Lai Châu: Sâm quý đại ngàn giúp người dân thoát nghèo

Không chỉ là báu vật đại ngàn, sâm Lai Châu đang trở thành động lực xóa đói giảm nghèo bền vững cho đồng bào địa phương.

Lai Châu đổi thay nhờ sâm quý đại ngàn

Nhắc đến xã Sì Lở Lầu, tỉnh Lai Châu, nhiều người vẫn hình dung một vùng núi cao, xa xôi, giao thông cách trở và đời sống còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, những năm gần đây, Sì Lở Lầu đã khoác lên diện mạo mới với đường bêtông nội bản sạch sẽ, khu trung tâm sầm uất với hàng quán, góp phần thay đổi rõ rệt đời sống dân cư.

Sự thay đổi này gắn liền với việc người dân khai thác lợi thế khí hậu mát mẻ, tán rừng nhiều để trồng các loại cây dược liệu. Trong đó, sâm Lai Châu được xem là “báu vật đại ngàn”, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình. Gia đình anh Tẩn Sài Nhuần, bản Sín Chải, bắt đầu trồng sâm từ năm 2019 với 400 m², nay đã mở rộng lên hơn 1 ha. Tương tự, anh Phàn Phủ Liêu ở bản Thà Giàng cũng đầu tư bài bản với mái che, camera, tường rào và giống sâm để bảo vệ và nâng cao năng suất.

Nhờ cây sâm, đời sống người dân Lai Châu thay đổi rõ rệt: nhiều hộ đã mua xe máy, xây nhà mới, mở rộng diện tích trồng sâm. Những nỗ lực này cho thấy cây sâm không chỉ là nguồn thu mà còn là động lực khơi dậy quyết tâm đầu tư chiều sâu và phát triển bền vững tại Lai Châu.

Giá trị đặc biệt của Sâm Lai Châu

Sâm Lai Châu, còn gọi là tam thất đen hoặc tam thất đỏ, là cây bản địa phân bố ở các vùng núi cao như Mường Tè, Sìn Hồ, Tam Đường. Dù đã được đồng bào sử dụng làm thuốc lâu đời, phải đến năm 2013 loài sâm này mới được khoa học chính thức nghiên cứu.

Phân tích cho thấy sâm Lai Châu chứa 52 saponin, hàm lượng cao gấp đôi nhiều loại sâm khác trên thế giới, trong đó Majonoside R2 (MR2) chiếm tới 50% saponin toàn phần. Sâm có nhiều tác dụng y học: phòng chống ung thư, ức chế tế bào ung thư, giảm viêm, chống lão hóa, nâng cao sức khỏe tim mạch, giảm mỡ máu, chống xơ vữa động mạch… Đây là lý do sâm Lai Châu được coi là “báu vật” đại ngàn, mang giá trị cao về sức khỏe lẫn kinh tế.

Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030 và định hướng 2045 đã đưa sâm Lai Châu vào đối tượng bảo tồn, phát triển, chế biến, thương mại quy mô hàng hóa. Tỉnh ủy Lai Châu ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TU về phát triển sâm giai đoạn 2024–2030, với mục tiêu trồng 3.000 ha, sản lượng khai thác 30 tấn/năm, cùng việc xây dựng nhà máy chế biến GMP-WHO cho mỹ phẩm, trà, thực phẩm chức năng, rượu sâm…

Nâng tầm sâm thành ngành kinh tế mũi nhọn

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lai Châu, ông Bùi Huy Phương, nhấn mạnh “Sâm Lai Châu từng được ví là cây ‘đổi được một tấn thóc’. Nếu được đầu tư bài bản, đây có thể trở thành ngành hàng kinh tế mũi nhọn của địa phương, đồng thời góp phần bảo vệ rừng đầu nguồn”. 

Hiện tỉnh Lai Châu đã trồng khoảng 130 ha, quản lý hơn 400.000 cây, tất cả được cấp mã định danh vùng trồng. Sau 7 năm, một hecta sâm có thể mang lại 15–16 tỷ đồng. Tuy nhiên, giá trị cao khiến sâm Lai Châu trở thành mục tiêu làm giả. Một số đối tượng nhập sâm ngoại, dán nhãn sâm Lai Châu để bán giá cao, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng thương hiệu.

Để chống hàng giả, triển khai nhiều giải pháp: xây dựng vùng trồng tập trung, bảo tồn nguồn gen, nhân giống công nghệ cao, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn hóa sản phẩm. Quy chế sử dụng nhãn hiệu “Sâm Lai Châu” giúp kiểm soát thị trường, bảo vệ thương hiệu. Những biện pháp này bảo đảm sâm vừa giữ được bản sắc, vừa trở thành thương hiệu quốc gia tiềm năng. 

“Một số đối tượng nhập sâm ngoại, dán nhãn sâm Lai Châu để bán giá cao. Việc này không chỉ gây tổn thất kinh tế mà còn làm mất niềm tin của người tiêu dùng, ảnh hưởng lớn đến thương hiệu quốc gia”, ông Phương cảnh báo.

Hướng tới thương hiệu quốc gia

Nếu kiểm soát chất lượng và phát triển đúng hướng, sâm Lai Châu có thể nâng cao giá trị ngành dược liệu Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các hộ nông dân tích cực mở rộng diện tích, đầu tư công nghệ, cùng các chương trình bảo tồn nguồn gen, hứa hẹn tạo ra sản phẩm chất lượng cao, an toàn và uy tín.

Sâm Lai Châu hiện không chỉ là báu vật đại ngàn mà còn là động lực giúp người dân thoát nghèo bền vững. Việc phát triển ngành sâm theo hướng bài bản, kết hợp với du lịch sinh thái và thương mại, sẽ mở ra cơ hội lớn cho kinh tế Lai Châu. Tỉnh đã và đang xây dựng kế hoạch dài hạn, coi cây sâm là chìa khóa nâng cao thu nhập và phát triển bền vững cho đồng bào các dân tộc.

Tóm lại, sâm Lai Châu là minh chứng sống động về cách một loại cây bản địa quý giá có thể trở thành công cụ xóa đói giảm nghèo, bảo vệ rừng và nâng tầm kinh tế vùng núi. Với định hướng đúng đắn, Lai Châu hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng dược liệu quốc gia, góp phần đưa vùng núi Tây Bắc vươn tầm trên bản đồ dược liệu thế giới.

Phương Vy

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn

Các tin tức liên quan đến Lifestyle