Hộ kinh doanh lo truy thu thuế khi xuất hóa đơn điện tử 2025

Hộ kinh doanh tại Việt Nam đang lo lắng về việc bị điều chỉnh doanh thu và truy thu thuế khi bắt buộc xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền từ 1/6/2025. Với việc bỏ thuế khoán từ 1/1/2026, nhiều hộ kinh doanh đối mặt với áp lực tài chính và khó khăn trong chuyển đổi công nghệ.

Áp lực từ hóa đơn điện tử

Từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh trong lĩnh vực bán lẻ hàng hóa và dịch vụ có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Quy định này, theo Nghị định số 70 năm 2025, nhằm tăng tính minh bạch trong quản lý thuế, nhưng cũng gây ra không ít lo ngại.

Chị Trần Kim Thanh, chủ cửa hàng đệm tại quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, chia sẻ rằng trước đây chị nộp thuế khoán khoảng 1,65 triệu đồng/tháng. Nay, với hóa đơn điện tử, doanh thu thực tế có thể tăng, dẫn đến số thuế phải nộp cao hơn. Điều khiến chị lo lắng hơn cả là liệu cơ quan thuế có truy thu thuế cho các tháng trước trong năm 2025, khi doanh thu khoán còn thấp.

Nhiều hộ kinh doanh khác cũng nghe tin đồn về các trường hợp bị truy thu hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỉ đồng từ những năm trước, làm gia tăng tâm lý bất an.

Lo ngại khi bỏ thuế khoán

Không chỉ ở Hà Nội, tại các địa phương như Thái Nguyên, hộ kinh doanh cũng đối mặt với áp lực tương tự. Ông Lê Văn Tình, chủ cửa hàng tạp hóa tại TP. Sông Công, cho biết gia đình ông chưa phải xuất hóa đơn điện tử, nhưng đã được thông báo chuẩn bị chuyển đổi vì thuế khoán sẽ bị bỏ từ 1/1/2026.

Doanh thu thực tế của cửa hàng ông Tình cao hơn nhiều so với mức khoán, khiến ông lo lắng về khả năng bị truy thu thuế. Với thu nhập chủ yếu từ kinh doanh nhỏ lẻ qua nhiều năm, việc truy thu một khoản lớn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài chính gia đình.

Những câu chuyện như của chị Thanh và ông Tình phản ánh thực trạng chung của hộ kinh doanh khi đứng trước thay đổi chính sách thuế và công nghệ.

Thách thức trong triển khai công nghệ

Quá trình triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền trong gần 10 ngày đầu từ 1/6/2025 đã bộc lộ nhiều khó khăn cho hộ kinh doanh. Chi phí đầu tư vào máy tính, phần mềm, và thiết bị kết nối là một rào cản lớn, đặc biệt với các hộ nhỏ.

Ngoài ra, nhiều chủ hộ lớn tuổi gặp khó khăn trong vận hành công nghệ do quen với cách ghi chép sổ tay. Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết một số hộ kinh doanh lo ngại rằng nếu doanh thu tăng đột biến do xuất hóa đơn đầy đủ, cơ quan thuế có thể truy thu các tháng trước trong năm.

Ví dụ, một hộ có doanh thu khoán 100 triệu đồng/tháng trong 5 tháng đầu năm 2025, nhưng từ 1/6/2025, doanh thu thực tế lên tới 300 triệu đồng/tháng. Câu hỏi đặt ra là liệu phần chênh lệch này có bị truy thu, gây áp lực tài chính cho hộ kinh doanh.

Quy định điều chỉnh doanh thu thuế khoán

Theo chuyên gia thuế, lo ngại về truy thu không phải là vấn đề mới. Quy định về điều chỉnh doanh thu thuế khoán đã được nêu rõ trong Nghị định 126 năm 2020 và Thông tư 40 năm 2021, chứ không chỉ bắt đầu từ 1/6/2025 như nhiều hộ kinh doanh hiểu lầm.

Doanh thu thuế khoán chỉ bị điều chỉnh khi doanh thu bán ra trong cả năm 2025 vượt hơn 1,5 lần so với doanh thu khoán đã đăng ký. Ví dụ, nếu một hộ đăng ký doanh thu khoán 1 tỉ đồng/năm, nhưng doanh thu thực tế đạt 1,5 tỉ đồng, cơ quan thuế sẽ truy thu phần chênh lệch.

Ngoài ra, nếu doanh số mua vào vượt 1,5 lần doanh thu khoán mà không bán ra hoặc tồn kho cuối năm, doanh thu thuế khoán vẫn không điều chỉnh nếu hộ chứng minh được mục đích tích trữ hàng, như chuẩn bị cho dịp Tết.

Những quy định này nhằm đảm bảo công bằng và minh bạch trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh.

Trường hợp không bị truy thu

Chuyên gia thuế nhấn mạnh rằng doanh thu khoán được tính theo năm, không chia đều cho 12 tháng để so sánh từng tháng. Điều này phù hợp với các hộ kinh doanh hoạt động theo mùa vụ, khi doanh thu có thể tăng đột biến vào một số thời điểm.

Nếu doanh thu từ hóa đơn điện tử tương đương mức khoán, hộ kinh doanh không phải lo điều chỉnh hay truy thu. Chỉ khi doanh thu vượt 50% mức khoán cả năm, cơ quan thuế mới xem xét điều chỉnh.

Hơn nữa, hộ kinh doanh có thể đề nghị điều chỉnh giảm doanh thu khoán trong các trường hợp ngừng hoặc tạm ngừng kinh doanh theo quy định, đảm bảo quyền lợi khi hoạt động kinh doanh gặp khó khăn.

Minh bạch hóa để tránh rủi ro

Lãnh đạo Cục Thuế khẳng định chính sách thuế không thay đổi hay tăng, mà chỉ tăng tính minh bạch nhờ hóa đơn điện tử. Các hộ kinh doanh cố tình “né” thuế sẽ bị truy thu, xử phạt, và thậm chí xử lý hình sự nếu vi phạm nghiêm trọng.

Để giảm lo lắng, cơ quan thuế cần tăng cường hướng dẫn và hỗ trợ hộ kinh doanh trong việc áp dụng công nghệ và hiểu rõ quy định. Bà Nguyễn Thị Cúc đề xuất tổ chức thêm các hội thảo, cung cấp tài liệu dễ hiểu để giúp hộ kinh doanh làm quen với hóa đơn điện tử.

Việc minh bạch hóa doanh thu không chỉ giúp nhà nước quản lý hiệu quả mà còn tạo môi trường kinh doanh công bằng cho các hộ kinh doanh.

Chuẩn bị cho tương lai bỏ thuế khoán

Từ 1/1/2026, khi thuế khoán chính thức bị bỏ, hộ kinh doanh sẽ chuyển sang hình thức kê khai thuế, yêu cầu ghi nhận doanh thu và chi phí chính xác. Điều này đòi hỏi các hộ phải chuẩn bị từ bây giờ, từ việc đầu tư công nghệ đến nâng cao hiểu biết về thuế.

Chính phủ và cơ quan thuế cần hỗ trợ các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là những hộ ở vùng sâu, vùng xa, để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ. Các chương trình đào tạo miễn phí, hỗ trợ chi phí thiết bị, và tư vấn pháp lý sẽ giúp giảm gánh nặng cho các hộ.

Năm 2025 là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, và sự chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp hộ kinh doanh vượt qua thách thức, thích nghi với hệ thống thuế minh bạch và hiện đại.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn