02/11/2024 lúc 13:07

Pháp lý chưa hoàn thiện, Tài chính Xanh Việt Nam đi về đâu?

Khung pháp lý chưa hoàn chỉnh đang là rào cản lớn cho sự phát triển của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam.

Việt Nam đang mạnh mẽ hướng tới tăng trưởng xanh, coi đây là chiến lược quốc gia quan trọng. Tuy nhiên, hành trình “xanh hóa” nền kinh tế đang đối mặt với một thách thức lớn: sự chưa hoàn thiện của khung pháp lý cho tài chính xanh. Điều này khiến thị trường này chưa thể phát huy hết tiềm năng, cản trở dòng vốn đầu tư vào các dự án xanh và làm chậm quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế bền vững.

hoi-thao-ve-phat-trien-ben-vung-xanh
TS Lê Xuân Sang – Phó Viện trưởng Viện nghiên Kinh tế Việt Nam.

Khung pháp lý: Nút thắt của Tài chính Xanh

Theo các chuyên gia kinh tế, tài chính xanh là công cụ quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng xanh. Thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đã hình thành với ba cấu phần chính: tín dụng xanh, cổ phiếu xanh và trái phiếu xanh. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật cho lĩnh vực này vẫn còn thiếu sót, chưa đồng bộ, gây khó khăn cho việc triển khai và vận hành thị trường.

Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Việt Nam, nhận định chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu, khách quan. Không chỉ là cam kết chính trị, chuyển đổi xanh còn là yêu cầu của thị trường, của người tiêu dùng, của các đối tác quốc tế. Doanh nghiệp “buộc phải chuyển đổi, dù muốn hay không” khi chữ “xanh” ngày càng được coi trọng trong tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu không có khung pháp lý rõ ràng, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn xanh, triển khai các dự án xanh.

Một ví dụ điển hình là chính sách về trái phiếu xanh. Hiện nay, Việt Nam mới chỉ đang thử nghiệm chính sách này, chưa có quy định chính thức, khiến các doanh nghiệp còn e ngại trong việc phát hành trái phiếu xanh. Tương tự, thị trường tín chỉ carbon cũng chưa có quy định cụ thể, gây khó khăn cho việc phát triển thị trường này.

tài chính xanh

Tín dụng Xanh: Tiềm năng lớn nhưng chưa được khai thác

PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, cho biết quy mô tín dụng xanh tại Việt Nam còn khá khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ của nền kinh tế vào cuối năm 2023.

Con số này cho thấy dư địa phát triển của tín dụng xanh còn rất lớn. Tuy nhiên, việc thiếu vắng các quy định pháp lý cụ thể, cùng với những rào cản như vốn đầu tư lớn, thời gian hoàn vốn dài, hiệu quả tài chính chưa cao và rủi ro tiềm ẩn, đang khiến các ngân hàng thận trọng trong việc cấp tín dụng xanh.

Ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tại Việt Nam, cũng chỉ ra rằng việc thiếu cơ chế, chính sách rõ ràng đang là một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển của tín dụng xanh. Các ngân hàng cần có hướng dẫn cụ thể về quy trình thẩm định, đánh giá và giám sát hoạt động tín dụng xanh.

Giải pháp nào cho Tài chính Xanh Việt Nam?

Để tháo gỡ nút thắt pháp lý, các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần sớm hoàn thiện khung pháp lý về kinh tế xanh và tài chính xanh. Cụ thể, cần có các quy định rõ ràng về tiêu chí “xanh”, quy trình phát hành trái phiếu xanh, cơ chế vận hành thị trường tín chỉ carbon, và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác quốc tế để thu hút nguồn vốn xanh, đẩy nhanh tiến độ xác nhận chứng chỉ carbon và kết nối với thị trường carbon quốc tế. Chính phủ cũng được khuyến nghị nên tiên phong trong việc phát hành trái phiếu xanh.

Nguyễn Thanh Nga, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính (Bộ Tài chính), đề xuất một số giải pháp cụ thể như rà soát, bổ sung và hoàn thiện cơ sở pháp lý cho thị trường tài chính xanh, ban hành tiêu chí phân loại xanh, đa dạng hóa các hình thức khuyến khích tín dụng xanh (giảm lãi suất, gia hạn vay…), có chính sách ưu đãi thuế, phí cho phát hành và đầu tư trái phiếu xanh, và phát triển nhà đầu tư có tổ chức.

Việt Nam đã đặt ra mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, sớm hơn nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, việc khung pháp lý cho tài chính xanh vẫn chưa hoàn thiện đang là một “bài toán phải giải” để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu đầy tham vọng này.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, việc nâng cao năng lực cho các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan, cùng với việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư, sẽ là chìa khóa để mở ra cánh cửa cho sự phát triển mạnh mẽ của tài chính xanh tại Việt Nam.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Vietnam Business Forum