Doanh nghiệp Việt đổi mới sáng tạo, chuyển đổi kép để lớn nhanh

Doanh nghiệp Việt đang chuyển dịch từ mô hình tăng trưởng dựa trên lao động giá rẻ sang đổi mới sáng tạo và chuyển đổi kép số hóa – xanh hóa, nhằm vượt ngưỡng phát triển và tăng trưởng đột phá trong kỷ nguyên mới.

Từ mô hình cũ đến động lực tăng trưởng mới

Sau hai thập niên tăng trưởng nhờ xuất khẩu, FDI và nhân công giá rẻ, doanh nghiệp Việt đang đối diện giới hạn của mô hình cũ. Thế giới thay đổi với tiêu chuẩn xanh, công nghệ cao, chuỗi cung ứng thông minh và cạnh tranh khốc liệt.

Đổi mới sáng tạo trở thành động lực chính cho giai đoạn phát triển mới của doanh nghiệp Việt, không chỉ giúp vượt thách thức mà còn mở cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ. Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo toàn cầu 2025 của WIPO, Việt Nam xếp hạng 44/132 quốc gia, dẫn đầu nhóm thu nhập trung bình thấp nhờ nỗ lực chuyển sang mô hình dựa trên tri thức và công nghệ.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh Việt Nam bước vào “cuộc đổi mới lần hai” với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm trung tâm để thoát bẫy thu nhập trung bình. Nhiều doanh nghiệp Việt lớn đã tiên phong. Vinamilk tích hợp ESG vào số hóa sản xuất, sử dụng năng lượng tái tạo và quản trị dữ liệu. TH Group áp dụng công nghệ nông nghiệp số để truy xuất nguồn gốc, kiểm soát carbon và tiết kiệm nước.

Các điển hình tiên phong trong doanh nghiệp Việt

Viettel phát triển mô hình chuyển đổi số xanh, nâng hiệu quả hoạt động và giảm phát thải. Masan Group công bố chiến lược phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo trong báo cáo thường niên. Điểm chung của các doanh nghiệp Việt này là đặt đổi mới sáng tạo vào trung tâm chiến lược dài hạn, nhằm thích ứng tiêu chuẩn toàn cầu và khẳng định vị thế mới.

Phát triển bền vững là đích đến của hành trình sáng tạo đối với doanh nghiệp Việt. Mô hình tăng trưởng mới gắn với số hóa để tối ưu và xanh hóa để tồn tại lâu dài. Báo cáo Chỉ số chuyển đổi số quốc gia 2024 cho thấy Việt Nam tăng tốc hướng tới chuyển đổi số toàn diện nhờ hạ tầng công nghệ, dữ liệu và chính sách thúc đẩy năng lực số trong cộng đồng doanh nghiệp.

Hướng xanh hóa trở thành xu thế quản trị mới cho doanh nghiệp Việt. Báo cáo của UNDP và Bộ Công Thương chỉ ra doanh nghiệp đang ở bước ngoặt chiến lược khi ESG trở thành điều kiện tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Chuyển đổi kép diễn ra mạnh mẽ nhưng không đồng đều. Doanh nghiệp lớn và FDI đi nhanh, trong khi SMEs còn gặp khó khăn về vốn, công nghệ, nhân lực và hỗ trợ chính sách.

Thách thức và giải pháp cho SMEs

Nghiên cứu của Fiin Group cho thấy chuyển đổi kép ở SMEs vẫn ở mức khởi đầu. Phần lớn doanh nghiệp Việt nhỏ chỉ số hóa từng khâu riêng lẻ, hoạt động xanh hóa chủ yếu tuân thủ tối thiểu, chưa thành chiến lược cốt lõi. Đại diện Cục Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể nhấn mạnh SMEs cần tiếp cận tín dụng xanh và chuyển giao công nghệ để phát triển theo hướng số hóa – xanh hóa.

Hệ sinh thái hỗ trợ đổi mới sáng tạo gồm chính sách tín dụng, đào tạo nhân lực, kết nối công nghệ là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp Việt thích ứng và phát triển bền vững. Chính sách cần đủ mạnh để thúc đẩy đầu tư công nghệ, khuyến khích mô hình kinh doanh xanh, kinh tế tuần hoàn và tiêu dùng bền vững.

Bằng chứng thực tiễn và triển vọng tương lai

Nghiên cứu của Trường Đại học Tài chính Marketing với 18.057 quan sát từ 4.514 SMEs miền Nam cho thấy doanh nghiệp áp dụng phần mềm quản lý có năng suất lao động cao hơn 7,2% so với chưa áp dụng. Nghiên cứu của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông khẳng định nhân lực có kỹ năng công nghệ số cao giúp doanh nghiệp Việt đạt năng suất lao động vượt trội.

Nghiên cứu của Trường Kinh tế, Đại học Bách khoa Hà Nội chỉ ra đầu tư công nghệ xanh giúp doanh nghiệp Việt tăng năng suất và giảm chi phí vận hành đồng thời. Ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, nhấn mạnh khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo quyết định mục tiêu tăng trưởng hai con số, hướng tới nước công nghiệp hiện đại năm 2030 và phát triển thu nhập cao năm 2045.

Trong kỷ nguyên tiêu chuẩn xanh và kinh tế số, doanh nghiệp Việt cần quyết tâm đầu tư con người, công nghệ và giá trị dài hạn để định hình tương lai kinh tế quốc gia. Theo nhận định từ 60s Hôm Nay, doanh nghiệp Việt đang có cơ hội vàng để bứt phá nhờ chuyển đổi kép. Nhà đầu tư và chính phủ cần hỗ trợ SMEs tiếp cận công nghệ và vốn xanh để đảm bảo tăng trưởng đồng đều.

Doanh nghiệp Việt đổi mới sáng tạo và thực hiện chuyển đổi kép để lớn nhanh hơn trong kỷ nguyên mới. Với hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ và quyết tâm từ cộng đồng doanh nghiệp, Việt Nam sẽ sớm thoát bẫy thu nhập trung bình và vươn tầm quốc tế.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn