Mua sắm xanh người Việt đón đầu xu hướng tiêu dùng bền vững

Tiêu dùng xanh thúc đẩy sản xuất bền vững tại Việt Nam

Xu hướng mua sắm xanh đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người Việt, phản ánh nhận thức ngày càng cao về bảo vệ môi trường và sức khỏe. Khảo sát “Nhận thức và Hành vi tiêu dùng xanh 2024” từ Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao cho thấy 55% người tiêu dùng chọn sản phẩm xanh dựa trên quy trình sản xuất bền vững, nguồn gốc thiên nhiên và tính thân thiện với môi trường. Đặc biệt, 59% khẳng định sẽ tăng cường sử dụng sản phẩm xanh trong tương lai, sẵn sàng trả thêm 5-10% so với sản phẩm thông thường.

Các nhà sản xuất nhanh chóng nắm bắt cơ hội này. Nhiều doanh nghiệp lớn như Vinamilk, May 10, VinFast đã đầu tư mạnh vào công nghệ và dây chuyền sản xuất để cho ra đời sản phẩm đáp ứng tiêu chí “xanh” và “sạch”. Chẳng hạn, May 10 từ 3 năm nay đã sử dụng năng lượng mặt trời, máy móc tiết kiệm điện và nguyên liệu tái chế để sản xuất hàng may mặc.

Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn phù hợp với yêu cầu khắt khe từ các thị trường xuất khẩu như EU, Mỹ, Nhật Bản – nơi tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị) và LEED (thiết kế tiết kiệm năng lượng) ngày càng được chú trọng.

Trên thị trường bán lẻ, các siêu thị lớn như Co.opmart, Lotte Mart đã thay túi nylon bằng lá chuối để gói rau củ, đồng thời phân phối bao bì thân thiện môi trường. Các cửa hàng trà sữa, cà phê cũng chuyển sang ống hút tre, inox và túi giấy, giảm thiểu rác thải nhựa. Chuỗi thực phẩm sạch như Sói Biển, Bác Tôm, Hano Farm ra đời, đáp ứng nhu cầu mua sắm sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng. Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, nhấn mạnh rằng xanh hóa không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố cạnh tranh sống còn trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Phượng, người phụ trách khảo sát, chỉ ra rằng sản phẩm xanh vẫn chưa phải lựa chọn ưu tiên hàng đầu của người tiêu dùng Việt, do giá cao và độ phủ còn hạn chế. Dù vậy, Chính phủ đang quyết tâm cắt giảm khí thải carbon đến 2030, với nhiều chính sách hỗ trợ sản xuất bền vững như dán nhãn năng lượng và khuyến khích năng lượng sạch.

Phân tích xu hướng mua sắm: Ý thức xanh định hình hành vi người tiêu dùng

Dữ liệu từ khảo sát 2024 cho thấy 55% người tiêu dùng chọn sản phẩm xanh vì lo ngại về an toàn thực phẩm, sức khỏe và môi trường. Con số này tăng đáng kể so với giai đoạn 2019-2020, khi chỉ khoảng 30-40% người Việt quan tâm đến tiêu dùng bền vững (theo các khảo sát trước đây của Nielsen). Tỷ lệ 59% sẵn sàng chi thêm 5-10% cũng cao hơn mức trung bình toàn cầu (khoảng 50%, theo PwC), cho thấy người Việt ngày càng sẵn lòng đầu tư vào sản phẩm thân thiện môi trường.

Nielsen Việt Nam ghi nhận các thương hiệu cam kết “xanh” và “sạch” đạt tăng trưởng 4%/năm, vượt xa mức trung bình ngành bán lẻ (2-3%). Điều này phản ánh sự thay đổi lớn trong hành vi mua sắm: từ chỗ ưu tiên giá rẻ, người tiêu dùng nay chú trọng chất lượng và tính bền vững. Ví dụ, sản phẩm may mặc từ sợi tái chế của May 10 hay sữa hữu cơ của Vinamilk đang được ưa chuộng, dù giá cao hơn 10-15% so với sản phẩm thông thường.

So với 5 năm trước, khi túi nylon và ống hút nhựa chiếm lĩnh thị trường, năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ của bao bì phân hủy sinh học và năng lượng sạch trong sản xuất. Sở Công Thương Hà Nội báo cáo 65% chợ dân sinh và siêu thị giảm sử dụng bao bì khó phân hủy, 70% doanh nghiệp tại khu công nghiệp áp dụng công nghệ sạch.

Tuy nhiên, rào cản vẫn tồn tại: giá sản phẩm xanh cao hơn, độ phủ chưa rộng và thiếu thông tin đáng tin cậy khiến người tiêu dùng e ngại. Một số doanh nghiệp còn lợi dụng nhãn “xanh” để tăng giá, làm giảm niềm tin.

Chính sách nhà nước đóng vai trò quan trọng. Từ 2020, các quy định về dán nhãn năng lượng và giảm khí thải carbon đã thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi. Dù chi phí đầu tư ban đầu lớn, những doanh nghiệp tiên phong như VinFast (với xe điện) hay Vinamilk (năng lượng tái tạo) đang gặt hái lợi thế cạnh tranh, đặc biệt ở thị trường quốc tế.

Dự báo thị trường mua sắm xanh: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp

Xu hướng tiêu dùng xanh sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong nửa cuối 2025, với 59% người tiêu dùng dự kiến mua sắm sản phẩm bền vững nhiều hơn. Điều này tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp, buộc họ phải đầu tư vào công nghệ xanh để đáp ứng nhu cầu nội địa và xuất khẩu. Thị trường EU, Mỹ có thể yêu cầu 100% sản phẩm dệt may sử dụng sợi tái chế vào 2030, mở ra cơ hội cho các công ty như May 10 nếu duy trì được tiêu chuẩn ESG.

Trong tài chính, cổ phiếu doanh nghiệp xanh như Vinamilk (VNM), VinFast (VFS) có thể tăng 10-15% nếu tận dụng tốt xu hướng này, nhờ doanh thu từ sản phẩm bền vững tăng. Nhà đầu tư nên giữ 10-20% danh mục ở các mã này, chờ cơ hội mua khi giá điều chỉnh sau quý II/2025. Về chứng khoán, công ty logistics (GMD, VSC) cũng tiềm năng nhờ vận chuyển hàng hóa xanh tăng. Với bất động sản, nhu cầu văn phòng xanh tại TP.HCM, Hà Nội có thể đẩy giá thuê lên 5-7%, khi doanh nghiệp ưu tiên không gian bền vững.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi nhận định doanh nghiệp cần minh bạch thông tin sản phẩm xanh để xây dựng niềm tin, đồng thời tận dụng chính sách hỗ trợ vốn từ Chính phủ. Nhà đầu tư cá nhân nên ưu tiên mã ngành tiêu dùng xanh dài hạn, tránh lướt sóng khi thị trường chưa ổn định. Rủi ro lớn nhất là chi phí sản xuất cao, có thể làm giá sản phẩm vượt khả năng chi trả, kìm hãm đà tăng trưởng nếu không có giải pháp giảm giá thành.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tạp chí Điện tử Doanh nhân Việt Nam