kiểm hiệu quả, cũng được xem là giải pháp cần thiết để cải thiện môi trường kinh doanh.

Những cải cách này không chỉ giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án đầu tư mà còn góp phần nâng cao sức hút của Việt Nam đối với nhà đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn. Năm 2025, với các luật mới như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, và Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực, môi trường đầu tư được kỳ vọng sẽ minh bạch và thuận lợi hơn, nhưng cần sự phối hợp đồng bộ để đảm bảo hiệu quả thực thi.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn