Thủy sản Việt Nam chinh phục thị trường ngách EU

Hiệp định EVFTA mở ra cơ hội cho thủy sản Việt Nam thâm nhập thị trường ngách tiềm năng tại EU như Phần Lan, Rumani và Litva.

EU từ lâu đã là thị trường tiêu thụ và nhập khẩu thủy sản hàng đầu thế giới, song thị phần của Việt Nam tại đây vẫn còn khá khiêm tốn. Chính vì vậy, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), có hiệu lực từ tháng 8/2020, được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá cho ngành thủy sản Việt Nam.

Lợi thế từ EVFTA đối với thủy sản Việt Nam

Ngay khi hiệp định có hiệu lực, EVFTA đã mang lại hàng loạt ưu đãi thuế quan, giúp sản phẩm Việt Nam cạnh tranh hơn trên thị trường EU.

Cụ thể, 50% dòng thuế được xóa bỏ, bao gồm các mặt hàng chủ lực như hàu, điệp, mực, bạch tuộc và tôm sú đông lạnh… Thêm vào đó, 50% dòng thuế còn lại, với thuế suất cơ sở từ 5.5% đến 26%, cũng sẽ được giảm dần về 0% theo lộ trình 3-7 năm.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của EVFTA là việc giảm thuế nhập khẩu tôm nguyên liệu (tươi, đông lạnh, ướp lạnh) từ 12-20% xuống còn 0%. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan (không được hưởng GSP, không có FTA) phải chịu mức thuế cơ bản 12%; Ấn Độ (không có FTA) chịu thuế GSP 4.2%; Indonesia cũng chịu thuế GSP 4.2%; và Ecuador vẫn chịu mức thuế cơ bản 12%. Ưu đãi này đã tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể cho Việt Nam. 

Bên cạnh đó, EVFTA còn thúc đẩy đầu tư từ EU vào công nghệ chế biến sâu tại Việt Nam, giúp nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng của sản phẩm, nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Việc áp dụng chính sách cộng gộp mở rộng với các nước ASEAN cho mặt hàng mực và bạch tuộc chế biến cũng là một điểm cộng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam đa dạng hóa nguồn nguyên liệu và tận dụng tối đa lợi ích từ EVFTA.

Thị phần còn khiêm tốn, nhưng triển vọng tích cực

Mặc dù nắm trong tay nhiều lợi thế, nhưng thị phần thủy sản Việt Nam tại EU vẫn còn ở mức hạn chế. Theo Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Việt Nam hiện là nguồn cung thủy sản ngoài khối lớn thứ 5 cho EU giai đoạn 2017-2022, chiếm 3.7% thị phần.

Năm 2023, xuất khẩu thủy sản sang EU chịu ảnh hưởng tiêu cực từ sự suy giảm chung của thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, bước sang nửa đầu năm 2024, đã ghi nhận sự tăng trưởng trở lại với kim ngạch đạt 513 triệu USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước.

Xu hướng tích cực này dự kiến sẽ tiếp diễn, nhờ việc doanh nghiệp Việt Nam chủ động tận dụng các ưu đãi từ EVFTA. Bên cạnh đó, EU cũng đang ngày càng ưu tiên nguồn cung ổn định và có giá cả cạnh tranh từ Việt Nam. VASEP dự báo EVFTA sẽ góp phần đáng kể vào mức tăng trưởng xuất khẩu thủy sản khoảng 2% trong giai đoạn 2020-2030.

Tiềm năng từ thị trường ngách

Để tối đa hóa hiệu quả xuất khẩu, bên cạnh các thị trường lớn và truyền thống, Bộ Công Thương khuyến nghị doanh nghiệp Việt Nam nên hướng tới các thị trường ngách đầy tiềm năng như Phần Lan, Rumani và Litva.

Trong đó, Rumani là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 11 của Việt Nam tại EU (năm 2022) với 1.87% tổng giá trị xuất khẩu. Với nhu cầu nhập khẩu lớn, đạt trên 400 triệu USD mỗi năm (463 triệu USD năm 2022), Rumani là một thị trường đầy hứa hẹn. Hiện tại, Việt Nam cũng là nguồn cung lớn thứ hai từ ngoài khối cho Rumani, chỉ sau Thổ Nhĩ Kỳ.

Tiếp đến là Phần Lan, thị trường lớn thứ 13 tại EU, cũng tiêu thụ một lượng lớn thủy sản nhập khẩu, với kim ngạch hơn 600 triệu USD hàng năm (678 triệu USD năm 2022). Việt Nam hiện là nguồn cung lớn thứ 4 từ ngoài EU cho thị trường này.

Và cuối cùng là Litva, một nền kinh tế đang phát triển, cũng cho thấy nhu cầu nhập khẩu thủy sản đáng kể, khoảng 650 triệu USD mỗi năm. Trong năm 2022, Litva đã nhập khẩu 721.9 triệu USD thủy sản, tăng 15.4% so với năm 2021. Và Việt Nam hiện là nguồn cung lớn thứ 6 từ ngoài khối cho Litva. Đây chính là những thị trường ngách mà doanh nghiệp Việt Nam có thể tập trung khai thác để gia tăng kim ngạch xuất khẩu.

Kim Khanh

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn