Lệnh cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội tại Australia đang tạo thành phép thử lớn, buộc các nền tảng công nghệ và nhiều quốc gia quan sát và cân nhắc bước đi tiếp theo.

Quyết định mang tính bước ngoặt của Australia

Australia trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức cấm người dưới 16 tuổi sử dụng các nền tảng mạng xã hội lớn như TikTok, Instagram, YouTube hay Facebook. Chính phủ khẳng định đây là biện pháp nhằm bảo vệ trẻ em trước các rủi ro trực tuyến, từ nội dung độc hại đến tình trạng nghiện nền tảng số ngày càng phổ biến trong độ tuổi vị thành niên.

Thủ tướng Anthony Albanese gọi đây là một thay đổi xã hội lớn, thể hiện quyết tâm cải thiện môi trường số dành cho trẻ nhỏ. Ngay sau khi luật có hiệu lực, TikTok đã vô hiệu hóa khoảng 200.000 tài khoản và chính phủ dự đoán tổng cộng gần một triệu trẻ em Australia sẽ bị hạn chế truy cập mạng xã hội.

Lệnh cấm đang được cả thế giới theo dõi sát sao. Trước đó, nghiên cứu độc lập do chính phủ Australia tài trợ cho thấy việc xác minh độ tuổi bằng AI hoặc giấy tờ tùy thân có thể triển khai mà không gây tác động quá lớn đến quyền riêng tư – một điểm then chốt để luật có thể vận hành trong thực tế.

Xác minh độ tuổi: Từ tranh cãi đến chuẩn mực mới

Theo luật mới, các nền tảng phải chủ động xác minh độ tuổi bằng công nghệ suy đoán khuôn mặt hoặc kiểm tra tài liệu định danh. Đây là yêu cầu chưa từng có tiền lệ, buộc doanh nghiệp công nghệ phải thay đổi hệ thống vận hành và chấp nhận mức phạt hàng chục triệu USD nếu không tuân thủ.

Nhiều công ty bày tỏ lo ngại về quyền riêng tư, đặc biệt khi việc quét khuôn mặt hoặc thu thập ID có thể khiến dữ liệu sinh trắc học bị lộ hoặc sử dụng sai mục đích. Một số chuyên gia cũng cảnh báo hệ thống AI có thể bị đánh lừa, từ việc sử dụng nhân vật game đến thao tác phần mềm.

Dù vậy, luật vẫn yêu cầu các nền tảng phải xóa dữ liệu ngay sau khi xác minh. Quy định này vừa làm giảm rủi ro lạm dụng dữ liệu, vừa trở thành tiêu chuẩn mà các quốc gia khác có thể tham khảo nếu muốn ban hành chính sách tương tự.

Tác động lan rộng và khả năng Mỹ áp dụng

Tại Mỹ, hiện chưa có bang nào áp dụng lệnh cấm toàn diện như Australia, nhưng xu hướng siết chặt đang rõ rệt. Nhiều bang yêu cầu xác minh độ tuổi hoặc bắt buộc có sự đồng ý của phụ huynh khi trẻ lập tài khoản mới. Tòa án Tối cao Mỹ cũng từng ủng hộ luật kiểm tra tuổi trên các trang web khiêu dâm, cho thấy rào cản pháp lý không phải tuyệt đối.

Một số lãnh đạo chính trị Mỹ bày tỏ mong muốn tiến xa hơn, thậm chí đề xuất cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội ở cấp liên bang. Tuy vậy, triển vọng này còn gặp nhiều trở ngại do tranh cãi về quyền tự do ngôn luận và sức mạnh vận động hành lang của các tập đoàn công nghệ lớn.

Trong bối cảnh đó, Australia trở thành “phòng thí nghiệm” để thế giới quan sát xem mức độ khả thi của một lệnh cấm mạnh tay. Nếu mô hình chứng minh được hiệu quả, đặc biệt trong việc giảm các vấn đề sức khỏe tinh thần ở thanh thiếu niên, nhiều bang tại Mỹ có thể sẽ hành động nhanh hơn.

Bước chuyển của Big Tech và tương lai quản lý trẻ vị thành niên

Ngay cả khi chưa bị ép buộc, nhiều công ty công nghệ đã bắt đầu triển khai các biện pháp như nhắc nghỉ giữa phiên, hạn chế nội dung theo độ tuổi, hoặc cung cấp công cụ giám sát dành cho phụ huynh. Instagram đã đưa ra “tài khoản dành cho thanh thiếu niên” áp dụng AI ước tính tuổi, còn YouTube thử nghiệm quét tuổi bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt tại Mỹ.

Những bước đi này vừa giúp các nền tảng giảm rủi ro bị siết chặt hơn, vừa chuẩn bị cho kịch bản nhiều quốc gia noi theo Australia. Với các nhóm người dùng trẻ, việc siết quản lý càng trở nên cấp thiết khi dữ liệu cho thấy phần lớn trẻ 8–15 tuổi ở Australia từng sử dụng mạng xã hội trước thời điểm luật có hiệu lực.

Ở cấp độ toàn cầu, cuộc tranh luận xoay quanh bảo vệ trẻ em, quyền riêng tư, tự do ngôn luận và lợi ích kinh tế của ngành công nghệ sẽ ngày càng phức tạp. Lệnh cấm của Australia có thể chỉ là khởi đầu cho một loạt điều chỉnh sâu rộng nhằm tái định hình cách trẻ em tiếp cận môi trường số.

Thùy Linh

Các tin tức liên quan đến Công nghệ