Quỹ đầu tư tăng vai trò, động lực mới cho thị trường chứng khoán

Quỹ đầu tư Việt Nam phát triển: Tài sản quản lý đạt 750.000 tỷ đồng
Ngành quỹ đầu tư tại Việt Nam đang chứng kiến sự bứt phá, trở thành trụ cột quan trọng của thị trường chứng khoán (TTCK). Tính đến nay, cả nước có 43 công ty quản lý quỹ, vận hành 123 quỹ đầu tư chứng khoán, với tổng tài sản quản lý vượt 750.000 tỷ đồng – gấp hơn 7 lần so với năm 2014.
Sự gia tăng mạnh mẽ này, với tốc độ tăng trưởng trung bình 20%/năm, không chỉ phản ánh tiềm năng của ngành mà còn đóng vai trò hút dòng vốn dài hạn, giúp TTCK phát triển bền vững.
Sự đa dạng hóa các loại hình quỹ là điểm sáng đáng chú ý. Quỹ mở và quỹ ETF (quỹ hoán đổi danh mục) chiếm 86% tổng giá trị tài sản ròng, nhờ thanh khoản cao, danh mục linh hoạt và tính minh bạch. Ngoài ra, quỹ bất động sản và quỹ đóng cũng góp phần mở rộng lựa chọn cho nhà đầu tư. Dù vậy, tài sản quản lý của các quỹ chỉ chiếm 6% GDP năm 2024, thấp hơn nhiều so với các nước khu vực như Singapore (hơn 20%) hay Thái Lan (10-12%), cho thấy dư địa phát triển vẫn còn lớn.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đang đẩy mạnh các giải pháp để nâng tầm ngành quỹ. Một trong những trọng tâm là đào tạo nhà đầu tư cá nhân, khuyến khích chuyển từ tự đầu tư sang ủy thác qua quỹ chuyên nghiệp, từ đầu cơ ngắn hạn sang đầu tư dài hạn. UBCKNN cũng nghiên cứu các loại quỹ mới như quỹ chỉ số, quỹ thị trường tiền tệ (đầu tư vào công cụ ngắn hạn như tín phiếu), và quỹ trái phiếu cơ sở hạ tầng, nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.
Bên cạnh đó, việc cải cách chính sách cũng được chú trọng. UBCKNN đề xuất nâng hạn mức đầu tư của quỹ vào trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ 10% lên 15-20%, đồng thời xây dựng cơ chế phát hành chứng chỉ lưu ký (DR – chứng khoán đại diện cổ phiếu niêm yết ở nước ngoài) để thu hút vốn ngoại. Các sản phẩm tài chính xanh như trái phiếu xanh và tín chỉ carbon cũng nằm trong kế hoạch, phù hợp với xu hướng đầu tư bền vững toàn cầu.
Phân tích vai trò quỹ đầu tư: Tăng ổn định cho thị trường vốn
Sự phát triển của ngành quỹ đầu tư mang ý nghĩa lớn đối với TTCK Việt Nam. Với vốn hóa thị trường đạt 7,4 triệu tỷ đồng (65% GDP năm 2024), TTCK đang là kênh dẫn vốn chủ lực. Nhà đầu tư nước ngoài nắm danh mục hơn 48 tỷ USD (16% vốn hóa), không chỉ mang lại vốn mà còn nâng cao chuẩn mực quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, do tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân chiếm đa số (hơn 90% giao dịch), thị trường dễ biến động theo tâm lý đám đông, như các đợt bán tháo năm 2022 khiến VN-Index giảm 20%.
Quỹ đầu tư, với chiến lược dài hạn và quản lý chuyên nghiệp, giúp giảm thiểu rủi ro này. Tài sản quản lý 750.000 tỷ đồng tuy nhỏ so với vốn hóa thị trường, nhưng tăng trưởng 20%/năm cho thấy tiềm năng lớn. So với năm 2014, khi tài sản quỹ chỉ đạt 100.000 tỷ đồng, con số hiện tại phản ánh sự chuyển dịch từ đầu tư trực tiếp sang ủy thác.
Quỹ ETF và quỹ mở, với 86% giá trị tài sản ròng, thu hút nhà đầu tư nhờ tính linh hoạt. Ví dụ, quỹ ETF VFMVN Diamond từng ghi nhận lợi suất 15-20%/năm trong giai đoạn 2020-2023, vượt xa mức tăng VN-Index (10-12%).
Nguyên nhân chính khiến ngành quỹ chưa bứt phá mạnh hơn là thói quen đầu tư cá nhân. Nhà đầu tư nhỏ lẻ thường ưu tiên giao dịch ngắn hạn, thiếu kiến thức phân tích, dẫn đến thua lỗ khi thị trường điều chỉnh. UBCKNN nhận định, đào tạo và phổ biến kiến thức có thể thay đổi tư duy này.
Nếu so sánh lịch sử, giai đoạn 2006-2008, khi TTCK mới phát triển, quỹ đầu tư gần như không tồn tại, khiến thị trường sụp đổ 60% khi khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra. Sự hiện diện của 123 quỹ hiện nay là bước tiến lớn, nhưng cần thêm chính sách hỗ trợ để đạt tỷ lệ 10% GDP trong 5 năm tới.
Việc đa dạng hóa sản phẩm cũng mang lại lợi ích kép. Quỹ trái phiếu cơ sở hạ tầng có thể hỗ trợ các dự án PPP (hợp tác công tư), đáp ứng nhu cầu vốn 174 tỷ USD cho đầu tư xã hội năm 2025. Tương tự, trái phiếu xanh và tín chỉ carbon mở ra cơ hội thu hút vốn ngoại, đặc biệt từ EU và Nhật Bản – những thị trường ưu tiên tài chính bền vững. Tuy nhiên, thách thức nằm ở hạ tầng pháp lý và nhận thức nhà đầu tư, vốn cần thời gian để thay đổi.

Dự Báo Thị Trường Chứng Khoán: Quỹ Đầu Tư Dẫn Dắt Dòng Vốn
Nhìn về năm 2025, ngành quỹ đầu tư sẽ là động lực quan trọng cho TTCK Việt Nam. Với mục tiêu GDP tăng 8-10%, nhu cầu vốn 174 tỷ USD (trong đó tư nhân chiếm 96 tỷ USD) đòi hỏi TTCK phát huy vai trò kênh dẫn vốn. Sự mở rộng của quỹ đầu tư, đặc biệt quỹ ETF và quỹ mở, có thể hút thêm 10-15 tỷ USD từ nhà đầu tư nước ngoài, nhờ các chính sách như phát hành chứng chỉ lưu ký và công bố thông tin song ngữ.
Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi nhận định VN-Index có thể chạm 1.300-1.350 điểm trong quý III/2025, nếu quỹ đầu tư tăng tỷ trọng tài sản quản lý lên 8% GDP. Cổ phiếu ngân hàng (VCB, BID) và bán lẻ (MWG, PNJ) sẽ hưởng lợi từ dòng vốn quỹ, với mức tăng dự kiến 10-12%.
Ngược lại, bất động sản công nghiệp (KBC, SZC) có thể gặp áp lực nếu vốn FDI chững lại. Nhà đầu tư cá nhân nên cân nhắc tham gia quỹ ETF hoặc quỹ mở, với lợi suất ổn định 10-15%/năm, thay vì giao dịch ngắn hạn rủi ro cao.
Doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội cổ phần hóa và niêm yết, đáp ứng tiêu chuẩn minh bạch để thu hút quỹ đầu tư. Về bất động sản, trái phiếu cơ sở hạ tầng và trái phiếu xanh có thể đẩy giá thuê đất khu công nghiệp tăng 5-7% tại Đồng Nai, Bình Dương. Tuy nhiên, rủi ro nằm ở tiến độ nâng hạng TTCK lên thị trường mới nổi, vốn phụ thuộc vào hệ thống KRX (giao dịch mới) và mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP).
Nếu chậm triển khai, dòng vốn ngoại có thể giảm 20-30% so với kỳ vọng. Nhà đầu tư nên theo dõi báo cáo tài chính quý II/2025 để đánh giá tác động chính sách.
Phương Thảo
Nguồn tham khảo: Sài Gòn Giải Phóng Đầu Tư Tài Chính