Trung Quốc đối mặt giảm phát sâu khi chuyển hướng thị trường nội địa

Trung Quốc đang đối mặt nguy cơ giảm phát sâu hơn khi các nhà xuất khẩu chuyển hướng sang thị trường nội địa do thuế quan Mỹ tăng cao. Cuộc chiến giá cả khốc liệt và công suất dư thừa đe dọa lợi nhuận doanh nghiệp và thị trường lao động.

Thách thức từ thuế quan Mỹ

Trung Quốc đang chịu áp lực lớn từ các chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ, với mức thuế nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc tăng lên 145% trong năm 2025. Đáp lại, Trung Quốc áp thuế bổ sung 125% lên hàng hóa Mỹ, làm suy giảm nghiêm trọng thương mại song phương. Những rào cản này khiến hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc khó cạnh tranh tại thị trường Mỹ, buộc các doanh nghiệp phải tìm cách tiêu thụ sản phẩm trong nước.

Theo các nhà kinh tế, việc chuyển hướng sang thị trường nội địa đang gây ra cuộc chiến giá cả khốc liệt giữa các công ty tại Trung Quốc. Một lượng lớn hàng hóa giá rẻ, vốn được sản xuất cho thị trường Mỹ, đang tràn vào thị trường nội địa, làm xói mòn lợi nhuận của doanh nghiệp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tài chính mà còn làm suy yếu nhu cầu tiêu dùng do tâm lý lo ngại về việc làm và thu nhập.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc đã giảm xuống mức âm trong hai tháng liên tiếp (tháng 2 và 3/2025), sau khi dao động quanh mức 0 trong năm 2023 và 2024. Chỉ số giá sản xuất (PPI) cũng giảm 2,5% trong tháng 3, đánh dấu tháng thứ 29 liên tiếp sụt giảm. Các chuyên gia dự báo PPI có thể giảm sâu hơn, đạt mức 2,8% trong tháng 4, do tác động của thuế quan và công suất dư thừa trong một số ngành.

Chuyển hướng tiêu thụ nội địa

Để hỗ trợ các nhà xuất khẩu, chính quyền Trung Quốc và các tập đoàn lớn như JD.com, Tencent, và Douyin đang thúc đẩy bán hàng hóa bị ảnh hưởng bởi thuế quan cho người tiêu dùng trong nước. Thứ trưởng Bộ Thương mại Sheng Qiuping nhấn mạnh rằng thị trường nội địa rộng lớn của Trung Quốc là “vùng đệm” quan trọng, giúp giảm thiểu tác động từ các cú sốc thương mại bên ngoài.

Tuy nhiên, chiến lược này đang tạo ra những hệ lụy không mong muốn. Yingke Zhou, chuyên gia kinh tế tại Barclays, cảnh báo rằng việc tập trung vào thị trường nội địa dẫn đến cạnh tranh giá gay gắt, làm thu hẹp biên lợi nhuận của các công ty. Shen Meng, Giám đốc ngân hàng đầu tư Chanson & Co., nhận định rằng việc bán hàng trong nước chỉ là giải pháp tạm thời để giải phóng hàng tồn kho và giảm áp lực dòng tiền, nhưng không mang lại lợi nhuận đáng kể.

Nhiều doanh nghiệp tại Trung Quốc buộc phải giảm giá mạnh để cạnh tranh, trong khi một số khác chấp nhận thua lỗ để duy trì hoạt động nhà máy. Hậu quả là một số công ty nhỏ có nguy cơ phá sản, đe dọa thị trường lao động và làm gia tăng bất ổn kinh tế tại Trung Quốc.

Tác động đến nền kinh tế

Trung Quốc đang đối mặt với áp lực kép từ chiến tranh thương mại và sự suy thoái trong lĩnh vực bất động sản, vốn đã làm suy yếu đầu tư và chi tiêu tiêu dùng. Ting Lu, nhà kinh tế trưởng tại Nomura, cho rằng nền kinh tế nước này đang phải chịu “hai lực cản lớn” cùng lúc, khiến triển vọng tăng trưởng trở nên mong manh.

Xuất khẩu từng là động lực quan trọng giúp Trung Quốc bù đắp khó khăn từ bất động sản, nhưng thuế quan Mỹ đã làm giảm đáng kể các đơn hàng xuất khẩu. Morgan Stanley dự báo tác động của thuế quan sẽ nghiêm trọng nhất trong quý II/2025, khi nhiều nhà xuất khẩu đã tạm dừng sản xuất và vận chuyển sang Mỹ.

Chỉ số CPI của Trung Quốc được dự báo sẽ giảm về 0% trong cả năm 2025, từ mức tăng 0,2% năm 2024, trong khi PPI có thể giảm 1,6%, cải thiện nhẹ so với mức giảm 2,2% năm trước. Shan Hui, nhà kinh tế trưởng tại Goldman Sachs, cho rằng công suất sản xuất dư thừa, kết hợp với thuế quan đột ngột, sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề giảm phát trong một số ngành công nghiệp tại Trung Quốc.

Ngoài ra, việc Mỹ chấm dứt miễn trừ “de minimis” cho các nền tảng thương mại điện tử như Shein và Temu càng làm gia tăng khó khăn. Quy định này khiến các đơn hàng giá trị thấp từ Trung Quốc không còn được miễn thuế khi vào Mỹ, đẩy nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đến bờ vực phá sản, theo Wang Dan, Giám đốc tại Eurasia Group.

Chính sách kích thích kinh tế

Mặc dù Trung Quốc đang đối mặt với nguy cơ giảm phát, các nhà chức trách vẫn tỏ ra thận trọng trong việc tung ra các gói kích thích kinh tế mạnh mẽ. Wang Dan cho biết chính quyền xem giá thấp như một biện pháp hỗ trợ tiết kiệm của hộ gia đình trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế, thay vì coi giảm phát là một cuộc khủng hoảng.

Tuy nhiên, giáo sư Justin Yifu Lin từ Đại học Bắc Kinh đề xuất rằng Trung Quốc có thể sử dụng các chính sách tài khóa, tiền tệ, và các biện pháp mục tiêu để thúc đẩy sức mua. Ông lạc quan rằng thách thức của Mỹ trong việc đưa sản xuất trở lại sẽ khiến người tiêu dùng Mỹ chịu giá cao hơn, tạo lợi thế tạm thời cho Trung Quốc. Lin kỳ vọng vấn đề thuế quan sẽ sớm được giải quyết, nhưng không đưa ra khung thời gian cụ thể.

Trong khi đó, các nhà kinh tế cho rằng Trung Quốc có thể chờ đến khi xuất hiện dấu hiệu suy thoái rõ rệt trước khi triển khai các biện pháp kích thích tài khóa mạnh. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng ứng phó kịp thời của chính quyền trong bối cảnh nền kinh tế đang chịu áp lực từ nhiều phía.

Triển vọng và giải pháp dài hạn

Nhìn về tương lai, Trung Quốc cần tìm cách cân bằng giữa tiêu thụ nội địa và xuất khẩu để tránh vòng xoáy giảm phát. Việc phụ thuộc quá nhiều vào thị trường nội địa, trong khi cạnh tranh giá ngày càng gay gắt, có thể làm suy yếu các doanh nghiệp và thị trường lao động.

Để giảm thiểu rủi ro, Trung Quốc cần đầu tư vào nâng cấp công nghệ sản xuất, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, và phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng để cạnh tranh trên các thị trường quốc tế khác. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, như giảm thuế hoặc cung cấp vốn vay ưu đãi, sẽ giúp giảm áp lực phá sản và duy trì việc làm.

Về lâu dài, Trung Quốc cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường hợp tác với các khu vực như ASEAN, EU, và châu Phi để bù đắp sự mất mát từ thị trường Mỹ. Các hiệp định thương mại tự do và sáng kiến như Vành đai và Con đường có thể đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng cơ hội cho hàng hóa Trung Quốc.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, Trung Quốc vẫn có lợi thế từ thị trường nội địa khổng lồ và năng lực sản xuất mạnh mẽ. Tuy nhiên, để tránh rơi vào vòng xoáy giảm phát sâu hơn, chính quyền và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ, đưa ra các giải pháp linh hoạt và bền vững để vượt qua giai đoạn bất ổn kinh tế này.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn