Xuất khẩu trực tuyến: Bệ phóng mới cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh nền kinh tế số ngày càng phát triển, thương mại điện tử trực tuyến tại Việt Nam đang ghi nhận những bước tiến vượt bậc.

Theo Báo cáo Chỉ số Thương mại Điện tử Việt Nam 2024 của Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM), hai xu hướng lớn nổi bật là gia tăng rác thải nhựa và sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới. Đây là hai mặt đối lập của quá trình phát triển, vừa mang đến cơ hội, vừa đặt ra thách thức cần được giải quyết.

Rác thải nhựa từ thương mại điện tử tăng nhanh

Theo WWF Việt Nam, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử tại Việt Nam dự kiến đạt trên 25% mỗi năm. Đến năm 2030, quy mô thị trường sẽ gấp 4,7 lần hiện tại, đồng nghĩa với lượng rác thải nhựa có thể chạm mốc 800 nghìn tấn mỗi năm.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc sử dụng bao bì và vật liệu nhựa trong đóng gói hàng hóa, cùng với sự phổ biến của dịch vụ giao hàng nhanh và gọi đồ ăn trực tuyến. Tuy nhiên, tỷ lệ thu gom, tái chế và tái sử dụng nhựa tại Việt Nam vẫn còn thấp. Báo cáo của VECOM năm 2024 chỉ ra rằng, 80% người tiêu dùng trực tuyến nhận định thương mại điện tử gây tác động xấu hoặc rất xấu đến môi trường. Đáng chú ý, 21% khách hàng cho rằng thương mại điện tử gây hại môi trường nhiều hơn so với thương mại truyền thống.

Một số sàn thương mại điện tử đã cung cấp các lựa chọn thân thiện với môi trường, nhưng tỷ lệ người tiêu dùng sử dụng vẫn thấp. Nguyên nhân lớn nhất là chi phí bổ sung, khiến nhiều khách hàng ngần ngại thay đổi hành vi.

Để giảm thiểu tác động này, các giải pháp cần được thực hiện đồng bộ. Theo khảo sát của VECOM, 79% khách hàng mong muốn Nhà nước ban hành và phổ biến chính sách bảo vệ môi trường trong thương mại điện tử. Bên cạnh đó, 71% người tiêu dùng đề xuất doanh nghiệp cần cung cấp các lựa chọn thân thiện hơn với môi trường, và 61% nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng.

Xuất khẩu trực tuyến: Cơ hội bứt phá cho doanh nghiệp Việt

Song song với những thách thức môi trường, thương mại điện tử xuyên biên giới lại mở ra cơ hội chưa từng có cho các doanh nghiệp Việt Nam. Theo VECOM, xuất khẩu trực tuyến đang trở thành xu hướng tất yếu trong thời đại kinh tế số, đặc biệt là hình thức giao dịch doanh nghiệp với người tiêu dùng (B2C).

Sau đại dịch COVID-19, hình thức B2B gặp nhiều khó khăn, nhưng giao dịch B2C lại tăng trưởng mạnh. Báo cáo “Người tiêu dùng địa phương, Khách tiêu dùng toàn cầu năm 2022” của Access Partnership cho thấy xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam đến người tiêu dùng cuối cùng đạt 3,5 tỷ USD năm 2022. Con số này dự báo sẽ tăng lên 5,5 tỷ USD vào năm 2027 trong kịch bản bình thường, và có thể đạt 13 tỷ USD nếu các doanh nghiệp và bên liên quan triển khai đồng bộ.

Theo Amazon Global Selling Việt Nam, năm 2023, hơn 17 triệu sản phẩm của các doanh nghiệp Việt đã được xuất khẩu qua nền tảng này, với giá trị tăng 50% so với năm trước. Thương mại điện tử trực tuyến xuyên biên giới không chỉ giúp các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ tiếp cận thị trường quốc tế mà còn đóng vai trò đòn bẩy cho nền kinh tế.

Khảo sát của Bộ Công Thương năm 2023 chỉ ra rằng, 53% doanh nghiệp Việt tham gia xuất khẩu thông qua sàn thương mại điện tử, trong khi 47% sử dụng website hoặc ứng dụng tự xây dựng. Khoảng 60% doanh nghiệp cho biết, giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới chiếm từ 10 – 30% tổng giá trị xuất nhập khẩu của họ.

Đồng hành cùng doanh nghiệp Việt

Để tận dụng tiềm năng từ thương mại điện tử xuyên biên giới, các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ từ chính sách Nhà nước, nền tảng công nghệ và năng lực nội tại. Chính phủ nên thúc đẩy các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nền tảng số, đồng thời tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho thương mại điện tử trực tuyến phát triển.

Mặt khác, các doanh nghiệp cũng cần nâng cao khả năng cạnh tranh bằng cách đầu tư vào công nghệ, cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ hậu mãi. Đặc biệt, cần đẩy mạnh ứng dụng giải pháp bền vững để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Những con số và xu hướng từ các báo cáo đã chứng minh rằng thương mại điện tử trực tuyến xuyên biên giới không chỉ là cơ hội phát triển kinh doanh mà còn là con đường giúp doanh nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, cùng với đó là trách nhiệm lớn trong việc bảo vệ môi trường và xây dựng sự phát triển bền vững.

Thương mại điện tử Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng, vừa đối mặt với thách thức rác thải nhựa, vừa sở hữu tiềm năng bứt phá từ xuất khẩu trực tuyến. Sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng sẽ là chìa khóa giúp ngành này phát triển bền vững, đóng góp tích cực cho nền kinh tế và môi trường.

Thu Ngân

Nguồn tham khảo: Tạp chí Công Thương