Hải quan siết chặt kiểm tra xuất xứ hàng hóa nhập khẩu 2025

Cục Hải quan Việt Nam tăng cường kiểm tra xuất xứ hàng hóa nhập khẩu và xuất khẩu, đảm bảo tuân thủ các quy định trong Hiệp định thương mại tự do. Quy trình kiểm tra hàng hóa chặt chẽ theo Thông tư 33/2023/TT-BTC nhằm nâng cao tính minh bạch và thúc đẩy thương mại công bằng trong năm 2025.

Tăng cường kiểm soát xuất xứ

Cục Hải quan, thuộc Bộ Tài chính, đã ban hành thông báo số 4976/CHQ-GSQL, yêu cầu các Chi cục Hải quan trên cả nước siết chặt việc kiểm tra xuất xứ hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu. Mục tiêu là đảm bảo hàng hóa đáp ứng đầy đủ các tiêu chí xuất xứ theo quy định, góp phần thực thi cam kết trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia, như Hiệp định ATIGA.

Việc kiểm tra xuất xứ hàng hóa không chỉ dừng ở việc xác minh chứng từ chứng nhận xuất xứ (C/O) mà còn tập trung vào các tiêu chí cụ thể, như tỷ lệ giá trị khu vực (RVC) hoặc chuyển đổi mã HS (CTH). Ví dụ, nếu một mặt hàng hóa chỉ đáp ứng tiêu chí quy trình sản xuất đặc thù (SP) nhưng không đạt RVC 40% hoặc CTH theo yêu cầu, C/O sẽ bị từ chối. Quy trình này được thực hiện nghiêm ngặt theo Thông tư 33/2023/TT-BTC ban hành ngày 31/5/2023, nhằm đảm bảo tính hợp lệ của hàng hóa nhập khẩu.

Việc tăng cường kiểm soát xuất xứ hàng hóa phản ánh nỗ lực của Việt Nam trong việc nâng cao tính minh bạch, ngăn chặn gian lận thương mại, và đảm bảo lợi ích từ các ưu đãi thuế quan trong khuôn khổ FTA. Các Chi cục Hải quan được yêu cầu thực hiện kiểm tra kỹ lưỡng để bảo vệ thị trường nội địa và uy tín thương mại quốc gia.

Quy trình từ chối chứng từ xuất xứ

Khi cơ quan hải quan phát hiện hàng hóa không đáp ứng tiêu chí xuất xứ, quy trình từ chối C/O được thực hiện theo đúng quy định. Thông tư 33/2023/TT-BTC và các văn bản nội luật hóa cam kết FTA hướng dẫn rõ các bước từ chối chứng từ xuất xứ. Cụ thể, hải quan sẽ thông báo lý do từ chối qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hoặc văn bản gửi đến người khai hải quan.

Trong một số trường hợp, lý do từ chối được ghi trực tiếp trên C/O, và chứng từ này sẽ được gửi trả lại người khai để liên hệ với cơ quan phát hành C/O, như nhà sản xuất hoặc tổ chức xuất khẩu, nhằm điều chỉnh hoặc bổ sung. Quy trình này phải hoàn thành trong thời gian quy định, đảm bảo minh bạch và công bằng trong việc xử lý hàng hóa.

Việc từ chối C/O không chỉ giúp kiểm soát chất lượng hàng hóa mà còn ngăn chặn các hành vi gian lận xuất xứ, như giả mạo nguồn gốc để hưởng ưu đãi thuế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam ngày càng tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi xuất xứ hàng hóa là yếu tố then chốt để đảm bảo cạnh tranh công bằng.

Kiểm tra mặt hàng cụ thể từ Philippines

Cục Hải quan yêu cầu các Chi cục Hải quan khu vực I và II rà soát toàn bộ tờ khai nhập khẩu các mặt hàng hóa có mã HS 851629 (thiết bị sưởi không gian) và 853710 (bảng điều khiển điện) từ Philippines, được hưởng thuế ưu đãi đặc biệt theo Hiệp định ATIGA. Mục tiêu là đảm bảo các chứng từ C/O của hàng hóa này đáp ứng đúng quy định, tránh trường hợp khai báo sai xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế.

Kết quả kiểm tra phải được báo cáo về Cục Hải quan trước ngày 1/7/2025, kèm theo các phát hiện và đề xuất xử lý nếu có vi phạm. Việc tập trung vào hàng hóa từ Philippines phản ánh sự chú trọng của Việt Nam trong việc giám sát các mặt hàng nhập khẩu từ các nước ASEAN, nơi ưu đãi thuế quan theo ATIGA mang lại lợi thế lớn nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ gian lận xuất xứ.

Quá trình rà soát này không chỉ giúp đảm bảo tính hợp pháp của hàng hóa mà còn củng cố niềm tin của các đối tác thương mại vào hệ thống hải quan Việt Nam. Đây là bước đi quan trọng để duy trì uy tín trong các hiệp định thương mại khu vực và quốc tế.

Vai trò của các hiệp định thương mại tự do

Các Hiệp định thương mại tự do, như ATIGA, CPTPP, và RCEP, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam. Tuy nhiên, để hưởng ưu đãi thuế, hàng hóa phải đáp ứng các tiêu chí xuất xứ nghiêm ngặt, được quy định rõ trong từng hiệp định. Việc kiểm tra xuất xứ hàng hóa là công cụ để đảm bảo các cam kết này được thực thi đúng, đồng thời bảo vệ lợi ích của các doanh nghiệp trong nước.

Thông tư 33/2023/TT-BTC cung cấp khung pháp lý rõ ràng để hải quan kiểm tra và xác minh xuất xứ hàng hóa, từ việc đánh giá chứng từ C/O đến kiểm tra thực tế tại nơi sản xuất nếu cần. Quy trình này không chỉ áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu mà còn cho hàng xuất khẩu, đảm bảo Việt Nam tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về thương mại.

Việc siết chặt kiểm tra xuất xứ hàng hóa cũng giúp Việt Nam đối phó với các cáo buộc về gian lận xuất xứ từ các thị trường lớn như Mỹ và EU. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các quốc gia này đang tăng cường giám sát nguồn gốc hàng hóa để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.

Thách thức và giải pháp cho doanh nghiệp

Việc tăng cường kiểm tra xuất xứ hàng hóa đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Nhiều doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp đầy đủ chứng từ hoặc đáp ứng các tiêu chí xuất xứ phức tạp, đặc biệt với các mặt hàng hóa có chuỗi cung ứng đa quốc gia. Việc C/O bị từ chối có thể dẫn đến chậm trễ thông quan hoặc mất ưu đãi thuế, ảnh hưởng đến chi phí và lợi nhuận.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, Cục Hải quan khuyến khích người khai hải quan phối hợp chặt chẽ với nhà sản xuất và tổ chức phát hành C/O để đảm bảo chứng từ hợp lệ. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần nắm rõ quy định trong Thông tư 33/2023/TT-BTC và các FTA để chuẩn bị hồ sơ chính xác, tránh rủi ro từ chối C/O.

Đồng thời, hải quan cần nâng cao năng lực kiểm tra, áp dụng công nghệ số để xử lý dữ liệu nhanh chóng và minh bạch. Việc thông báo lý do từ chối C/O qua hệ thống điện tử giúp doanh nghiệp kịp thời khắc phục, giảm thiểu gián đoạn trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa.

Tầm nhìn cho thương mại minh bạch

Việc siết chặt kiểm tra xuất xứ hàng hóa là bước đi chiến lược để Việt Nam củng cố vị thế trong thương mại toàn cầu. Bằng cách đảm bảo hàng hóa đáp ứng tiêu chí xuất xứ, Việt Nam không chỉ bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn nâng cao uy tín với các đối tác thương mại. Điều này đặc biệt quan trọng khi Việt Nam đang mở rộng xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, và Nhật Bản.

Trong năm 2025, Cục Hải quan sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành để hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả kiểm tra xuất xứ hàng hóa. Các giải pháp như số hóa quy trình, đào tạo cán bộ, và tăng cường hợp tác quốc tế sẽ giúp hải quan Việt Nam đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thương mại hiện đại.

Việc kiểm soát xuất xứ hàng hóa không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng một môi trường thương mại công bằng và minh bạch. Với sự quyết tâm này, Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn