Tiềm năng thương mại khổng lồ từ các ga metro TP.HCM

TP.HCM khai thác thương mại tại các ga metro số 1, dự kiến tạo hệ sinh thái bán lẻ, tăng doanh thu, tiện ích cho hơn 52.300 lượt khách mỗi ngày.

Hệ sinh thái bán lẻ thông minh tại ga metro

Tuyến metro số 1 TP.HCM (Bến Thành – Suối Tiên), dài gần 20 km với 14 ga, đã phục vụ hơn 10 triệu lượt khách sau bảy tháng vận hành, trung bình 52.300 lượt mỗi ngày. Ngoài vai trò giảm tải giao thông, các nhà ga này mang tiềm năng thương mại lớn. Sở Công Thương TP.HCM đề xuất thí điểm mô hình bán lẻ, dịch vụ tại các ga, lấy cảm hứng từ các quốc gia như Singapore, Nhật Bản, và Malaysia. Mục tiêu là xây dựng hệ sinh thái bán lẻ thông minh, đa dạng, đáp ứng nhu cầu mua sắm nhanh của hành khách.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các ga metro không chỉ là điểm trung chuyển mà còn là trung tâm thương mại sôi động. Tại Singapore, Stellar Lifestyle, công ty con của SMRT Corporation, quản lý hơn 730.000 m2 diện tích thương mại và quảng cáo tại 160 ga MRT. Họ phân tích hành vi khách hàng để lựa chọn thương hiệu phù hợp, ưu tiên các dịch vụ tiện lợi như thực phẩm, chăm sóc sức khỏe, và logistics. Mô hình Hive Express tại ga Raffles Place sử dụng máy bán hàng tự động, AI, và thanh toán số, tạo trải nghiệm mua sắm không nhân viên. Các ga như Woodlands MRT tích hợp trà sữa, siêu thị mini, và dịch vụ làm đẹp nhanh, tối ưu hóa hành vi tiêu dùng di động.

Tại Bangkok, Bangkok Metro Networks Limited (BMN) quản lý không gian thương mại tại các ga MRT. Metro Mall tích hợp các cửa hàng tiện lợi như Lawson 108, Cafe Amazon, và siêu thị cao cấp Gourmet Market. Malaysia cũng áp dụng cơ chế đấu thầu minh bạch, triển khai các dịch vụ từ máy bán hàng tự động đến salon tóc và điểm giao nhận bưu kiện. Những mô hình này không chỉ tăng tiện ích mà còn tạo nguồn doanh thu ổn định cho đơn vị vận hành.

Doanh thu tăng trưởng từ thương mại metro

Khai thác thương mại tại các ga metro mang lại nguồn lợi kinh tế đáng kể. Tại Singapore, SMRT báo cáo doanh thu ngoài vé (bán lẻ và quảng cáo) đạt 274 triệu SGD (213 triệu USD) trong năm tài khóa 2024, chiếm 24,6% tổng doanh thu, tăng 18% so với năm trước. Từ năm 2021 đến 2024, mảng này tăng trưởng trung bình gần 10% mỗi năm. Trung tâm bán lẻ Staytion tại ga Dhoby Ghaut ghi nhận lượt khách tăng 30% nhờ tích hợp co-working, phòng khám, và chợ đồ cũ.

Tại Nhật Bản, JR East thu về 1.205 tỷ yen (8,14 tỷ USD) từ mảng ngoài vận tải, chiếm 28,5% tổng doanh thu năm 2023. Riêng bán lẻ và dịch vụ tại các ga như Tokyo và Shinjuku đóng góp 677 tỷ yen (4,57 tỷ USD). Malaysia cũng ghi nhận doanh thu từ bất động sản và quảng cáo tại ga metro đạt 350 triệu RM (83 triệu USD) trong năm 2023, chiếm 13% tổng doanh thu của Prasarana. Những con số này cho thấy tiềm năng khai thác thương mại tại các ga metro TP.HCM, nơi lượng khách đông đảo tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp bán lẻ.

Sở Công Thương TP.HCM đề xuất thí điểm mô hình bán lẻ từ Saigon Co.op, tập trung vào nhu cầu mua sắm nhanh. Việc này không chỉ tăng doanh thu mà còn khuyến khích người dân sử dụng metro, góp phần giảm ùn tắc giao thông. Với kế hoạch mở rộng mạng lưới metro lên 355 km vào năm 2035, việc quy hoạch thương mại sớm sẽ giúp tối ưu hóa hạ tầng và kích cầu tiêu dùng.

Đề xuất thí điểm và tầm nhìn dài hạn

Sở Công Thương TP.HCM đã gửi đề xuất đến HURC1 vào ngày 28/7/2025, khuyến nghị thí điểm mô hình bán lẻ và dịch vụ tại các ga metro số 1. Saigon Co.op dự kiến phối hợp triển khai các cửa hàng tiện lợi, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của hành khách. Các ga metro hiện chưa có nhiều dịch vụ mua sắm hay ăn uống, nên mô hình này sẽ bổ sung tiện ích, tăng sức hút cho phương tiện công cộng.

Kinh nghiệm từ Singapore, Thái Lan, và Malaysia cho thấy thành công phụ thuộc vào quy hoạch bài bản và đấu thầu minh bạch. Singapore áp dụng phân tích hành vi để chọn lọc thương hiệu, trong khi Malaysia công khai tiêu chí đấu thầu, yêu cầu kế hoạch kinh doanh chi tiết. TP.HCM có thể học hỏi để xây dựng cơ chế tương tự, đảm bảo các dịch vụ tại ga đáp ứng nhu cầu đa dạng, từ F&B, mỹ phẩm, đến logistics và trải nghiệm số.

Về dài hạn, TP.HCM cần phát triển hệ sinh thái thương mại hiện đại quanh các ga metro. Với lượng khách lớn và tần suất di chuyển cao, các ga có thể trở thành điểm đến tiêu dùng sôi động, tương tự các ga Tokyo hay Shinjuku. Việc tích hợp siêu thị mini, quán ăn nhanh, và dịch vụ làm đẹp sẽ tạo trải nghiệm liền mạch cho hành khách. Đồng thời, doanh thu từ bán lẻ và quảng cáo có thể chiếm tỷ trọng đáng kể, như mức 24,6% của SMRT hay 28,5% của JR East, giúp HURC1 tối ưu hóa nguồn lực tài chính.

Để hiện thực hóa, TP.HCM cần phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp. HURC1 nên làm việc với Saigon Co.op và các đối tác để rà soát, tích hợp kế hoạch vào đề án khai thác hạ tầng metro. Quy hoạch cần đảm bảo tính bền vững, tránh chồng chéo, và ưu tiên các mô hình bán lẻ thông minh, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Với tầm nhìn đến năm 2035, các ga metro TP.HCM hứa hẹn trở thành trung tâm thương mại sầm uất, góp phần nâng tầm diện mạo đô thị.

Khánh Nhi