Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc cần chất lượng cao

Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc, thị trường chiếm 59,5% kim ngạch, đang đối mặt với yêu cầu chất lượng ngày càng khắt khe. Để duy trì tăng trưởng bền vững, doanh nghiệp Việt Nam phải nâng chuẩn sản xuất, kiểm soát vùng trồng, và đáp ứng các rào cản kỹ thuật của thị trường tỷ dân này.

Thách thức từ thị trường lớn

Trung Quốc tiếp tục là thị trường chủ lực cho xuất khẩu rau quả Việt Nam, đóng góp 59,5% tổng kim ngạch, theo Cục Hải quan. Tuy nhiên, thị trường này không còn “dễ tính” như trước, với các tiêu chuẩn chất lượng ngày càng nghiêm ngặt, buộc doanh nghiệp phải thay đổi cách tiếp cận để duy trì xuất khẩu rau quả lâu dài.

Trong quý I/2025, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc chỉ đạt 512,2 triệu USD, giảm 31,3% so với cùng kỳ năm 2024, mức thấp nhất trong nhiều năm. Sự sụt giảm này, đặc biệt từ sầu riêng – mặt hàng từng đóng góp 3,3 tỉ USD năm 2024 – khiến ngành rau quả khó đạt mục tiêu kim ngạch 7 tỉ USD năm nay.

Mặc dù các mặt hàng mới như ớt và chanh leo được mở cửa chính ngạch qua các nghị định thư, chúng chưa thể bù đắp khoảng trống từ sầu riêng. Xuất khẩu rau quả cần một chiến lược dài hạn, tập trung vào chất lượng để đáp ứng yêu cầu của thị trường Trung Quốc.

Tiêu chuẩn khắt khe của người tiêu dùng

Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng đòi hỏi sản phẩm sạch, an toàn, và minh bạch về nguồn gốc. Các yêu cầu kiểm tra mẫu đất, nước, và trái cây thành phẩm trước khi xuất khẩu rau quả trở thành bắt buộc. Theo ông Phạm Quốc Liêm từ Công ty Unifarm, Trung Quốc hiện không thua kém các thị trường khó tính như Mỹ, EU, hay Nhật Bản về tiêu chuẩn chất lượng.

Ngành chuối, chiếm 70% thị phần xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc, phải đối mặt với quy trình giám sát chi tiết hơn. Doanh nghiệp cần đảm bảo toàn bộ chuỗi cung ứng minh bạch, từ khâu trồng trọt đến đóng gói, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao.

Những tiêu chuẩn này, dù thách thức, là cơ hội để doanh nghiệp Việt nâng tầm xuất khẩu rau quả, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Cơ hội từ các nghị định thư mới

Cuối tháng 5/2025, Trung Quốc cấp thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã cơ sở đóng gói sầu riêng cho Việt Nam, mở ra cơ hội khôi phục kim ngạch xuất khẩu rau quả. Các hiệp định thương mại như RCEP và Hiệp định khung ASEAN – Trung Quốc cũng tạo dư địa tăng trưởng lớn, nhưng chỉ doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng mới có thể tận dụng.

Ông Nguyễn Phúc Nguyên từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, dù ớt và chanh leo tăng gấp đôi kim ngạch, mỗi mặt hàng chỉ đóng góp thêm 100-200 triệu USD, chưa đủ bù đắp sụt giảm từ sầu riêng. Xuất khẩu rau quả cần tập trung vào kiểm soát chất lượng từ vùng trồng để duy trì niềm tin thị trường.

Các nghị định thư mới là đòn bẩy, nhưng chất lượng vẫn là yếu tố quyết định thành công của xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc.

Kiểm soát vùng trồng chặt chẽ

Để đáp ứng yêu cầu của Trung Quốc, doanh nghiệp như Unifarm đã kiểm tra mẫu đất và nước trước khi gieo trồng, đồng thời đào tạo nông dân tuân thủ quy trình khép kín. Ông Liêm nhấn mạnh rằng sản phẩm thực phẩm phải an toàn từ gốc, và doanh nghiệp sẵn sàng đáp ứng tiêu chuẩn cao để duy trì xuất khẩu rau quả.

Tại Vina T&T, các nhà máy được vệ sinh hàng tuần, không sử dụng hóa chất thúc chín, và sầu riêng được ủ tự nhiên 3-5 ngày. Doanh nghiệp áp dụng nhật ký canh tác cho dừa, bưởi, nhãn, và kiên quyết không thu mua nếu vùng trồng vi phạm tiêu chuẩn. Những nỗ lực này giúp xuất khẩu rau quả đạt chất lượng ổn định, tránh rủi ro trả hàng.

Kiểm soát vùng trồng là nền tảng để xuất khẩu rau quả Việt Nam cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc đầy tiềm năng.

Giải pháp liên kết và đào tạo

Hệ thống sản xuất manh mún và thiếu liên kết là rào cản lớn cho xuất khẩu rau quả. Nhiều nông dân chưa nắm rõ quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoặc phân bón đạt chuẩn, dẫn đến các lô hàng bị cảnh báo do tồn dư chất cấm như cadimi hay vàng O.

Ông Liêm đề xuất doanh nghiệp cần làm “đầu tàu,” liên kết với nông dân để hướng dẫn và giám sát vùng trồng. Nếu nông dân tuân thủ, doanh nghiệp cam kết thu mua lâu dài; nếu vi phạm, hợp tác sẽ chấm dứt. Giải pháp này không chỉ nâng chất lượng xuất khẩu rau quả mà còn xây dựng chuỗi cung ứng bền vững.

Đào tạo nông dân và liên kết chặt chẽ là chìa khóa để xuất khẩu rau quả vượt qua rào cản kỹ thuật của Trung Quốc.

Đầu tư kiểm nghiệm và xúc tiến thương mại

Doanh nghiệp đề xuất thành lập các trung tâm kiểm nghiệm chất cấm và phân tích dư lượng theo chuẩn quốc tế, giúp sàng lọc rủi ro trước khi xuất khẩu rau quả. Những lô hàng bị trả lại do vi phạm tiêu chuẩn gây thiệt hại lớn về kinh tế và uy tín, khiến việc kiểm tra trước xuất khẩu trở thành ưu tiên.

Ngoài ra, xúc tiến thương mại tại các thành phố lớn như Quảng Châu, Thượng Hải, và Bắc Kinh là cần thiết để nâng cao hình ảnh xuất khẩu rau quả Việt Nam. Các chương trình quảng bá giúp trái cây Việt xây dựng thương hiệu, cạnh tranh với sản phẩm từ các quốc gia khác.

Những giải pháp này sẽ hỗ trợ xuất khẩu rau quả duy trì tăng trưởng dài hạn trên thị trường Trung Quốc.

Tầm nhìn xuất khẩu bền vững

Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn. Với các nghị định thư mới và hiệp định thương mại, thị trường tỷ dân vẫn là đích đến tiềm năng, nhưng chỉ doanh nghiệp chú trọng chất lượng mới có thể “đi đường dài.”

Ông Nguyễn Phong Phú từ Vina T&T khẳng định: “Thị trường khó là cơ hội để doanh nghiệp làm thật bước lên.” Bằng cách kiểm soát vùng trồng, đào tạo nông dân, và đầu tư kiểm nghiệm, xuất khẩu rau quả Việt Nam có thể vượt qua rào cản kỹ thuật, xây dựng thương hiệu mạnh mẽ.

Năm 2025 là thời điểm then chốt để ngành rau quả chuyển mình, đặt chất lượng lên hàng đầu, đảm bảo xuất khẩu rau quả bền vững và cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn