Thủy sản Việt Nam minh bạch dữ liệu và chuyển đổi xanh mở lối thị trường

Ngành thủy sản nỗ lực chuyển đổi xanh, thích ứng yêu cầu thị trường và hướng tới phát triển bền vững, trong bối cảnh còn đối mặt nhiều thách thức.

Chuyển đổi xanh, hướng đi tất yếu của thủy sản Việt Nam

Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt quan trọng, khi kim ngạch xuất khẩu chạm mốc 10 tỷ USD trong năm 2024, khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, những thách thức từ biến đổi khí hậu, thẻ vàng IUU, cùng các rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn xanh đang đặt áp lực lớn lên ngành. Để duy trì đà tăng trưởng và hội nhập quốc tế, chuyển đổi xanh và minh bạch dữ liệu trở thành định hướng cốt lõi.

Hội thảo “Phát triển bền vững ngành Thủy sản” tổ chức ngày 7/6 tại Nha Trang, do Quỹ Vì tương lai xanh (Tập đoàn Vingroup) phối hợp với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), đã mở ra diễn đàn thảo luận thực chất về tương lai ngành. Sự kiện, nằm trong chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh” hưởng ứng Ngày Đại dương Thế giới (8/6), quy tụ hơn 150 đại biểu, nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội.

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Quyết định 911/QĐ-TTg về kiểm soát ô nhiễm môi trường thủy sản bắt đầu triển khai, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc định hình ngành thủy sản theo hướng hiện đại. TS. Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhấn mạnh ngành đang đối mặt với nhiều thách thức: khai thác quá mức, biến đổi khí hậu, thẻ vàng IUU, rào cản kỹ thuật, và áp lực từ thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ. Để vượt qua, Bộ đang thúc đẩy các giải pháp như giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng biển quy mô lớn, tích hợp đa giá trị và bảo tồn nguồn lợi thủy sản. Ứng dụng công nghệ cao, như trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain, được xem là chìa khóa để kiểm soát dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc, đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Chính phủ cũng khuyến khích phát triển mô hình chế biến tại chỗ, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, và xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn. Tham gia cơ chế tín chỉ carbon là một bước đi chiến lược, giúp ngành không chỉ hội nhập mà còn dẫn đầu trong xu hướng “xanh hóa” chuỗi cung ứng toàn cầu. Những nỗ lực này không chỉ đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu mà còn bảo vệ sinh kế cho hàng triệu lao động ven biển.

Chuyển đổi xanh giúp thủy sản Việt giữ lợi thế cạnh tranh

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 10 tỷ USD trong năm 2024 là một thành tựu lớn, nhưng để duy trì và tăng trưởng, ngành cần vượt qua các rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn xanh khắt khe từ các thị trường lớn như EU và Hoa Kỳ.

Bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Chủ tịch VASEP, chỉ ra rằng minh bạch dữ liệu là “chìa khóa vàng” để giải quyết các thách thức trên. Hiện nay, việc đánh bắt trên biển thiếu số liệu cụ thể, gây khó khăn trong kiểm soát và truy xuất nguồn gốc. Trong khi nuôi trồng trên bờ đã có hệ thống truy xuất tương đối hoàn chỉnh, đánh bắt ngoài khơi vẫn khó kiểm soát.

Để khắc phục, bà Sắc đề xuất xây dựng hệ thống số hóa dữ liệu đánh bắt, học hỏi từ các nước tiên tiến như sử dụng công nghệ truyền dữ liệu từ tàu về đất liền và đấu giá minh bạch. Điều này không chỉ giúp đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế mà còn tăng niềm tin từ các nhà nhập khẩu, qua đó củng cố vị thế thị trường.

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Thủy sản Việt Nam (VINAFIS), nhấn mạnh rằng phát triển bền vững không chỉ là tăng sản lượng mà còn phải tôn trọng giới hạn tự nhiên. Nếu khai thác vượt ngưỡng, hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học sẽ bị tổn thương, đe dọa sinh kế dài hạn của ngành.

Minh bạch dữ liệu và đánh giá đúng thực trạng tài nguyên biển là nền tảng để xây dựng chiến lược phát triển bền vững. Điều này cũng mở ra cơ hội tham gia thị trường tín chỉ carbon, nơi các doanh nghiệp có thể tạo thêm nguồn thu từ việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Về mặt tài chính, khoản hỗ trợ tín dụng ưu đãi 100.000 tỷ đồng cho lĩnh vực nông – lâm – thủy sản, triển khai từ ngày 15/4, là một động lực lớn. Đây là nguồn vốn quan trọng giúp các doanh nghiệp và hộ nuôi trồng đầu tư vào công nghệ cao, chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang nuôi biển quy mô lớn.

Phân tích sâu hơn, chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu từ thị trường mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp thủy sản cải thiện hiệu quả tài chính. Áp dụng công nghệ sinh học và blockchain giúp giảm chi phí quản lý dịch bệnh, tăng chất lượng sản phẩm và đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.

Thủy sản Việt trước cơ hội định vị trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Nhìn về tương lai, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo 60s Hôm Nay, xu hướng thị trường cho thấy các nhà nhập khẩu ngày càng ưu tiên các sản phẩm đạt tiêu chuẩn bền vững, từ truy xuất nguồn gốc đến giảm phát thải. 

Việc tham gia cơ chế tín chỉ carbon không chỉ giúp doanh nghiệp tạo thêm nguồn thu mà còn nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế. Dự báo đến năm 2030, nhu cầu thủy sản bền vững sẽ tăng mạnh, đặc biệt tại các thị trường EU và Hoa Kỳ, nơi tiêu chuẩn xanh ngày càng khắt khe. Những thách thức như thẻ vàng IUU hay thuế chống bán phá giá sẽ tiếp tục là “rào cản” trong ngắn hạn, nhưng cũng là động lực để ngành thay đổi.  

Thanh Duy

Nguồn tham khảo: Dân trí