Đa cấp biến tướng “núp bóng” mỹ phẩm, thực phẩm chức năng
Hình thức kinh doanh đa cấp biến tướng đang núp bóng dưới dạng bán hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, gây thiệt hại lớn cho người tham gia.
Câu chuyện “CEO dùng dây chun bắn tay nhân viên” vì không đạt KPI tại công ty mỹ phẩm Huyền Phi Cosmetics gần đây đã gây xôn xao dư luận. Sự việc này một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về hoạt động kinh doanh đa cấp biến tướng, trá hình, đang diễn biến phức tạp và gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực.
Chiêu trò tinh vi của đa cấp biến tướng
Huyền Phi Cosmetics, đứng sau Công ty TNHH Mỹ phẩm Huyền Phi, hoạt động theo mô hình hệ thống phân phối trên toàn quốc. Để tham gia, người chơi phải bỏ ra số tiền từ 5 triệu đến 300 triệu đồng. Công ty này sử dụng nhiều chiêu thức hấp dẫn như đào tạo online/offline, hội nghị sang trọng, thưởng doanh số, du lịch để lôi kéo người tham gia. Tuy nhiên, Huyền Phi Cosmetics cũng từng bị xử phạt vì vi phạm các quy định về chất lượng sản phẩm và quảng cáo.
Theo ông Võ Đan Mạch, Tổng Thư ký Hiệp hội Đa cấp Việt Nam, đây là hình thức kinh doanh đa cấp biến tướng trá hình, rất phổ biến trên thị trường. Các cá nhân, tổ chức lập ra công ty sản xuất mỹ phẩm, thực phẩm chức năng với nguồn gốc không rõ ràng, nhưng lại quảng cáo như “thần dược”. Họ xây dựng hệ thống đại lý, nhà phân phối với cam kết “việc nhẹ lương cao” để lôi kéo người tham gia bỏ tiền mua sản phẩm rồi bán lại cho người quen. Nhiều người đã sập bẫy và mất trắng.
Một trường hợp điển hình là chị T.H. (Vĩnh Phúc) đã mất hơn 20 triệu đồng khi tham gia làm đại lý bán thực phẩm chức năng. Sau khi bán hết sản phẩm cho người thân, chị T.H. không thể tìm kiếm thêm khách hàng và đành chấp nhận mất tiền. Bên cạnh bán hàng, hình thức huy động vốn cũng được các đối tượng lừa đảo sử dụng. Điển hình là vụ việc Phạm Mỹ Hạnh, Chủ tịch Tập đoàn Mỹ Hạnh, chiếm đoạt hơn 600 tỷ đồng của các nhà đầu tư thông qua dự án trồng sâm Ngọc Linh.

Thực trạng và giải pháp
Số doanh nghiệp bán hàng đa cấp đăng ký hoạt động đã giảm mạnh từ 67 (năm 2016) xuống còn 20 (cuối năm 2023). Tuy nhiên, hoạt động đa cấp biến tướng vẫn gia tăng, với chiêu trò ngày càng tinh vi. Luật sư Nghiêm Quang Vinh, Giám đốc Công ty Luật Nghiêm Quang, cho biết pháp luật không cấm kinh doanh đa cấp nhưng nghiêm cấm việc lợi dụng đa cấp để lừa đảo. Theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, hành vi đặt cọc, nộp tiền hoặc mua hàng hóa để tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp là vi phạm pháp luật.
Thực tế, việc xử lý các đối tượng lừa đảo gặp nhiều khó khăn do thiếu người tố cáo. Nhiều nạn nhân, dù mất trắng, cũng không dám lên tiếng vì sợ bị trả thù hoặc xấu hổ. Để ngăn chặn tình trạng này, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là sinh viên và các bà nội trợ, về bản chất của đa cấp chân chính và đa cấp biến tướng. Hiệp hội Đa cấp Việt Nam cũng khuyến cáo người dân nên tìm hiểu kỹ thông tin về công ty và sản phẩm trước khi tham gia bất kỳ mạng lưới bán hàng nào.
Đối với các doanh nghiệp thành viên, Hiệp hội sẽ có trách nhiệm xử lý khiếu nại, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Bộ Công Thương cũng cam kết tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, góp phần làm trong sạch thị trường và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Sự bùng nổ của thương mại điện tử và mạng xã hội đã tạo điều kiện cho các hình thức kinh doanh đa cấp biến tướng phát triển mạnh mẽ. Chiêu trò lôi kéo ngày càng tinh vi, đánh vào tâm lý muốn làm giàu nhanh, “việc nhẹ lương cao”, khiến nhiều người sập bẫy.
Điều đáng nói là đa cấp biến tướng thường nhắm vào những đối tượng dễ bị tổn thương như sinh viên, bà nội trợ, người cao tuổi, những người thiếu kiến thức về tài chính và kinh doanh. Họ lợi dụng lòng tin, sự cả nể của người quen để lôi kéo tham gia, khiến nạn nhân khó có thể nhận ra mình đang bị lừa.
Để ngăn chặn hoạt động đa cấp biến tướng, cần có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng. Việc xử lý nghiêm các đối tượng lừa đảo, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh đa cấp là cần thiết. Bên cạnh đó, cần nâng cao nhận thức của người dân về bản chất của đa cấp chân chính và đa cấp biến tướng.
Cần trang bị cho người dân kiến thức về tài chính, kinh doanh, giúp họ nhận biết và tránh xa các chiêu trò lừa đảo. Vai trò của truyền thông cũng rất quan trọng trong việc phổ biến thông tin, cảnh báo người dân về nguy cơ từ đa cấp biến tướng. Cuối cùng, người tiêu dùng cần tỉnh táo, cảnh giác, không nên tin vào những lời hứa hẹn “làm giàu nhanh chóng” mà không tìm hiểu kỹ thông tin.
Kim Khanh
Nguồn tham khảo: Người lao động