Kích cầu tiêu dùng động lực mua sắm đưa GDP vượt 8%

Sức mua khởi đầu chậm, chính sách hỗ trợ được đẩy mạnh

Năm 2025 đặt mục tiêu GDP tăng trưởng trên 8%, trong đó tiêu dùng nội địa là bệ phóng quan trọng. Tháng 1, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 573.300 tỉ đồng, tăng 9,5% so với cùng kỳ 2024, theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính). Tuy nhiên, sang tháng 2, con số này giảm 2,5% so với tháng trước, bất chấp kỳ nghỉ Tết thường đẩy sức mua lên cao. Người dân thắt chặt chi tiêu, phản ánh khó khăn kinh tế vẫn hiện hữu.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội, nhấn mạnh cần tăng thu nhập người dân để kích thích mua sắm. Chính phủ đang xem xét sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), nâng mức thu nhập chịu thuế và tăng giảm trừ gia cảnh (phần thu nhập miễn thuế để hỗ trợ gia đình), giúp người dân có thêm tiền chi tiêu. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất cũng được ưu tiên, nhằm hạ giá sản phẩm, khuyến khích tiêu dùng.

Thị trường doanh nghiệp 2 tháng đầu năm ghi nhận 67.000 đơn vị rút lui, vượt xa 49.800 doanh nghiệp mới gia nhập. Số doanh nghiệp giải thể tăng 10,3% so với cùng kỳ, mức cao nhất giai đoạn 2021-2025. Ông Hiếu đề xuất hoãn tăng thuế, bỏ quy định ký quỹ nhập khẩu giấy phế liệu (15-20% giá trị lô hàng), giảm áp lực tài chính cho doanh nghiệp. Bộ Tài chính cũng đề xuất giảm thuế VAT 2%, từ 10% xuống 8%, áp dụng từ 1/7/2025 đến 31/12/2026, sau khi đã giảm 8.300 tỉ đồng thuế VAT trong 2 tháng đầu năm.

Các ngân hàng và công ty tài chính đang triển khai sản phẩm vay tiêu dùng lãi suất thấp, tạo điều kiện cho người dân mua sắm. Ông Nguyễn Minh Tuấn, nhà sáng lập Cộng đồng Cố vấn tài chính Việt Nam, cho biết để đạt GDP 8%, tiêu dùng nội địa cần tăng 12%, đòi hỏi chính sách giảm thuế và hỗ trợ lãi suất mạnh mẽ hơn.

Phân tích số liệu: Tiêu dùng nội địa đối mặt thách thức

Mức tăng 9,5% tổng bán lẻ tháng 1 là khởi đầu tích cực, nhưng giảm 2,5% trong tháng 2 cho thấy sức mua chưa ổn định. So với mức tăng trung bình 8% giai đoạn 2015-2020, mục tiêu 12% năm 2025 là tham vọng lớn, cần động lực vượt trội từ chính sách. Sự sụt giảm sau Tết phản ánh tâm lý thận trọng của người dân, khi thu nhập chưa cải thiện đáng kể trước áp lực giá cả và chi phí sinh hoạt.

Thị trường doanh nghiệp cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, với 67.000 đơn vị rút lui trong 2 tháng, cao hơn 17.200 so với doanh nghiệp mới. Tăng trưởng giải thể 10,3% là tín hiệu báo động, cho thấy chi phí sản xuất cao và cầu thị trường yếu đang đẩy nhiều doanh nghiệp vào khó khăn. Nếu không giảm gánh nặng tài chính, giá hàng hóa khó cạnh tranh, kéo sức mua đi xuống. Đề xuất hoãn tăng thuế và bỏ quy định ký quỹ của ông Hiếu có thể tiết kiệm hàng ngàn tỉ đồng, giúp doanh nghiệp hạ giá bán 5-10%.

Chính sách giảm thuế VAT 2% đã giảm 8.300 tỉ đồng trong 2 tháng đầu năm, chiếm 0,14% tổng bán lẻ tháng 1. Dù tác động chưa lớn, mức giảm giá 1-2% đủ để kích thích người tiêu dùng chi tiêu thêm. Tuy nhiên, nợ xấu tín dụng tiêu dùng ở mức 10-15% (nhóm nợ loại 3, 4, 5) là rủi ro cần quản lý. Ông Tuấn nhấn mạnh lãi suất vay tiêu dùng phải dưới 10%/năm để không trở thành gánh nặng, kết hợp với điều chỉnh hệ số rủi ro nhằm kiểm soát nợ xấu hiệu quả.

So với giai đoạn tín dụng tiêu dùng tăng 15-20% mỗi năm trước đây, tốc độ hiện tại chậm lại do lãi suất cao và niềm tin thị trường thấp. Giảm thuế và hỗ trợ lãi suất sẽ là đòn bẩy, nhưng cần triển khai nhanh để duy trì đà tiêu dùng trong nửa cuối 2025. Nếu thành công, tiêu dùng nội địa tăng 12% không chỉ hỗ trợ GDP 8% mà còn đặt nền tảng cho tăng trưởng 2 con số từ 2026.

Dự báo thị trường: Tiêu dùng thúc đẩy đầu tư và kinh doanh

Kích cầu tiêu dùng sẽ định hình thị trường tài chính, chứng khoán, và bất động sản năm 2025. Nếu sức mua đạt 12%, cổ phiếu ngành bán lẻ (MWG, PNJ) và dịch vụ (VJC, FPT) có thể tăng 10-15%, nhờ doanh thu cải thiện. Ngân hàng (VCB, BID) hưởng lợi từ tín dụng tiêu dùng tăng, nhưng cần giữ nợ xấu dưới 10% để bảo vệ lợi nhuận. Doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng (VNM, SAB) có thể tăng sản lượng 15-20%, tạo cơ hội cho nhà đầu tư.

Bất động sản thương mại tại TP.HCM và Hà Nội dự kiến tăng giá thuê mặt bằng 5-10%, đặc biệt ở các khu trung tâm, khi nhu cầu mua sắm tăng. Tuy nhiên, nếu giảm thuế VAT và hỗ trợ lãi suất chậm triển khai, sức mua có thể chững vào quý III, kéo GDP xuống dưới 8%. Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi khuyến nghị nhà đầu tư theo dõi cổ phiếu bán lẻ và ngân hàng, mua khi giá điều chỉnh 5-7%. Doanh nghiệp nên tận dụng giảm thuế để hạ giá bán, đẩy mạnh khuyến mãi, và mở rộng kênh trực tuyến để tiếp cận người trẻ.

Rủi ro lớn nhất là nợ xấu tín dụng vượt 15%, hoặc chi phí sản xuất không giảm do chính sách chậm. Với kịch bản tích cực, giảm thuế VAT từ 1/7/2025 và lãi suất vay tiêu dùng dưới 10% sẽ thúc đẩy sức mua, giúp GDP đạt 8%. Doanh nghiệp cần chuẩn bị cho làn sóng tiêu dùng cuối năm, khi người dân có thêm thu nhập từ chính sách thuế TNCN mới. Tăng trưởng bền vững sẽ phụ thuộc vào niềm tin thị trường được củng cố.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tạp chí Điện tử Doanh nhân Việt Nam