Chiến lược đầu tư và phân bổ danh mục 11 tỷ đô của khối chứng khoán tự doanh

Tự doanh chứng khoán đạt 11 tỷ USD cuối 2024 với FVTPL chiếm ưu thế, MBS và ACB ưa chuộng HTM, Vietcap và TBCS tập trung AFS.

Tổng quan khối chứng khoán tự doanh

Mảng tự doanh là một trong những hoạt động quan trọng của các công ty chứng khoán (CTCK), bao gồm ba loại tài sản chính: tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL), tài sản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM), và tài sản tài chính sẵn sàng để bán (AFS).

Trong đó, FVTPL và HTM ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh, trong khi AFS được hạch toán vào vốn chủ sở hữu, không tác động đến lợi nhuận hàng quý nhưng lại giúp các CTCK linh hoạt điều tiết lợi nhuận khi cần thiết.

Thống kê báo cáo tài chính của gần 80 CTCK cho thấy tổng giá trị tự doanh tại cuối năm 2024 đạt 280.500 tỷ đồng (tương đương 11,2 tỷ USD, với tỷ giá 25.000 VND/USD), tăng hơn 38.100 tỷ đồng (16%) so với ba tháng trước đó. Top 10 công ty dẫn đầu mảng tự doanh chiếm tới 65% giá trị toàn ngành, tương đương gần 182.000 tỷ đồng.

Chứng khoán SSI (Mã: SSI) tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu với giá trị danh mục tự doanh hơn 45.300 tỷ đồng, tăng 10% so với cuối quý III/2024. Trong đó, 91% danh mục được phân bổ vào FVTPL, cao hơn mức 87% của ba tháng trước. Danh mục FVTPL của SSI gồm 1.413 tỷ đồng cổ phiếu và chứng chỉ quỹ (các mã nổi bật như FPT, HPG, MWG, VPB), 14.949 tỷ đồng trái phiếu, và 24.732 tỷ đồng chứng chỉ tiền gửi.

Chứng khoán VNDirect (Mã: VND) đứng thứ hai với giá trị tự doanh đạt 30.080 tỷ đồng, tăng 3% so với quý trước. VNDirect phân bổ 82% vào FVTPL, trong đó có hơn 14.600 tỷ đồng trái phiếu, 6.600 tỷ đồng chứng chỉ tiền gửi, và 3.300 tỷ đồng cổ phiếu (bao gồm VPB, HSG, STB, FPT). 18% còn lại được ghi nhận tại HTM, chủ yếu là tiền gửi có kỳ hạn trên 12 tháng, với giá trị 5.561 tỷ đồng.

Một gương mặt mới trong Top 10 là Chứng khoán Kafi, với giá trị tự doanh tăng gần 2.000 tỷ đồng, đạt 9.540 tỷ đồng vào cuối năm. Danh mục của Kafi phân bổ 93% vào FVTPL và 7% vào AFS. Trong đó, FVTPL gồm 599 tỷ đồng cổ phiếu, 1.235 tỷ đồng trái phiếu, và 7.045 tỷ đồng giấy tờ có giá và tiền gửi.

Chứng khoán Vietcap (Mã: VCI) trở lại Top 10 nhờ giá trị tự doanh tăng 35%, đạt gần 9.900 tỷ đồng. Danh mục FVTPL của Vietcap đạt 846 tỷ đồng, tăng 78% so với quý trước, trong khi AFS chiếm 85% tổng giá trị tự doanh, đạt 8.409 tỷ đồng. Các tài sản đáng chú ý trong danh mục AFS của Vietcap bao gồm cổ phiếu KDH, PNJ, IDP, MSN, cùng với trái phiếu và các chứng khoán chưa niêm yết khác.

Xu hướng phân bổ danh mục

Phần lớn các CTCK trong Top 10 đều tập trung vào tài sản ít biến động như trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi, và công cụ thị trường tiền tệ, trong khi cổ phiếu chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ. Trong cơ cấu ba loại tài sản FVTPL, HTM và AFS, tỷ trọng toàn ngành ghi nhận lần lượt là 63%, 20%, và 17%.

FVTPL vẫn là phân khúc chiếm ưu thế. Đơn cử như tại Chứng khoán SSI, VNDirect, và Kafi, danh mục FVTPL chiếm trên 80% tổng giá trị tự doanh. Các tài sản phổ biến trong FVTPL gồm trái phiếu, cổ phiếu và chứng chỉ tiền gửi.

Tuy nhiên, một số công ty như Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) và Vietcap lại tập trung mạnh vào AFS. Đối với TCBS, AFS chiếm tới 87% tổng giá trị tự doanh, tương đương 17.671 tỷ đồng, trong đó phần lớn là trái phiếu (16.549 tỷ đồng) và cổ phiếu (1.114 tỷ đồng).

Mảng HTM chủ yếu được các CTCK như ACBS và MBS ưu tiên. Tại ACBS, HTM chiếm 79% danh mục, chủ yếu là các khoản tiền gửi kỳ hạn, trong khi MBS ghi nhận 52% tổng giá trị tự doanh ở HTM.

Dù tăng trưởng mạnh, không phải tất cả danh mục tự doanh đều mang lại hiệu quả tối ưu. Chẳng hạn, tại Chứng khoán VIX, danh mục FVTPL cuối kỳ có giá gốc 12.073 tỷ đồng nhưng đang tạm lỗ 3,5%, tương đương khoảng 444 tỷ đồng. Danh mục FVTPL của VIX gồm 62% cổ phiếu, 10% trái phiếu, 25% ủy thác đầu tư, và phần còn lại là chứng chỉ tiền gửi.

Trong khi đó, Chứng khoán TP HCM (HSC – Mã: HCM) ghi nhận giá trị FVTPL đạt 7.650 tỷ đồng, giảm 7% so với quý trước. HSC tăng đầu tư vào các mã cổ phiếu như FPT, STB và ACB, nhưng giảm tỷ trọng ở các mã TCB, MBB và HPG.

Tăng trưởng 16% trong một quý cho thấy mảng tự doanh vẫn là “cỗ máy in tiền” của ngành chứng khoán. Tuy nhiên, việc phân bổ danh mục đầu tư hiệu quả vẫn là bài toán lớn cho các CTCK, đặc biệt trong bối cảnh thị trường biến động.

Những công ty dẫn đầu như SSI, VNDirect hay TCBS đang cho thấy sự linh hoạt trong chiến lược phân bổ tài sản, từ tập trung vào FVTPL đến tận dụng tối đa lợi thế của AFS và HTM.

Sự phân hóa rõ rệt này có thể tiếp tục duy trì và tạo ra lợi thế cạnh tranh trong dài hạn. Với mức tổng giá trị tự doanh đạt gần 280.500 tỷ đồng, ngành chứng khoán Việt Nam đang chứng kiến một giai đoạn bùng nổ mới, hứa hẹn mang lại nhiều cơ hội cho cả các công ty và nhà đầu tư.

Minh Thư

Nguồn tham khảo: Tạp chí Doanh nhân Việt Nam