Giải bài toán tài chính để giảm ô nhiễm nhựa

Ô nhiễm nhựa đang trở thành một vấn đề toàn cầu, đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.

Tại Việt Nam, tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng cùng với gia tăng tiêu dùng đã dẫn đến lượng rác thải nhựa không ngừng tăng cao. Trong bối cảnh đó, việc huy động các giải pháp tài chính sáng tạo được coi là chìa khóa để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa, góp phần hướng tới một tương lai bền vững.

Áp lực từ ô nhiễm nhựa tại Việt Nam

Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có lượng rác thải nhựa lớn, đặc biệt là rác thải nhựa khó tái chế như túi ni-lông, chai nhựa dùng một lần. Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam thải ra hàng triệu tấn nhựa, phần lớn trong số đó không được tái chế mà bị đổ ra môi trường, gây hại cho đất, nước và không khí. Những con số này không chỉ là lời cảnh tỉnh mà còn đặt ra áp lực lớn đối với các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân trong việc tìm kiếm giải pháp bền vững.

Để giải quyết bài toán này, Việt Nam đã đưa ra nhiều cam kết mạnh mẽ về giảm thiểu ô nhiễm nhựa, như tham gia Thỏa thuận Toàn cầu về ô nhiễm nhựa và xây dựng kế hoạch chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, để thực hiện những cam kết này, việc huy động tài chính hiệu quả là một thách thức không nhỏ.

Nhu cầu tài chính khổng lồ

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), để quản lý chất thải nhựa trên toàn cầu, cần khoảng 2,1 nghìn tỷ USD trong giai đoạn 2020 – 2040. Riêng tại Việt Nam, chi phí để thu gom và tái chế nhựa dao động từ 28 đến 40 USD/tấn, một con số lớn đối với các tỉnh, thành phố có nguồn lực hạn chế. Điều này đòi hỏi các giải pháp tài chính sáng tạo và bền vững.

Bên cạnh đó, tín dụng xanh tại Việt Nam hiện chỉ chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, cho thấy sự thiếu hụt trong việc phân bổ nguồn vốn vào các dự án bảo vệ môi trường, đặc biệt là các dự án tái chế và giảm thiểu nhựa.

Giải pháp tài chính sáng tạo

Để giải quyết khoảng cách tài chính này, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp tài chính sáng tạo, bao gồm:

• Trái phiếu xanh và trái phiếu giảm thiểu nhựa: Đây là các công cụ huy động vốn hiệu quả, đã được Ngân hàng Thế giới (WB) và một số tổ chức quốc tế triển khai thành công. Trái phiếu xanh không chỉ giúp thu hút vốn mà còn thúc đẩy các dự án thân thiện với môi trường.
• Tín chỉ nhựa: Các doanh nghiệp có thể nhận tín chỉ nhựa nếu tham gia các hoạt động tái chế hoặc giảm thiểu sử dụng nhựa. Tín chỉ này có thể được giao dịch để tạo nguồn tài chính cho các dự án môi trường.
• Hợp tác công tư (PPP): Sự phối hợp giữa chính phủ và doanh nghiệp tư nhân được đánh giá là một giải pháp hiệu quả để chia sẻ chi phí và rủi ro. Các dự án hợp tác công tư không chỉ giúp tối ưu hóa nguồn lực mà còn đẩy nhanh tiến độ thực hiện các sáng kiến về quản lý rác thải nhựa.

Vai trò của nền kinh tế tuần hoàn

Kinh tế tuần hoàn được coi là chìa khóa để giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Trong mô hình này, nhựa được tái sử dụng và tái chế tối đa thay vì thải bỏ. Ông Patrick Haverman, Phó đại diện Thường trú của UNDP tại Việt Nam, nhận định rằng việc chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để đạt được điều này, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng và huy động nguồn lực tài chính đáng kể.

Hợp tác quốc tế: Cánh cửa để giải quyết vấn đề

Việt Nam đã và đang nhận được sự hỗ trợ từ nhiều tổ chức quốc tế, như WB và UNDP, thông qua các chương trình như SEA-MaP (Chương trình khu vực Đông Nam Á về chống rác thải nhựa trên biển). Những chương trình này không chỉ cung cấp nguồn vốn mà còn hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo, giúp Việt Nam nâng cao năng lực trong việc quản lý rác thải nhựa.

Ngoài ra, Thỏa thuận Toàn cầu về ô nhiễm nhựa được kỳ vọng sẽ tạo ra một lộ trình rõ ràng, hướng dẫn các quốc gia, bao gồm Việt Nam, triển khai các cam kết quốc tế và thúc đẩy hành động cụ thể.

Cam kết vì một Việt Nam xanh hơn

Việt Nam đang đứng trước cơ hội để trở thành một hình mẫu về quản lý và giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Để đạt được điều này, cần sự đồng lòng và tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan, từ chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức tài chính đến người dân. Các chính sách ưu đãi, khung pháp lý minh bạch và sự hợp tác quốc tế sẽ là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiến xa hơn trên hành trình này.

Với quyết tâm cao, sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế và các giải pháp tài chính sáng tạo, Việt Nam hoàn toàn có khả năng vượt qua thách thức, hướng tới một tương lai xanh và bền vững. Ô nhiễm nhựa không chỉ là một vấn đề của hiện tại mà còn là bài toán cần giải quyết cho các thế hệ tương lai. Và Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò của mình trong công cuộc bảo vệ môi trường toàn cầu.

Thu Ngân

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng