Nhà ở xã hội cần cơ chế rõ ràng để phát triển

Để thúc đẩy các dự án nhà ở xã hội, Nhà nước cần xây dựng cơ chế minh bạch, phù hợp, giải quyết bài toán an sinh và thị trường bất động sản trong năm 2025.

Thay đổi cách tiếp cận với nhà ở xã hội

Việc đảm bảo chỗ ở hợp túi tiền cho người thu nhập thấp là thách thức toàn cầu, không riêng Việt Nam. Phát triển nhà ở xã hội đòi hỏi cân bằng giữa an sinh xã hội và sự công bằng của thị trường, tránh can thiệp hành chính quá mức gây mất ổn định ngành bất động sản – lĩnh vực ảnh hưởng nhiều ngành kinh tế khác.

Nhà ở xã hội nên được xem là trụ cột trong chiến lược nhà ở quốc gia, nhưng nếu chỉ dựa vào ngân sách công như y tế hay giáo dục thì không khả thi. Một cách tiếp cận kết hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân là cần thiết để phát triển bền vững loại hình nhà này.

Thực trạng phát triển nhà ở xã hội tại Việt Nam

Thực tế cho thấy, việc xã hội hóa nhà ở xã hội chưa đạt kỳ vọng. Đến nay, chỉ 103 dự án với 66.755 căn hoàn thành, chưa tới 7% mục tiêu 1 triệu căn vào năm 2030. Với dân số 100 triệu người, Việt Nam cần khoảng 25 triệu căn nhà, trong đó 20% là nhà ở xã hội – tương đương 5 triệu căn – nhưng tiến độ hiện tại còn quá chậm.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo lập Quỹ nhà ở quốc gia để giải quyết vấn đề này, tạo nguồn lực lớn và điều tiết thị trường bất động sản, tránh đầu cơ, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn thông qua các dự án nhà ở cho người lao động.

Nhà ở xã hội ở các nước phát triển

Tại nhiều quốc gia phát triển, nhà ở xã hội được hỗ trợ bởi quỹ nhà từ ngân sách hoặc đóng góp 2% thu nhập hàng tháng của người lao động, tương tự bảo hiểm xã hội. Chính quyền dùng quỹ này cho thuê nhà giá rẻ, ưu tiên người trẻ, và tái sử dụng khi họ chuyển sang nhà thương mại.

Mô hình này đảm bảo nguồn cung liên tục mà không lo cạn kiệt. Tuy nhiên, áp dụng tại Việt Nam là khó do thiếu nguồn tài chính tương tự, đòi hỏi cách làm linh hoạt hơn để phát triển các dự án nhà ở giá thấp thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách.

Doanh nghiệp cần cơ chế minh bạch cho nhà ở xã hội

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, phát triển nhà ở xã hội gặp nhiều rào cản. Doanh nghiệp muốn tập trung vào dự án mà không phải lo chi phí tài chính hay lợi nhuận thấp (giới hạn 10%). Trong khi đó, người mua khó vay vốn do lãi suất 7%/năm vượt khả năng chi trả của người thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng.

Theo Quyết định 816/QĐ-BXD, suất vốn đầu tư tối thiểu cho nhà ở xã hội từ 10 tầng là 11 triệu đồng/m2, nhưng thực tế cao gấp 2-3 lần do chi phí lãi vay và thủ tục kéo dài. Cơ chế rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp dễ tham gia hơn vào lĩnh vực này.

Thách thức pháp lý trong phát triển nhà ở xã hội

Dù được miễn tiền sử dụng đất, nhiều địa phương vẫn yêu cầu doanh nghiệp tạm nộp trước, gây khó khăn trong cân đối vốn khi làm nhà ở xã hội. Quy định dành 20% quỹ đất dự án thương mại cho nhà ở giá thấp cũng ít được thực hiện, dẫn đến thiếu đất sạch cho phát triển.

Thủ tục pháp lý phức tạp khiến nhiều dự án nhà ở xã hội bị đình trệ, thậm chí lỗ vốn dù đã đầu tư lớn. Đơn giản hóa quy trình và vai trò của Quỹ nhà ở quốc gia là chìa khóa để tháo gỡ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp triển khai nhanh hơn.

Giải pháp cho đầu ra của nhà ở xã hội

Tâm lý người dân đã cởi mở hơn với nhà ở xã hội, đặc biệt là công nhân khu công nghiệp. Tuy nhiên, xác định điều kiện thu nhập cho các đối tượng đặc thù như quân đội hay lao động thời vụ vẫn còn bất cập, cần được giải quyết để mở rộng đối tượng thụ hưởng nhà ở giá thấp.

Nhà nước cần hỗ trợ tín dụng ưu đãi và cơ chế minh bạch để cả doanh nghiệp lẫn người dân dễ dàng tham gia vào thị trường nhà ở này, đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Nhà ở xã hội cần cơ chế rõ ràng để phát triển nhanh và bền vững. Sự kết hợp giữa chính sách Nhà nước, nguồn lực doanh nghiệp và nhu cầu người dân, cùng Quỹ nhà ở quốc gia, sẽ là động lực để đạt mục tiêu an sinh và ổn định thị trường bất động sản năm 2025.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn