Giá cà phê 1/12: Chuyển đổi canh tác giữ bền sinh kế

Biến đổi khí hậu đang làm giảm năng suất và gia tăng chi phí sản xuất, buộc giá cà phê Việt Nam chuyển mạnh sang mô hình canh tác đa dạng và bền vững hơn.

Giá cà phê trong nước biến động, nông hộ chịu áp lực chi phí

Thị trường cà phê trong nước ngày 1/12 ghi nhận biến động trái chiều tại các tỉnh Tây Nguyên. Mức giá trung bình ở khoảng 110.800 đồng/kg, thấp hơn so với cuối tuần trước. Đắk Lắk – địa phương có sản lượng lớn nhất cả nước – giảm 1.300 đồng/kg, xuống 111.000 đồng/kg. Lâm Đồng và Gia Lai cũng ghi nhận mức giảm dao động từ 1.000 – 1.200 đồng/kg.

Diễn biến giá này phản ánh sự nhạy cảm của thị trường trước bối cảnh thời tiết thất thường và nguồn cung không ổn định. Tại nhiều vùng trồng, nông dân đang phải đối mặt chi phí đầu vào tăng mạnh, đặc biệt là phân bón và nhân công. Trong khi đó, giá bán không duy trì đà tăng như kỳ vọng, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp đáng kể.

Giới chuyên môn cho rằng biến động giá trong nước sẽ còn phụ thuộc lớn vào diễn biến xuất khẩu cuối năm, khả năng thu mua của doanh nghiệp và tốc độ phục hồi của các thị trường tiêu thụ lớn như châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Việc nắm bắt xu hướng thị trường thế giới vì thế trở nên quan trọng hơn, nhằm hỗ trợ nông hộ tránh tình trạng bán tháo khi giá xuống thấp.

Tác động khí hậu ngày càng rõ nét tại Tây Nguyên

Đắk Lắk hiện có hơn 213.000 ha cà phê, đóng góp trên 30% sản lượng cả nước. Tuy nhiên, khu vực này đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu những năm gần đây. Tại hội thảo về mô hình chi trả dịch vụ môi trường rừng diễn ra tháng 10, các chuyên gia cảnh báo: nhiệt độ trung bình tăng nhanh, mưa phân bố thất thường và hạn hán kéo dài liên tục là những yếu tố khiến hệ sinh thái canh tác cà phê bị tổn thương.

Khảo sát thực địa cho thấy năng suất tại nhiều nơi đã giảm 15–25%. Hơn 100.000 ha cây trồng bị ảnh hưởng bởi khô hạn và thoái hóa đất. Sử dụng phân bón hóa học kéo dài khiến độ phì suy giảm, còn nguồn nước ngầm suy kiệt nghiêm trọng. Đây là những thay đổi có tính chất cấu trúc, đe dọa trực tiếp khả năng sản xuất lâu dài của ngành cà phê.

Tình trạng biến đổi khí hậu cũng tác động nặng nề đến sinh kế hàng trăm nghìn hộ trồng cà phê. Chi phí sản xuất tăng 15–20% trong khi năng suất giảm khiến thu nhập bấp bênh hơn. Nếu mô hình canh tác không được điều chỉnh kịp thời, ngành cà phê có nguy cơ đối diện vòng xoáy chi phí cao – hiệu quả thấp, gây mất lợi thế cạnh tranh.

Chuyển đổi mô hình canh tác: Từ cấp thiết đến bắt buộc

Trước những thách thức ngày càng lớn, các chuyên gia khuyến nghị ngành cà phê cần chuyển từ sản xuất thuần cà phê sang mô hình đa dạng hóa và bền vững. Mô hình xen canh cây ăn trái, cây che bóng hoặc canh tác hữu cơ đang cho thấy hiệu quả tích cực tại nhiều địa phương. Việc bổ sung cây trồng phù hợp giúp giữ ẩm, ổn định đất và giảm áp lực lên nguồn nước.

Song song với đó, hệ thống tưới tiết kiệm và công nghệ giám sát độ ẩm đất đang được khuyến khích áp dụng rộng rãi. Điều này không chỉ giảm tiêu thụ nước ngầm mà còn giúp nông dân tối ưu chi phí. Các giải pháp bảo tồn thảm thực vật và phục hồi đất cũng được đưa vào chương trình hỗ trợ kỹ thuật của nhiều tổ chức quốc tế.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, chuyển đổi mô hình còn gắn liền với yêu cầu thị trường. Các nhà rang xay và chuỗi bán lẻ toàn cầu đang ưu tiên nguồn cung đạt tiêu chuẩn xanh, truy xuất nguồn gốc và phát thải thấp. Việt Nam – quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới – buộc phải thích ứng nếu muốn giữ vững thị phần trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ.

Diễn biến giá cà phê thế giới vẫn ổn định

Theo dữ liệu mới nhất, giá cà phê thế giới trên hai sàn lớn chưa ghi nhận biến động mới. Trên thị trường London, Robusta kỳ hạn tháng 1/2026 đứng ở mức 4.565 USD/tấn; kỳ hạn tháng 3/2026 đạt 4.413 USD/tấn. Trong khi đó, giá Arabica trên sàn New York ổn định ở mức 413,00 cent/lb đối với kỳ hạn tháng 12/2025.

Giá thế giới đi ngang trong bối cảnh thị trường đang theo dõi điều kiện thời tiết tại Brazil và Colombia – hai quốc gia xuất khẩu lớn nhất – sau thông tin mưa ít hơn trung bình. Nếu sản lượng niên vụ mới giảm, giá cà phê toàn cầu có thể bật tăng trở lại trong những tháng đầu năm sau.

Với xu hướng tiêu thụ cà phê chế biến tăng nhanh tại châu Âu và châu Á, nhu cầu trung hạn được dự báo vẫn duy trì tích cực. Tuy nhiên, khả năng nguồn cung thiếu ổn định khiến thị trường dễ xuất hiện những nhịp tăng nóng, tác động gián tiếp đến giá thu mua nội địa tại Việt Nam.

Thùy Linh

Nguồn tham khảo: Tạp chí Công Thương

Các tin liên quan đến Mua sắm