Doanh nghiệp Việt Nam tái cơ cấu, thích ứng thuế quan Mỹ

Phân tích chiến lược thích ứng: đa dạng hóa thị trường, tối ưu chuỗi cung ứng

Quyết định giảm thuế xuống 10% và hoãn 90 ngày của Mỹ là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam điều chỉnh chiến lược, nhưng cũng đặt ra bài toán dài hạn. Ngành gỗ đang chuyển hướng nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ, như gỗ xẻ và veneer, nhằm giảm thâm hụt thương mại – vốn đạt 100 tỷ USD nghiêng về Việt Nam năm 2024. Động thái này không chỉ giúp cân bằng cán cân mà còn tạo thiện chí trong đàm phán thương mại song phương, như cam kết tại cuộc gặp ngày 9/4 giữa Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc và đại diện Mỹ.

Dệt may, với 40% xuất khẩu sang Mỹ, đối mặt áp lực lớn hơn khi thuế 10% vẫn có thể làm giá hàng hóa tăng 5-7%, giảm sức cạnh tranh so với Bangladesh hay Ấn Độ. Đề xuất của Vitas về đa dạng hóa thị trường rất thiết thực, khi Việt Nam có 16 FTA, bao gồm EVFTA (với EU) và CPTPP (11 nước Thái Bình Dương).

Ví dụ, xuất khẩu dệt may sang EU đạt 4 tỷ USD năm 2024, tăng 10% so với 2023, nhờ thuế suất 0% từ EVFTA. Tuy nhiên, việc mở rộng thị trường mới như Canada đòi hỏi đầu tư vào thiết kế và thương hiệu, vốn là điểm yếu của doanh nghiệp Việt so với mô hình gia công (OEM) truyền thống.

Ngành da giày cũng tương tự, khi Mỹ chiếm 35% kim ngạch. Việc nhập nguyên liệu từ Mỹ, như da thuộc, có thể giảm chi phí thuế nhập khẩu (hiện 5-10% tại Mỹ), nhưng yêu cầu minh bạch nguồn gốc và công nghệ sản xuất xanh là thách thức lớn. So với năm 2018, khi thuế thương mại Mỹ-Trung đẩy dòng vốn sang Việt Nam, bối cảnh hiện tại phức tạp hơn do cạnh tranh toàn cầu gia tăng.

Lịch sử cho thấy, các đợt thuế quan (như 25% với Trung Quốc năm 2019) khiến xuất khẩu dệt may Việt Nam sang Mỹ tăng 12% trong 6 tháng, nhưng lần này, mức thuế 10% vẫn có thể làm kim ngạch giảm 5-8% nếu không có giải pháp kịp thời.

Chính sách hỗ trợ của Chính phủ, như giảm thuế giá trị gia tăng (từ 10% xuống 8%) và giãn nợ, giúp doanh nghiệp tiết kiệm 2-3% chi phí vận hành. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc vào tốc độ cải cách thủ tục hành chính, vốn từng bị doanh nghiệp phản ánh chậm trễ trong giai đoạn 2020-2022. Việc doanh nghiệp chủ động đàm phán chia sẻ rủi ro trong chuỗi cung ứng, như Vitas đề xuất, là bước đi thông minh, nhưng cần thời gian để xây dựng niềm tin với đối tác quốc tế.