Doanh nghiệp Việt, thắt dây an toàn để vượt khủng hoảng

Doanh nghiệp phải bảo toàn dòng tiền, tái cơ cấu chiến lược ngay khi khủng hoảng xuất hiện.

Khủng hoảng đe dọa doanh nghiệp: Hành động sớm là tối ưu

Khủng hoảng, dù từ yếu kém nội tại hay biến động kinh tế bên ngoài, đều có thể khiến doanh nghiệp (DN) mất phương hướng, cạn nguồn lực, và đánh mất thị phần. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã không chỉ sống sót mà còn vươn lên mạnh mẽ nhờ tư duy chiến lược và hành động quyết liệt. Điều then chốt là “thắt dây an toàn” ngay khi nhận diện khủng hoảng, tránh chần chừ hoặc phủ nhận vấn đề.

Bảo toàn dòng tiền là ưu tiên hàng đầu. Doanh nghiệp cần rà soát chi phí, cắt giảm khoản chi không thiết yếu, tái đàm phán nợ, thương lượng với nhà cung cấp, và đẩy mạnh thu hồi công nợ. Tối ưu tồn kho giúp giải phóng vốn. Đồng thời, tái định vị mô hình kinh doanh, đánh giá thị trường mục tiêu, và cải tiến quy trình là bước đi cần thiết để thích nghi.

Con người và công nghệ là hai trụ cột cho hồi phục. Lãnh đạo phải truyền cảm hứng, xây dựng đội ngũ linh hoạt. Chuyển đổi số, tự động hóa giúp giảm lãng phí. Học từ khủng hoảng, phân tích sai lầm, và cải thiện ra quyết định là yếu tố đảm bảo phát triển bền vững.

Phân tích chiến lược: Từ sống sót đến bứt phá sau khủng hoảng

Thiếu thanh khoản (khả năng chi trả tức thời) là nguyên nhân chính khiến 80% doanh nghiệp phá sản trong khủng hoảng, dù vẫn có đơn hàng. Tái đàm phán nợ, giãn thanh toán 6-12 tháng, hoặc giảm 10-15% giá nguyên liệu với nhà cung cấp, giúp duy trì hoạt động. Thu hồi công nợ từ khách hàng chậm trả tăng 20-30% dòng tiền ngắn hạn. Tối ưu tồn kho, giảm 15-20% hàng lưu kho, giải phóng vốn hiệu quả.

Tái tư duy chiến lược là bước ngoặt. Doanh nghiệp dệt may như TCM chuyển sang sản phẩm xanh, tăng 10% đơn hàng EU từ 2024. MWG, sau khủng hoảng 2020, đóng cửa chi nhánh yếu, đẩy mạnh online, lợi nhuận tăng 12%. FPT từ bỏ dịch vụ lỗi thời, tập trung AI, doanh thu công nghệ tăng 15% năm 2024. Từ bỏ quy trình thủ công giúp DN thích nghi nhanh với thị trường.

Con người là yếu tố cốt lõi. Khủng hoảng giảm 20-30% năng suất lao động do hoang mang. Lãnh đạo cần giao tiếp minh bạch, đặt mục tiêu rõ ràng. Vinamilk, trong khủng hoảng 2008, đào tạo kỹ năng số, tăng 10% hiệu quả nhân sự, vượt đối thủ. Văn hóa trách nhiệm và sáng tạo giúp đội ngũ sẵn sàng thay đổi.

Chuyển đổi số là đòn bẩy. DN nhỏ và vừa (SME), chiếm 95% doanh nghiệp Việt Nam, thường ngại số hóa do chi phí. Nhưng phần mềm quản lý tồn kho (100-200 triệu đồng/năm) giảm 10% chi phí vận hành. Chatbot chăm sóc khách hàng tiết kiệm 15% chi phí nhân sự cho DN bán lẻ. FPT, với 30% doanh thu từ AI năm 2024, là minh chứng cho hiệu quả số hóa.

Học từ khủng hoảng đảm bảo bền vững. Phân tích sai lầm, như đầu tư sai hay phản ứng chậm, giúp giảm 20% rủi ro tương lai. Hệ thống ra quyết định chậm, mất 1-2 tháng phê duyệt, khiến DN bỏ lỡ cơ hội. Báo cáo hậu khủng hoảng là công cụ để cải thiện quản trị.

Dự báo thị trường: Chuyển đổi số, xanh hóa thúc đẩy hồi phục

Theo 60s Hôm Nay, DN Việt Nam sẽ đối mặt khủng hoảng nhỏ trong quý III/2025, do tỷ giá USD dao động (26.230-26.330 đồng/USD) và lạm phát 4,5%. Thị trường chứng khoán (TTCK) dao động 1.300-1.350 điểm, với cổ phiếu công nghệ (FPT) và dệt may xanh (TCM) tăng 10-12%, nhờ chuyển đổi số và ESG (môi trường, xã hội, quản trị). Bất động sản (BĐS) khu đô thị (VIC, VHM) có thể giảm 5-7%, nhưng khu công nghiệp (KBC) tăng 15%, nhờ FDI đạt 40 tỷ USD cả năm.

Nhà đầu tư nên phân bổ 20% danh mục vào FPT, TCM, chờ VN-Index điều chỉnh về 1.300 điểm để mua, kỳ vọng lợi nhuận 12-15% trong 12 tháng. Doanh nghiệp cần đầu tư 10% ngân sách vào số hóa, như ERP (quản lý nguồn lực DN) hoặc AI, giảm 7-10% chi phí. Hợp đồng hedging (bảo hiểm tỷ giá) giảm 5% rủi ro tỷ giá. Doanh nghiệp xuất khẩu nên tăng 15% đơn hàng xanh cho EU, ASEAN, bù chi phí.

Rủi ro là lạm phát toàn cầu vượt 5%, khiến Fed giữ lãi suất 7%, gây bán ròng khối ngoại 1.500-2.000 tỷ đồng/tháng trên TTCK. Nếu thanh khoản TTCK dưới 18.000 tỷ đồng/phiên trong 3 tuần, ưu tiên cổ phiếu phòng thủ như GAS. DN cần tăng 15% dự phòng tài chính, giảm 10% chi phí marketing kém hiệu quả. Theo dõi báo cáo tín dụng NHNN tháng 8/2025; nếu tăng trưởng dưới 10%, chuyển 10% danh mục sang vàng.

SME nên hợp tác với HDBank, xây dựng báo cáo ESG để vay lãi suất 5-7%. Đào tạo nhân sự số hóa, tăng 10% kỹ năng AI, giảm 15% phụ thuộc quy trình thủ công. Nếu không hành động sớm, doanh nghiệp có thể mất 20% thị phần vào đối thủ đã chuyển đổi số.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng