Động thái từ Trung Quốc gây khó cho sầu riêng Việt Nam

Trung Quốc thắt chặt kiểm soát chất lượng khiến xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đình trệ, buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược để đáp ứng yêu cầu mới.

Trung Quốc siết chặt kiểm định, sầu riêng Việt Nam gặp trở ngại

Xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sang Trung Quốc đang đối diện với những rào cản mới khi nước này áp dụng quy trình kiểm định nghiêm ngặt đối với dư lượng hóa chất. 

Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã yêu cầu các trạm kiểm soát trên toàn quốc từ chối nhập khẩu sầu riêng nếu không xuất trình được kết quả xét nghiệm chất cơ bản vàng 2 (basic yellow 2).

Mới đây, một lô sầu riêng từ Thái Lan bị từ chối nhập cảnh tại sân bay quốc tế Ngô Vu Nam Ninh (Quảng Tây) do không đáp ứng tiêu chuẩn. Động thái này không chỉ ảnh hưởng đến ngành xuất khẩu của Thái Lan mà còn tác động trực tiếp đến sầu riêng Việt Nam, mặt hàng đang chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc.

Theo bà Ngô Tường Vy, Tổng giám đốc Công ty Chánh Thu, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã phải tạm dừng xuất khẩu sầu riêng để nghiên cứu và chuẩn bị hồ sơ phù hợp với các quy định mới.

Việc này không chỉ làm gián đoạn chuỗi cung ứng mà còn gây áp lực tài chính lên doanh nghiệp khi hàng loạt lô hàng bị trả lại hoặc chậm thông quan. Một số doanh nghiệp như Công ty TNHH Anh Thư Đắk Lắk đã buộc phải quay đầu 10 container sầu riêng, tổng trọng lượng 170 tấn, do không thể hoàn thành thủ tục kiểm định.

Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đối diện nguy cơ mất thị phần

Trong bối cảnh Trung Quốc áp dụng các tiêu chuẩn kiểm định nghiêm ngặt hơn, ngành sầu riêng Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ mất thị phần nếu không nhanh chóng thích ứng. 

Sầu riêng là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực, với kim ngạch đạt kỷ lục 3,3 tỷ USD trong năm 2024, chiếm gần một nửa tổng giá trị xuất khẩu rau quả cả nước. Trung Quốc là thị trường quan trọng nhất, chiếm hơn 90% lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam.

Việc Trung Quốc kiểm tra 100% các lô hàng nhập khẩu có thể kéo dài quy trình thông quan lên tới một tuần, làm tăng chi phí lưu kho và vận chuyển. 

Nếu không có giải pháp kịp thời, sầu riêng Việt Nam có nguy cơ mất lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ như Thái Lan hay Malaysia, những quốc gia đã nhanh chóng thích ứng với các quy định mới.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), việc kiểm soát dư lượng hóa chất là cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm, nhưng cơ quan chức năng Việt Nam cần có biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Ông cảnh báo rằng nếu không nhanh chóng hành động, uy tín của sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Cần giải pháp cấp bách để đảm bảo xuất khẩu sầu riêng ổn định

Trước tình hình xuất khẩu sầu riêng gặp khó khăn, các cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong ngành đang tích cực tìm kiếm giải pháp để duy trì thị trường. 

Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ NN&PTNT) đã đưa ra nhiều biện pháp nhằm tăng cường giám sát vùng trồng, cơ sở đóng gói và kiểm tra nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cũng như kim loại nặng. Những đơn vị vi phạm có thể bị thu hồi mã số vùng trồng điều kiện bắt buộc để xuất khẩu sang Trung Quốc.

Ngoài ra, Trung Quốc còn yêu cầu kiểm tra sâu bên trong quả sầu riêng, với lo ngại rằng chất cơ bản vàng 2 có thể thẩm thấu vào thịt quả. Hải quan Trung Quốc cũng cảnh báo không được tái chế sầu riêng bị trả về để chế biến đông lạnh, do nguy cơ vẫn còn dư lượng hóa chất. 

Điều này đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, buộc họ phải nâng cao quy trình kiểm soát chất lượng ngay từ khâu sản xuất.

Trong khi đó, Thái Lan đã nhanh chóng triển khai các biện pháp kiểm soát chất lượng và hoàn thành quy trình xét nghiệm chất vàng O trong phòng thí nghiệm. Nhờ đó, các lô sầu riêng từ Thái Lan có thể sớm quay trở lại thị trường Trung Quốc, tận dụng nhu cầu tăng cao dịp Tết Nguyên đán.

Việt Nam cũng cần có cách tiếp cận tương tự để duy trì thị phần xuất khẩu sầu riêng. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, để bảo vệ uy tín ngành hàng, các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định kiểm nghiệm và xử lý các lô hàng không đạt chuẩn. 

Ông nhấn mạnh rằng những container sầu riêng phát hiện có dư lượng chất vàng O không nên được tiêu thụ trong nước, mà cần tiêu hủy để đảm bảo lòng tin của người tiêu dùng và duy trì sự phát triển bền vững cho ngành sầu riêng Việt Nam.

Việc Trung Quốc siết chặt kiểm định chất lượng đang đặt ra thách thức lớn cho ngành sầu riêng Việt Nam. Tuy nhiên, nếu có giải pháp kịp thời và chiến lược kiểm soát chất lượng chặt chẽ hơn, các doanh nghiệp vẫn có thể duy trì lợi thế cạnh tranh và đảm bảo tăng trưởng bền vững trong thời gian tới.

Chí Toàn