Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam trị giá 67 tỷ USD chính thức trình Quốc hội

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng vốn đầu tư 67 tỷ USD đã chính thức được Bộ Giao thông Vận tải trình Quốc hội vào sáng 13/11.

Đây là một trong những dự án giao thông trọng điểm với quy mô và nguồn vốn lớn, kỳ vọng sẽ góp phần tái cơ cấu ngành vận tải, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và củng cố an ninh quốc phòng cho Việt Nam.

Mục tiêu và lợi ích dự án

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng, mục tiêu của dự án là xây dựng một tuyến đường sắt tốc độ cao nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải tăng nhanh giữa hai miền Bắc – Nam. Tuyến đường này sẽ tạo điều kiện phân bổ lại thị phần vận tải, tăng cường kết nối khu vực, và giảm tải cho các tuyến đường bộ. Về mặt kinh tế – xã hội, dự án được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy cho phát triển kinh tế ở các khu vực mà tuyến đường đi qua, cải thiện điều kiện giao thông và an toàn vận tải, đồng thời tạo ra các cơ hội việc làm trong giai đoạn xây dựng và vận hành.

Về phương diện quốc phòng, an ninh, tuyến đường sắt cao tốc này cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sự ổn định và bảo đảm khả năng ứng phó trong các tình huống khẩn cấp. Hạ tầng giao thông kết nối xuyên suốt từ Bắc vào Nam sẽ giúp tăng cường khả năng triển khai lực lượng nhanh chóng khi cần thiết.

Quy mô và lộ trình của dự án

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam dự kiến dài khoảng 1.541 km, bắt đầu từ ga Ngọc Hồi ở Hà Nội và kết thúc tại ga Thủ Thiêm ở TP.HCM, đi qua địa phận 20 tỉnh và thành phố lớn trên cả nước. Tuyến đường được thiết kế đạt tốc độ tối đa 350 km/h, giúp giảm đáng kể thời gian di chuyển giữa hai đầu đất nước, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông và vận chuyển hàng hóa nhanh chóng.

Với mục tiêu giảm thiểu tác động đến môi trường và các khu vực đông dân cư, hướng tuyến của dự án đã được Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu và lựa chọn kỹ càng. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, tuyến đường sẽ tránh đi qua các khu vực nhạy cảm về môi trường, các khu di tích văn hóa và lịch sử, đất quốc phòng, đồng thời đảm bảo phù hợp với quy hoạch ngành quốc gia, vùng và địa phương.

Tổng mức đầu tư và kế hoạch huy động vốn

Tổng vốn đầu tư sơ bộ cho dự án được ước tính lên tới 1.713.548 tỷ đồng, tương đương khoảng 67,34 tỷ USD. Trong đó, nhu cầu sử dụng đất của dự án ước tính khoảng 10.827 ha, số dân cần tái định cư lên đến 120.836 người. Dự kiến, nguồn vốn ngân sách nhà nước sẽ được bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn để đầu tư dự án từ năm 2025 đến năm 2037, với mức bố trí trung bình khoảng 5,6 tỷ USD mỗi năm.

Nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách, Chính phủ cũng đã đề xuất huy động thêm nhiều nguồn vốn hợp pháp khác từ các đối tác trong và ngoài nước. Việc huy động nguồn vốn sẽ phải tuân thủ các quy định và chính sách về an toàn tài chính quốc gia, đảm bảo không gây áp lực lớn đến nợ công.

Đánh giá tác động tài chính và an toàn nợ công

Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, tác động của dự án lên các chỉ tiêu tài chính quốc gia đã được tính toán kỹ lưỡng. Cụ thể, đến năm 2030, các chỉ tiêu về nợ công, nợ Chính phủ và nợ nước ngoài đều sẽ được duy trì ở mức thấp hơn so với giới hạn cho phép. Tuy nhiên, một số chỉ tiêu khác như nghĩa vụ trả nợ nước ngoài và bội chi ngân sách dự kiến sẽ tăng lên. Sau năm 2030, chỉ tiêu nợ công vẫn nằm trong giới hạn cho phép, và các chỉ tiêu khác sẽ không bị ảnh hưởng quá lớn.

Chính phủ đề xuất hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và thiết kế vào năm 2025 – 2026, và khởi công dự án vào năm 2027. Nếu mọi việc tiến hành đúng kế hoạch, dự án dự kiến sẽ được hoàn thành cơ bản vào năm 2035. Đây là một lộ trình tương đối dài, nhưng được thiết kế để đảm bảo tính khả thi trong việc huy động vốn, triển khai xây dựng và điều chỉnh các vấn đề phát sinh.

Ý kiến của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội

Tại cuộc họp sáng nay, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, ông Vũ Hồng Thanh, đã trình bày báo cáo thẩm tra, trong đó Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với sự cần thiết đầu tư vào dự án này. Ông Thanh cũng nhấn mạnh, để đảm bảo hiệu quả kinh tế – xã hội và tài chính của dự án, cần làm rõ hơn các cơ sở tính toán về nhu cầu vận tải trong tương lai. Thực tế cho thấy nhiều dự án giao thông BOT trong thời gian qua gặp khó khăn do dự báo thiếu chính xác, khiến phương án tài chính của dự án không đạt hiệu quả.

Ủy ban Kinh tế cũng khuyến nghị Chính phủ cần cân nhắc kỹ lưỡng về hạn mức sử dụng vốn đầu tư công trung hạn và khả năng đáp ứng của nguồn lực ngân sách nhà nước. Đặc biệt, việc đảm bảo an toàn nợ công là điều kiện tiên quyết khi thực hiện dự án có quy mô vốn lớn như đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Đồng thời, Ủy ban Kinh tế cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có các cơ chế, chính sách đặc thù để hỗ trợ triển khai dự án thuận lợi.

Kỳ vọng và thách thức của dự án

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là công trình giao thông mang tầm quốc gia, với kỳ vọng sẽ góp phần thay đổi diện mạo giao thông và phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Tuy nhiên, với quy mô và nguồn vốn đầu tư lớn, dự án này cũng đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo tiến độ, hiệu quả tài chính và tác động đến nợ công.

Với sự tham gia và giám sát chặt chẽ của Quốc hội, cùng với nỗ lực từ Chính phủ và các cơ quan liên quan, dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam hy vọng sẽ là một dấu ấn quan trọng trong hành trình phát triển hạ tầng giao thông của Việt Nam, đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai.

Thu Ngân

Nguồn tham khảo: Nhịp sống kinh doanh