Sầu riêng tách múi, giải pháp tiêu thụ nội địa

Sầu riêng, loại trái cây được mệnh danh là “vàng xanh” của Việt Nam, đang đối mặt với khó khăn khi xuất khẩu giảm 74% trong 4 tháng đầu năm 2025. Để ứng phó, các chuyên gia đề xuất tách múi, đóng gói nhỏ nhằm kích cầu thị trường nội địa, biến sầu riêng thành sản phẩm dễ tiếp cận và hấp dẫn hơn với người tiêu dùng trong nước.

Thách thức từ thị trường xuất khẩu

Trong 4 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam chỉ đạt 130 triệu USD, giảm mạnh 74% so với cùng kỳ năm ngoái. Sau năm 2024 đạt kỷ lục 3,2 tỷ USD nhờ thị trường Trung Quốc, sầu riêng Việt Nam đang chịu áp lực lớn do nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc chậm lại. Các vấn đề như ùn ứ tại cửa khẩu, quy trình kiểm dịch phức tạp, và chất lượng không đồng đều đã cản trở quá trình thông quan.

Thị trường Trung Quốc, nơi tiêu thụ phần lớn sầu riêng Việt Nam, ngày càng cạnh tranh khi các nước Đông Nam Á như Campuchia và Indonesia cũng tham gia cung cấp. Sự bão hòa và giá bán giảm đã khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng phải quay về thị trường nội địa, bán nguyên quả với giá thấp để tránh tồn kho.

Anh Nguyễn Văn Hùng, một nhà cung cấp trái cây tại Tiền Giang, chia sẻ: “Trước đây, sầu riêng xuất đi Trung Quốc giá cao, giờ phải bán trong nước với giá chỉ bằng nửa. Nếu không có giải pháp mới, nông dân sẽ rất khó khăn.”

Giải pháp kích cầu thị trường trong nước

Để ứng phó với sức ép mùa vụ, các chuyên gia đề xuất tập trung vào thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân. Một giải pháp nổi bật là tách múi sầu riêng, đóng gói nhỏ từ 1-2 múi/hộp, hút chân không hoặc chế biến thêm như sấy khô. Cách làm này giúp sầu riêng trở nên dễ mua, dễ ăn, và phù hợp với túi tiền của người tiêu dùng Việt Nam.

Thay vì mua cả quả sầu riêng với giá từ 200.000 đến 500.000 đồng, người tiêu dùng có thể chọn hộp sầu riêng tách múi với giá chỉ 30.000-50.000 đồng. Phương pháp đóng gói chuyên nghiệp còn giúp loại bỏ múi hư, sượng, đồng thời cung cấp thông tin rõ ràng về nguồn gốc, ngày đóng gói, và hạn sử dụng, tăng niềm tin cho khách hàng.

Chị Trần Thị Mai, một khách hàng tại TP.HCM, nhận xét: “Tôi thích mua sầu riêng tách múi ở siêu thị vì tiện lợi, giá hợp lý, và không lo mua phải quả kém chất lượng. Nếu phổ biến hơn, tôi sẽ mua thường xuyên.”

Mở rộng kênh tiêu thụ nội địa

Việc tách múi và đóng gói nhỏ mở ra cơ hội đưa sầu riêng đến các khu vực mới, từ vùng sâu, vùng xa đến các điểm du lịch, sân bay, và hệ thống bán lẻ. Một hộp sầu riêng 2 múi bày bán tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi, hoặc khu nghỉ dưỡng sẽ dễ dàng thu hút người tiêu dùng hơn so với quả nguyên nặng 2-3 kg.

Các chuỗi bán lẻ lớn như WinMart, Co.opmart, và Bách Hóa Xanh đã bắt đầu thử nghiệm bán sầu riêng tách múi với giá cả cạnh tranh, kèm các chương trình khuyến mãi. Ngoài ra, một số doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực nông sản đang phát triển các sản phẩm chế biến như sầu riêng cấp đông, sấy lạnh, mochi, hoặc bánh trung thu nhân sầu riêng, nhằm đa dạng hóa kênh tiêu thụ.

Đại diện một chuỗi siêu thị tại Hà Nội cho biết: “Sản phẩm sầu riêng tách múi đang bán rất chạy, đặc biệt với khách hàng trẻ. Nếu giá cả và chất lượng ổn định, đây sẽ là mặt hàng chủ lực trong tương lai.”

Kiểm soát chất lượng để phát triển bền vững

Dù thị trường nội địa là giải pháp tức thời, bài toán dài hạn cho ngành sầu riêng vẫn là kiểm soát chất lượng. Chất lượng không đồng đều và dư lượng hóa chất là nguyên nhân chính khiến sầu riêng Việt Nam bị từ chối tại các cửa khẩu Trung Quốc. Để khắc phục, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ Thái Lan, quốc gia dẫn đầu xuất khẩu sầu riêng nhờ hệ thống kiểm soát chất lượng chặt chẽ.

Thái Lan đã triển khai hơn 300 phòng kiểm nghiệm tại các vùng trồng, kiểm tra đất đai định kỳ, và áp dụng chế tài nghiêm khắc với các đơn vị vi phạm. Việt Nam, hiện chỉ có 15% diện tích sầu riêng được cấp mã số vùng trồng, cần đẩy nhanh việc đạt chuẩn GlobalGAP và VietGAP để đáp ứng yêu cầu của cả thị trường nội địa và quốc tế.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với các địa phương để hoàn thiện hồ sơ vùng trồng, với mục tiêu nâng tỷ lệ này lên 40-50% trong 2 năm tới. Các doanh nghiệp như Vina T&T, Nafoods, và Doveco cũng đang đầu tư vào công nghệ sơ chế và bảo quản để đưa sầu riêng vào chuỗi cung ứng khép kín.

Đa dạng hóa thị trường quốc tế

Bên cạnh thị trường nội địa, việc mở rộng xuất khẩu sầu riêng sang các nước như UAE, Ả Rập Xê Út, Đức, Hà Lan, và Mỹ là cần thiết để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, những thị trường này đòi hỏi tiêu chuẩn cao về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, và thời hạn bảo quản.

Các sản phẩm chế biến từ sầu riêng, như puree, kem, bánh crepe, hoặc nước giải khát, cũng là hướng đi tiềm năng để chinh phục thị trường quốc tế. Những mặt hàng này không chỉ gia tăng giá trị mà còn kéo dài thời gian bảo quản, giúp sầu riêng Việt Nam cạnh tranh tốt hơn trên trường quốc tế.

Một chuyên gia nông nghiệp tại Đắk Lắk nhận xét: “Nếu đầu tư vào chế biến và xây dựng thương hiệu, sầu riêng Việt Nam có thể sánh ngang với Thái Lan. Thị trường nội địa và quốc tế đều là cơ hội, nhưng chất lượng là yếu tố quyết định.”

Hỗ trợ tài chính và logistics

Để hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn, các chính sách tài chính là rất cần thiết. Giảm lãi vay cho đầu tư sơ chế, ưu tiên vốn cho các cơ sở chế biến, hỗ trợ logistics lạnh, và giảm thuế cho sản phẩm nông nghiệp chế biến sẽ giúp ngành sầu riêng vượt qua thách thức.

Chính quyền các tỉnh như Đắk Lắk, Tiền Giang, và Đồng Nai đang phối hợp với các hợp tác xã và doanh nghiệp để xây dựng chuỗi cung ứng hiện đại, từ chọn giống, canh tác, đến thu hoạch và xuất khẩu. Những nỗ lực này nhằm đảm bảo sầu riêng Việt Nam không chỉ là sản phẩm xuất khẩu thô mà còn là thương hiệu nông sản chất lượng cao.

Tầm nhìn cho ngành sầu riêng

Ngành sầu riêng Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Từ chỗ phụ thuộc gần như hoàn toàn vào xuất khẩu thô sang Trung Quốc, các doanh nghiệp và nông dân cần chuyển đổi sang mô hình tiêu thụ đa dạng, kết hợp thị trường nội địa và quốc tế. Giải pháp tách múi, đóng gói nhỏ không chỉ là lối thoát tạm thời mà còn là chìa khóa để biến sầu riêng thành sản phẩm gần gũi với người tiêu dùng Việt Nam.

Với sự đầu tư vào chất lượng, công nghệ, và chính sách hỗ trợ, sầu riêng có thể duy trì vị thế là “vàng xanh” của nông nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động, thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân là điểm tựa vững chắc, giúp ngành sầu riêng vượt qua mùa vụ khó khăn và phát triển bền vững trong tương lai.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn