Big Tech rót hàng tỷ USD cho cuộc đua AI đại dương

Big Tech đầu tư hàng tỷ USD để giành lợi thế trong cuộc đua AI, khi hạ tầng cáp biển trở thành đường máu dữ liệu của thế giới.

Dưới đáy đại dương – nơi định hình cuộc đua AI

Hơn 95% lưu lượng dữ liệu quốc tế và các cuộc gọi thoại toàn cầu đang di chuyển qua gần 1 triệu dặm cáp viễn thông nằm sâu dưới đáy đại dương. Chính hệ thống này đang âm thầm giữ vai trò trọng yếu trong cuộc đua AI giữa các tập đoàn công nghệ và quốc gia.

Những sợi cáp mảnh như ngón tay truyền tải gần như mọi hoạt động trực tuyến của nhân loại: từ thông tin chính phủ, giao dịch tài chính, email, phát trực tuyến phim ảnh đến dữ liệu huấn luyện cho các mô hình trí tuệ nhân tạo. Không có cáp biển, cuộc đua AI sẽ chững lại – bởi mọi hệ thống tính toán toàn cầu đều cần kết nối liên tục giữa các trung tâm dữ liệu.

Lịch sử cáp biển bắt đầu từ năm 1850 với tuyến điện báo đầu tiên nối Dover (Anh) và Calais (Pháp). Qua hơn 170 năm, công nghệ này đã tiến hóa từ dây đồng đến cáp quang, tạo nên hạ tầng Internet hiện đại – và giờ đây, trở thành tuyến năng lượng dữ liệu dẫn dắt cuộc đua AI toàn cầu.

Big Tech và cuộc đua AI qua “đường máu” dữ liệu

Paul Gabla, Giám đốc kinh doanh của Alcatel Submarine Networks – nhà sản xuất cáp biển lớn nhất thế giới – cho biết:“Khoảng 10 năm trước, một nhóm khách hàng mới đã xuất hiện – đó là các tập đoàn công nghệ như Meta, Google, Amazon. Giờ đây, họ chiếm khoảng 50% thị trường cáp biển.” 

Điều này phản ánh sự dịch chuyển quyền lực trong hạ tầng dữ liệu, khi Big Tech trực tiếp bước vào cuộc đua AI bằng cách sở hữu mạng cáp riêng.

Theo hãng phân tích TeleGeography, đầu tư vào cáp biển mới giai đoạn 2025–2027 sẽ đạt gần 13 tỷ USD, gần gấp đôi giai đoạn trước. Cáp không chỉ phục vụ truyền thông mà còn là “đường dẫn dữ liệu” giữa các trung tâm AI – nơi diễn ra quá trình huấn luyện mô hình khổng lồ.

Alex Aime, Phó chủ tịch phụ trách đầu tư mạng của Meta, nói: “AI làm tăng mạnh nhu cầu hạ tầng cáp biển. Không có kết nối giữa các trung tâm dữ liệu, bạn chỉ có những nhà kho đắt tiền.” Tháng 2/2025, Meta công bố Waterworth – tuyến cáp dài 50.000 km, kết nối năm châu lục, được mô tả là “xương sống” mới của cuộc đua AI toàn cầu.

Amazon cũng không đứng ngoài. Tuyến Fastnet của họ nối bờ biển Maryland (Mỹ) với Ireland, có công suất tới 320 terabit/giây, tương đương 12,5 triệu bộ phim HD được phát đồng thời. Matt Rehder, Phó chủ tịch mạng lõi Amazon Web Services, khẳng định: “Không có cáp biển, chúng ta phải dựa vào vệ tinh. Nhưng vệ tinh có độ trễ cao, chi phí lớn và không thể cung cấp đủ băng thông cho nhu cầu của khách hàng và Internet toàn cầu.”

Google hiện sở hữu hơn 30 tuyến cáp biển, mới nhất là dự án Sol kết nối Mỹ – Bermuda – Azores – Tây Ban Nha. Microsoft cũng đầu tư mạnh mẽ vào mạng lưới tương tự, củng cố năng lực truyền dữ liệu phục vụ cuộc đua AI đang tăng tốc.

Cáp đứt – điểm yếu chí tử của cuộc đua AI

Trong khi Big Tech đổ tiền vào hạ tầng, nguy cơ gián đoạn cáp biển lại trở thành mối đe dọa với cuộc đua AI. Erin Murphy, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cảnh báo: “Nếu một tuyến cáp bị cắt, nhiều quốc gia có thể bị cô lập hoàn toàn khỏi Internet – bao gồm giao dịch tài chính, ngân hàng, thương mại điện tử và liên lạc cơ bản.”

Điều đó từng xảy ra với quốc đảo Tonga năm 2022, khi vụ phun trào núi lửa dưới biển phá hủy tuyến cáp duy nhất, khiến đất nước này mất kết nối với thế giới. Tháng 9/2025, nhiều tuyến cáp ở Biển Đỏ bị đứt, gây ảnh hưởng trực tiếp đến dịch vụ Azure của Microsoft – nền tảng AI và điện toán đám mây quan trọng bậc nhất toàn cầu.

Các chuyên gia cho biết phần lớn sự cố là tai nạn – do tàu cá kéo lưới hoặc thả neo sai vị trí. Tuy nhiên, số vụ nghi ngờ phá hoại ngày càng tăng. Matthew Mooney, Giám đốc Recorded Future, nhận định: “Chúng tôi chứng kiến sự gia tăng đáng kể các vụ cắt cáp có khả năng là cố ý. Năm 2024–2025, nhiều sự cố xảy ra ở biển Baltic và khu vực xung quanh Đài Loan (Trung Quốc).” 

Trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng, bảo vệ cáp biển trở thành yếu tố chiến lược trong cuộc đua AI toàn cầu.

Khi cáp biển trở thành vũ khí chiến lược trong cuộc đua AI

Chính phủ các nước giờ đây xem cáp biển như tài sản an ninh quốc gia. Tại Mỹ, Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) áp dụng quy định nghiêm ngặt với các công ty nước ngoài muốn xây dựng hoặc vận hành cáp kết nối đến lãnh thổ Mỹ. Chủ tịch FCC Brendan Carr nói: “Chúng tôi đặc biệt chú ý đến các nguy cơ từ Trung Quốc và Nga. Chúng tôi đang hành động để ngăn hoặc cấm việc kết nối cáp biển trực tiếp từ Mỹ đến các quốc gia đối nghịch.” 

FCC cũng cấm sử dụng thiết bị từ Huawei, ZTE và các nhà cung cấp bị nghi là gián điệp trong hệ thống cáp. Tháng 7 vừa qua, ba nghị sĩ Mỹ gửi thư cho Meta, Amazon, Google và Microsoft yêu cầu làm rõ việc có sử dụng nhà thầu Trung Quốc trong bảo trì cáp hay không. Meta khẳng định: “Chúng tôi không làm việc với bất kỳ nhà cung cấp cáp Trung Quốc nào trong các dự án đã công bố và tuân thủ đầy đủ quy định của Mỹ.” Amazon cũng có phản hồi tương tự.

Trong bối cảnh đó, NATO triển khai chiến dịch Baltic Sentry, sử dụng máy bay và drone để bảo vệ tuyến cáp chiến lược ở Biển Baltic. Từ đầu năm 2025, không còn thêm vụ đứt cáp nào tại khu vực này – minh chứng rằng cáp biển nay được coi trọng ngang với căn cứ quân sự trong chiến lược phòng thủ dữ liệu.

Cuộc đua AI: ai kiểm soát dữ liệu, người đó kiểm soát thế giới

Cáp biển vốn là nền tảng của Internet. Nhưng trong thời kỳ trí tuệ nhân tạo, nó trở thành “hệ tuần hoàn” của cuộc đua AI – nơi các tập đoàn công nghệ và quốc gia cạnh tranh quyền kiểm soát dữ liệu toàn cầu.

Khi mỗi mô hình AI cần hàng tỷ gigabyte dữ liệu để huấn luyện, việc truyền tải tốc độ cao qua cáp biển là điều kiện tiên quyết. Không có nó, các trung tâm dữ liệu dù hiện đại đến đâu cũng chỉ là những khối thép lạnh lẽo. Cuộc đua AI vì thế không còn chỉ diễn ra trong phòng thí nghiệm, mà âm thầm lan xuống tận đáy đại dương.

Dưới lòng biển sâu, từng tuyến cáp là “đường mạch sống” của kinh tế số. Ai nắm được hạ tầng này – người đó nắm quyền lực dữ liệu và lợi thế trong cuộc đua AI toàn cầu. Và như một chuyên gia nhận định: “Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, mỗi sợi cáp biển không chỉ mang dữ liệu, mà mang theo cả sức mạnh của tương lai.”

Phương Vy

Nguồn tham khảo: vietnamfinance.vn

Các tin tức liên quan đến Công nghệ